Da ka mang tyngka ba duna 1970 klur wanrah u CM, kiew bun shah ïa ka mang tyngka barim

Shillong, Lber 05 : U Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad K Sangma mynta ka Sngi Balang ula wanrah ïa ka mang tyngka ba duna 1970 klur tyngka jong u snem 2025-26, kaba long kumba 2.96 percent jong ka Gross State Domestic Product (GSDP). Hynrei haba ïa nujor bad ka mang tyngka jong u snem ba la dep kane ka mang tyngka ba mynta u snem ka kiew bun shah ïa kaba rim namar la kyntiew lut ïa ka jingmang tyngka na ka bynta baroh ki tnad bad ki jingtrei kam ka sorkar.
U Conrad ula wanrah ruh ïa ka climate budget (mang tyngka halor ka jingpynneh pynsah mariang) u snem 2025-26 ba kot 5,421 klur tyngka bad ka gender budget ( mang tyngka ban wanrah ïa ka jingïaryngkat kyrdan hapdeng ki kynthei bad shynrang) ba 6219 klur tyngka.
Ka jingioh lum pisa baroh lang ka kot 30,415 klur tyngka ha kaba ka revenue receipt la kheiñ antad kumba 25,591 klur tyngka bad ka capital receipt ka long 4,824 klur tyngka, ong u Conrad haba kren halor ka mang tyngka.
Lait noh ka jingshim ram ba kot 4,788 klur tyngka, ka jingïoh lum pisa la kheiñ ba kan kot 25,627 klur tyngka ula ong haba bynrap ba ka jingpynlut baroh lang la kheiñ ba kan kot kumba 30,003 klur tyngka ha kaba ka revenue expenditure la kheiñ kumba 20,556 klur tyngka bad ka capital expenditure ka long 9,447 klur tyngka.
Kat kum ka jingong u Myntri Rangbah uba bat ruh ïa ka Tnad Finance, ka jingkheiñ ïa ka jingpynlut baroh lang ka long 27,597 klur tyngka lait noh ka jingsiew ïa ka ram kaba kot 2,406 klur tyngka.
U ïathuh ba ka jingsiew ïa ka sut jong u snem 2025-26 la kheiñ kumba 1,347 klur tyngka bad ka jingsiew bai bam tynmen ka long 1,824 klur tyngka.
“Kumta, nga wanrah ïa ka mang tyngka u snem 2025-26 kaba duna 1970 klur tyngka, kaba long kumba 2.96 percent jong ka GDSP. Nga sngewtynnnad ruh ban pyntip ba ngi lah ban pynneh ïa kane ka jingduna pisa hapoh ka 3.5% kaba dei u pud ba la buh beit buh ryntih da ka sorkar pdeng na ka bynta baroh ki jylla, ong u Conrad.
“Ha ryngkat ka mang tyngka ba pura, nga wanrah ruh ïa ka mang tyngka halor ka Climate (jingpynneh pynsah ïa ka mariang), Youth ( na bynta ki samla), Gender bad SDG. Ka jingheh jong ka climate budget u snem 2025-26 ka long 5,421 klur tyngka, kaba kiew 20% na u snem 2024-25, ka Youth Budget ka long 3329 klur tyngka, kaba kiew 16.6% , ka Gender budget ka long 6219 klur tygnka , kaba kiew da 25%” ula bynrap.
Kum ka jingbuhthong ban pynlong ia ka Jylla Meghalaya kum ka Jylla kaba la roi ka par hapoh u 2032, u Conrad ula ong “Kane ka mang tyngka kan kdew ïa ka lynti jong ka jingkiew shaphrang, ka jingpynkha ïa ki kam ki jam bad ka jingpynjanai ïa ka bha ka miat ki nongshong shnong”.
U Myntri Rangbah ula ong ba ha u 2023, ha ka por ba thaw ïa ka Sorkar MDA 2.0, ngi la pynbna ïa ka thong ban pynlong ïa ka Meghalaya ka Jylla ba kynjoh ïa ka ïoh ka kot ba $10 billion bad kyntiew arshah ïa ka GDP ka Jylla na ka 42,697 klur tyngka sha ka 85,000 klur tyngka hapoh u 2028.
Ka Ministry of Statistics and Programme Implementation kala mynjur ia ka jingkhein GDSP u snem 2023-24 ba kot 54,057 klur tyngka bad la antad ba ka GSD u snem 2025-26 kan kiew sha ka 66,647 klur tyngka.
“Haba kheiñ ïa ka jingkiew ba man la u snem jong ka Jylla hapdeng u snem 2023-26 ka kot 12.7% bad ngi sngewskhem ban kynjoh sha ka thong u snem 2028” ula ong haba bynrap ba ka jingkheiñ ïa ka jingphah pisa na ka Sorkar Pdeng sha Meghalaya la khmih lynti ba kan kiew sha ka 20,568 klur tyngka ha u 2025-26, kaba heh ïa ka revised estimate ba 19,242 klur tyngka ha une u snem ba mynta.
“Kane ka jingkiew ka dei eh na ka jingkiew ka ïoh ka kot ha ka Ri. Ka bhah na ki khajna ka Sorkar Pdeng la antad ba kan kiew da 10.5% sha ka 10,900 klur tyngka ha u 2025-26, kaba kiew na ka 9870 klur tyngka jong une u snem” ong u CM haba ai khublei ïa u Myntri Rangbah Duh Narendra Modi uba pynïaid shakhmat ïa ka jingkiew shaphrang jong ka Ri ha kine ki 10 snem bala leit noh.
U Conrad ula pyntip ba ka Sorkar jong u kala pyrshang borbah ban kyntiew ïa ka jinglum khajna bad ong “Ka jinglum khajna na Jylla kala sakhi ïa ka jingkiew kaba bun bha, kaba kot 4,041 klur tyngka ha une u snem, kaba pyni ïa ka jingkiew ba kot 3 shah na ka 1450 klur tyngka ha u 2017-18. Nga kheiñ antad ïa ka jingïoh lum khajna na Jylla kan kot sha ka 4226 klur tyngka ha u snem 2025-26, ba kynthup ïa ka GST ba 2094 klur tyngka, ka khajna na ka jingdie mar bad khaïi ba 1180 klur tyngka bad ka Excise ba kot 682 klur tyngka”.
Haba batai halor ka Meghalaya Mission 10 – ki 10 tylli ki kabu bad ki 10 tylli ki jingkular, u Conrad ula ong “Ban kynjoh ïa ka thong jong ka GSDP, ngi donkam ïa ka jingwan kynshew jong ki riew shimet ka ban kot la kumno kumno ruh sha ka $1 billion, lane kumba 8500 klur tyngka”.
“Man ki nong Meghalaya bad man ki thaiñ jong kane ka Jylla ba itynnad jong ngi ki dei ban ïoh kheiñ ïa ki jingmyntoi na ka jingkiew ka ïoh ka kot. Kumba ong u Abraham Lincoln “Ka jingaiti lut ka dei kaba lah ban pynkylla ïa ki jingkular sha ka jingshisha. Ki 10 tylli ki jingkular jong ka Sorkar Jylla ki phalang ïa kane ka jingaiti lut bad ngin kynjoh ïa kine hapoh u 2032 haba ka Jylla ka rakhe ïa ka Diamond Jubilee” ula bynrap.
Ha kajuh ka por, u Myntri Rangbah ula sam ïa ka bhah mang tyngka ba 3654 klur tyngka sha ka Tnad Pule Puthi, kynthup ïa 2770 klur tyngka na ka pla pisa ka Jylla, ha kaba 1403 klur tyngka kan dei ïa ka tulop Grant-in-Aid bad 170 klur tyngka ban pyntrei ïa kiwei kiwei ki kam.
Ka jingai bhah mang tyngka ïa ka Tnad Public Works Department (PWD) ka long 2873 klur tyngka, ka Tnad ka Koit ka Khiah 2176 klur tyngka, ka Tnad bording 1088 klur tyngka, PHE-866 klur tyngka bad ka Tnad kam rep kam riang 618 klur tyngka.