Nongstoiñ, Lber 17: Ka ophis jong u District Medical & Health Officer (MI) West Khasi Hills ka la sdang ïa ka tour programme naduh ka taïew ba la dep, ban leit sha ki Sub Health Centre bad ha ki shnong ban pynshai sha ki nongshong shnong kumno ba kin ïada na ka jingpang malaria.
Ha ka taïew ba la dep ki nongtrei ka tnad ka koit ka khiah jong ka West Khasi Hills, ki la leit ban ai jingpynshai paitbah ha ki lai tylli ki Sub Health centre kiba don ha ka shnong Nonglang, Langja bad Kyrdum, ha kaba ki la rah lypa ruh ïa ki tiar ban test ïa ki nongshong shnong la ki don ne em ka jingpang malaria, ki la rah ruh ryngkat ki dawai ban sam sha kito kiba don ïa katei ka jingpang bad ki musari, ban sam sha kito ki nongshong shnong kiba la don kyrteng ha ka thup ba ka thup ba la buh jingthoh da ka tnad ka koit ka khiah.
Ka jingleit pynshai jong ki briew jong ka tnad ka koit ka khiah kim shym la pynkut tang ha ki Sub Health centre, hynrei ki la leit shaduh ki shnong kiba kyndong tam ban leh ïa ka test, sam ïa ki musari bad ki dawai, ban pynshai kumno kin pyndonkam ïa ki musari ha ka por ba ki thiah mynmiet ban ïada na ka jingdait ki skaiñ pyrjong kiba dei ki nongkit ïa ki khñiang jingpang malaria.
Ha ka sngi thohdieng ki nongtrei ka tnad ka koit ka khiah ki la hiar sha ka shnong Umpha kaba don ha khappud bad ka Assam ban pynshai sha ki nongshong shnong kumno ba kin ïada na ka jingpang malaria. Ha katei ka sngi ki la rah ruh ryngkat ki musari, ki tiar test bad ki dawai bad da ka jingïatreilang bad ka ASHA la lah ban pyndep ha ka por ba biang.
Ha kajing pynshai sha ki paitbah nongshong shnong shuwa ban leh ïa ka test bad ban sam ïa ki musari, ki nongtrei ka tnad ka koit ka khiah ki la pynshai ba ka sorkar ka la ai khnang da kitei ki musari kiba la dep pdem ha ka dawai bad ïa kitei ki musari ki paitbah ki dei ban pyndonkam hok bad kim dei ban pyndonkam ha kaba leit tong doh thli doh sher, namar ki dei kiba la pdem ha ka dawai bad ka lah ban ktah ïa ka koit ka khiah jong ki.
Ki la pynshai ruh ba shuwa ba kin pyndon kam ki dei ban thad shuwa haduh shimiet khnang ba ka dawai kan ym sma shuh nangta kim bit da lei lei ban leit sait ïa kitei ki musari ha ki wah duid lane,ki pung lane ha jan ki jaka tong um namar lada ki don kid oh thli, ki shalynnai kin ïap bad lada don kiba tong bad bam kan ktah haduh katta katta ïa ka koit ia ka khiah.
Haba kylli na ki nongtrei ka koit ka khiah la ki la lap ne em lyngba ka test ba ki la dep leh ba ki don kiba ïoh jingpang malaria, ki la ïathuh ba haduh katei ka sngi ki la lap lyngba ka test ba ki don ar ngut kiba don ïa ka jingpang malaria, uwei ha Nonglang bad uwei pat ha Mawlan (B) bad hadien ba ki la lap ki la ai sha ki ïa ki dawai ba kin pyndonkam.
Ki la ong ruh ba katei ka programe jong ki kam pat kut satia bad kan dang bteng haduh ba kin da lah ban pyndep lut ïa baroh ki shnong. Ki la ong ruh ba lada ïanujor bad ki por ba mynshuwa, ka jingpang malaria ha kine ki sngi ka la jan duh jait.
Ki kyrmen ruh ba lada ki paitbah ki ïatreilang bad ka tnad ka koit ka khiah bad ki bud ryntih ïa ki jingbthah ba la pynshai ha ki, ym don jingartatien ba yn sa lah ban rat diengkhong ïa ka jingpang malaria.
