Thmu shna Dam ha Wah Khri, pyrshah ki kynhun na Assam bad Meghalaya

Nongstoiñ, Jylliew, 10: Ki Sengbhalang na Meghalaya bad Assam ki la rai ban ïasnohktilang, ban pynpaw ïa ka jingpyrshah halor ka jingtyrwa ban shna ïa ka Hydro power-cum-irrigation project ha ka wah Khri kaba ki khot ha Meghalaya ne wah Kulsi ha Assam.
Watla ka Meghalaya bad Assam ki la mynjur ban pyntreilang ïa kane ka dam ha kane ka wah, hynrei baroh tylli ki Jylla ki la rai pat ban shim shuwa ïa ka jingmynjur jong ki paidbah hashuwa ban sdang pyntrei ïa ka project.
Ka Wah Kulsi (Khri) ka dei kaba mih na ki thaiñ ka Ri-lum Khasi ka West Khasi Hills ha Meghalaya bad ka tuid kumba 100 kilometer ïa ki lum ki them ka Meghalaya hashuwa ba kan poi sha ki jaka them ka Assam ha shnong Ukiam, ka jaka ba tyrwa ban shna ïa ka Dam. Ka Dam kan pyllang ïa ka um ba kot haduh 525.64 MCM bad kan pynmih bording haduh 55 MW.
Katkum ki jingtip halor kane ka project, ka jaka ka ban sa ngam shapoh um na ka jingtei ïa ka dam kan long haduh 21.31 sq km, ka ban ktah haduh 6 tylli ki Shnong. Ka dam kan pynngam ïa ka jaka ba kot 3.44 sq km ki khlaw ba rben, 12.90 sq km ki khlaw bala stang bad 0.73 sq km ki shnong briew, ki jaka ba mih ki jingthung jingtep bad 2.72 sq km ki jaka rep.
Halor kane ka jingïakhih ki sengbhalang ki la pynlong hynne ka sngi ha Ukium picnic spot ha Kamrup District khappud West Khasi Hills, kaba jngai kumba 77 km na sor Guwahati. Ki trai shnong na Meghalaya bad Assam kynthup ki nongïalam na ki seng bapher bapher kynthup ka Khasi Students Union, Garo National Council (GNC), Garo Youth Council (GYC), Garo Students Union (GSU), Garo Women Council (GWC), All Rabha Students Union (ARSU) bad ka All Rabha Women Council (ARWC) ki la ïashimbynta.
U General Secretary ka ARSU Dr Subhasah Rabha u la ong ba ka ARSU lem bad kiwei ki seng, kynthup ki trai shnong, ki pyrshah jur ïa ka rai ban tei ïa ka dam ha wah Khri/Kulsi. “Ka Ukium ka dei kaba riewspah ha ki jingdon ki jingthaw ba im bad yn ym ailad satïa ba kan kylla long ka hydropower project ban pynneh pynsah ïa ka”, u la ong.
U la ong ruh ba ki Dolphin ba pawnam ki im ha kane ka wah Kulsi (Khri) bad lada tei ïa ka dam, kine ki dolphin kin sa jah noh. Ka kynroh dam ba 62 meter kan buh ruh ïa ka thaiñ ha ka jingma.
U Dr Rabha u la pynnujor ruh ïa ka jingktah jong ka dam ha wah Ronganodi ïa ki jaka them jong ka dam da ka jingtyrwa ban tei ïa ka dam ha wah Khri. U la ong, “Ka Ronganodi dam ka don ha Arunachal Pradesh bad ka la ktah jur bha ïa ki jaka them jong ka Assam ba don sharum ka dam. Kumjuh ruh, kum kine ki jingeh kin sa mih na ka dam ha wah Kulsi (Khri) ruh, kumta ngin ym ailad ban tei ïa ka dam ha kane ka wah”.
U Enindra Marak jong ka GNC u la ong, “Ngi la wan lang hangne mynta, kynthup ki Garo, rabha, Bora bad ki Khasi na baroh ar tylli ki Jylla, ban pynpaw ïa ka jingpyrshah ban shna dam ha wah Kulsi/Khri ha Ukium. Lada tei ïa kane ka dam ha ka shnong Ukium, kiba bun ki shnong na Assam bad Meghalaya kin sa shah ktah”.
“Ngim pat ïakheiñ ïa ki jingduhnong ha kiwei kiwei ki bynta, hynrei ngi la thikna ba kan sa ktah jur ïa ka mei mariang ha ka thaiñ. Ngin nym ailad satia ban tei ïa ka dam ha kane ka jaka, bad ban pynsangeh ïa ka project, ngin ïaleh kat kaba ngi lah”, u la ong.
U Asosh Marak, u nongshong shnong ka Ukiam u la ong, “Ki lah ban tei ïa ka dam halor ka metïap jong ngi. Ngi la pyrshah ïa kane ka jingthmu ha u snem 2011 ha ka por ba ki dang thmu nyngkong eh bad ngin dang bteng ban pyrshah beit ïa ka”.