Wat pynlong tamasa ïa ka kam rep bad ïa ki nongrep

0

Ka Farmers’ Parliament lane ka dorbar bah jong ki nongrep ka dei ban long ka jingïalang ha ka ban ïatai halor ki jingeh jingshon jong ki nongrep. Hynrei kaba pynlyngngoh ka long ba kiba poi hangto ki dei ki kynrem ki lyndan kiba na ri lajong bad na ri nongwei ruh. Ka rynsan kaba dei ban ai kren ïa ki nongrep khnang ba kin lah ban batai ïa ka eh ka shon jong ki ka kylla long pynban ka jingai jingkren na ki briew kiba tang ha lyngkha ruh kim ju ïuh kjat. Kim pat ju ktah ïa u khyndew bad kim tip hi ruh kumno u khyndew uba kumno u dei u dew bun, uei u khyndew uba sboh bad uba kumno u khyndew u bym seisoh shuh. Ki nongrep te shisien peit ïa kine ki jait khyndew ki la ithuh shisyndon la ka long ne em ban bet symbai ha kata ka jaka rep.
Ka jingshisha hi ka long ba ki nongrep kiba bun hi ki phong da ki jaiñ syrdep namar ba ban jur ka jingduk. Ki thung ïa ki jingthung har rukom bad ki da sei la ka umsyep hynrei ynda la dei ka por tih phan, tih sying bad ka por kheit noh ïa u sohsaw ne u kubi bad kiwei kiwei ki jait jhur ki nongrep kim ïoh ïa ka dor kaba ki dei hok ban die. Haba ïakynduh katto katne ki nongrep sohsaw sha Ri Bhoi kiba diaw palat namar ba ki nongwan thied lang ïa u sohsaw ki lah shu ban dor palat haduh ba u ong ba un shu bret ei noh ne un shu ai sniang noh baroh.
Ka jingeh ki nongrep hi ka long ba nalor ba ki rep bad sumar ïa ki jingthung ki hap ruh ban wad lad ban pynïaid ïew ïa kine ki jingrep. Ki mahajon kiba thied lang ki khniot beiñ ïa ki nongrep. Dei na kane ka daw ba ka sorkar ka dei ban thied ïa ki mar rep na ki nongrep bad siew ïa ki da kata ka minimum support price lane ka dor ha kaba ka sorkar kan thied ïa ki mar rep bad kan sa die pateng pat sha ki ïew ki hat lane kan shalan shabar jylla. Ha kane ka jylla jongngi ka crop insurance lane ka jingbah khlieh da ki compeni insurance na ka bynta ki nongrep ngim pat ïohi satia ba kan trei kam. Ha kiwei pat ki jylla lada don kano kano ka jingjia kum ka eriong erngit kaba wanrah ïa u slap khlem dei por ha ka por ba la dei ban ot ïa u kba uba lah ih lane lada ki iap noh ki jingri na kano kano ka jingpang khlam ka kompeni ka buria ïa ka jingduh jong ki nongrep, namar naduh ba sdang ka sorkar ka la ïarap siew ïa ka bai insurance ha ka kompeni na ka liang ki nongrep. Khnang ban ïoh ïa kane ka jingburia na ka bynta ki jingrep kiba lah duh noh ka sorkar ka ïarap ban siew ïa kata ka premium sha ka kompeni insurance.
Ka sorkar kmie ka pynmih bun ki skim na ka bynta ban ïarap ïa ki nongrep na ka por sha ka por. Hynrei ki nongrep bun ba kim tip shaphang kine ki skim namar ym don satia kiba pynsngewthuh ïa ki kumno ban applai bad nangno ban ïoh ïa kita ki kot ki sla ban dawa ïa kita ki skim. Lada ym lah ban leit tynruh sha ka Ophis Block te kheiñ ba ki skim kim poi hi sha ki nongrep.
Ka don ka skim kaba kyrteng ka Paramparagat Krishi Vikas Yojna ïa kaba la sdang khnang ban pynshlur ïa ki nongrep ba kin ïatrei lang shi kynhun ba kin rep noh khlem da ai dawai pynheh pynsan kloi ïa ki jhur. Ka jingthmu ka long ban rep beit da ka sboh ba na ka mariang hi kum ka eit masi, eit sniang, eit syiar bad kumta ter ter namar lada rep kumne ki jhur ki kham lah dor haba die. Bun ki nongthied kiba phikir ïa ka koit ka khiah ki wad khnang ïa ki jhur ba thung khlem ai dawai. ïa kum kita ki jait jhur la khot ki “organic products,” namar ki tei ïa ka koit ka khiah jong kito kiba kloi ban siew dor ïa ki. Lyngba katei ka skim haneng ka sorkar kmie ka thew khamtam eh ïa ki jylla shatei lam mihngi khnang ba ïa kita ki jingthung yn die ym tang hapoh ka jylla hynrei yn shalan shabar jylla ruh. Tip katno ngut ki nongrep ki tip ïa kata ka skim.
Ka sorkar kmie ka la pynmih ruh ka skim ban ïarap ïa ki nongrep ba kin ioh ïa ka subsidy lane ka jingïarap lada kumba 33 na ka 100 jong ki jingrep jong ki lada shah lynsher ha u slap khlem dei por. Kham mynshuwa ka sorkar ka ai jingïarap tang lada 50 na ka 100 na ka jingrep jong ki la julor noh. Nalor kata lah kham pyntam ïa kata ka jingsam da 50% na kaba ki ju ïoh mynshuwa lada la duh noh ki jingrep na ka daw ka mariang.
Ka sorkar kmie ka la buh ruh ka pisa 500 klur tyngka ban ïarap ïa ki nongrep da kaba thied ïa ki mar rep kiba sniew kloi khnang ba kin ym duhnong bad hap bret ïa u jhur uba la shu sniew ei haba buh. Kaba phylla ha kane ka jylla jongngi ka long ba haduh mynta ruh ki nongrep ki hap die duh kum ïa u sying bad kiwei kiwei de ki jait jingthung namar ba ym biang ka jaka buh kaba lah ban pynneh pynsah ïa ki mar rep ïa kiba la khot ki (cold storage). Naduh mynno la shu ïohsngew tang ki jingkular ban buh ïa kita ki cold storage hynrei haduh mynta ruh ym ïohi lane ïohsngew shaphang kita. Dei na kane ka daw ba shisien ïatih sying baroh baroh ki nongrep u sying u hiar dor bad ki nongrep kim lait wat tang ka bai thung bad ka bor met jong ki.
Ha ka jingshisha ka dorbar bah ki nongrep dei ban ïatai bad ïa duriap halor kitei ki mat ki phang. Phewse hap sngap pynban da ki nongrep ïa ki nongtrei ka tnad rep jong ka sorkar (Agriculture & Horticulture Department bad ka tnad ri jingri (Veterinary). Hato kane kam dei ka jingpyndonkam bakla ïa ki nongrep da kaba khot ïa ki sha kata ka jingïalang ban pyni ïa kiba wan nabar ba ki nongrep ki la ïoh jingmyntoi shikit eh.
ïa ka seng ki nongrep dei ban ïalam da ki para nongrep hi ym da ki sahep kiba na sor kiba shu “mihkhmat” ïa ki nongrep. Ka por ka la poi ba ki nongrep kin kren da kawei ka sur kaba jam bad kin tip ïa ki hok lajong. Kim dei ban ud ban nam hakhmat kita ki kynrem ki lyndan ban ïoh ïa la ka jong ka hok.

Leave A Reply

Your email address will not be published.