Ki karkhana ka sorkar Assam ha Byrnihat ki long ka daw ka jingjaboh ka lyer hapoh ka pyrthei, ong u Conrad

Shillong Lber 13: U Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad K Sangma, ha ka sngi Palei, ula kam ba dei ki karkhana na ka Industrial Area jong ka Sorkar Assam kaba don ha Byrnihat, kiba dei ki daw bah jong ka jingkylla ka Byrnihat kum ka sor ba jaboh tam ka lyer hapoh ka pyrthei.
Ïa kane u la ong haba wanrah ïa ka suo moto statement hapoh ka Ïingdorbar Thaw Aiñ, u Myntri Rangbah ula ong ba katkum ki jingkheiñ jong ka Meghalaya State Pollution Control Board (MSPCB), ka jingpynmih tdem jong ki karkhana na ka Industrial Estate ka Jylla ki dei kiba dang hapoh u pud uba biang ne kaba dang biang.
U Myntri Rangbah ula kular ba yn sa wanrah ïa ka Joint Action Plan hapdeng ka Meghalaya bad Assam ban leh eiei halor ka jingjaboh jong ka lyer ha Byrnihat.
“Nga la dep thoh shithi sha u Myntri Rangbah ka Assam Himanta Biswa Sarma halor kane ka kam. Nga la kyntu ïa u Myntri Rangbah ka Assam ban don noh da ka Joint Action Plan ban leh eiei ïa kane ka kam naba ka Byrnihat ka dei ka sor ha khappud ha kaba baroh arliang ki don ïa ki karkhana,” ula ong.
Watla ka Meghalaya ka la shah pynpaw marwei ha ka kaiphod, u Myntri Rangbah ula ong ba ki don ki jingsngewkhia na baroh arliang khappud bad kane ka kam ka dei kaba hap ban leh eiei da baroh artylli ki jylla haba bynrap ba kila don ki aiñ ban pynthikna ba ki Jylla kin hap ïatreilang ban leh eiei ïa kum kine ki kam.
Haba shim ïa ki khubor ba ïadei bad ka AQ Air’s World Air Quality Report, 2024 ba ong ba ka Byrnihat haba thew ïa ka PM2.5 ka la kot ïa ka 128.2 microgram per cubic meter (ug/m3), u Conrad ula ong, “Katkum ki jingkheiñ ba la pynmih na ki 4 tylli ki Manual Ambient Air Quality Monitoring Station jong ka MSPCB ba don ha sor Byrnihat, ka jingpynmih ïa ka PM2.5 jong u snem 2024 ka long 50.1 microgram per cubic meter (ug/m3)”.
“Nalor kata, katkum ka jingkheiñ ka MSPCB naduh u Kyllalyngkot haduh u Lber taïew ba nyngkong, u snem 2025, ka Air Quality Index (AQI) jong ka Byrnihat la shem ba ka dang biang ne kaba danghun (satisfactory),” u la bynrap.
Na ka liang u Myntri Rangbah ula pyntip ïa ka Ïingdorbar ba ka MSPCP ka la pynlong ïa ki jingjurip ba kynsan kynsan ïa ki karkhana ha EPIP bad 13 Mer ha ka 24, 27 bad 31 tarik Kyllalyngkot 2025 bad 5 tarik Rymphang 2025. Kane ka jingjurip ka la pynpaw ïa ka jingpynkheiñ ïa ki kyndon pynmih tdem bad pynmih tdem ba shyrkhei bha da ki karkhana namar ka jingbym pyntreikam ïa ki Pollution Control Devices ne ki kor ban pynduna ïa ka jingpynmih tdem, ka jingbym treikam ki kor bad ka jingbym ai jingkheiñ ki kor ïa ka jingpynmih tdem.
Namar kata, ka MSPCP ka la phah notice ban khang dam ïa ki 7 tylli ki karkhana ban pynngat ha ka kuna ban siew bai pynjaboh mariang ïa ki 2 tylli ki karkhana.
U Myntri Rangbah u la ong ba hadien ka jingkhangdam ïa kine ki 7 tylli ki karkhana ha Byrnihat, Meghalaya naduh ka 29 tarik Kyllalyngkot haduh 11 tarik Lber, 2025, la lap pat ba ka AQI ba la pynmih na ka Continous Ambient Air Quality Monitoring system (CAAQMS) ba la pynïeng ha ka Central Academy for State Forest Service (CASFOA) Byrnihat, Assam, ka dang pynpaw ba ka AQI ka long kaba jaboh bha ha kiba bun ki sngi.
“Kane ka pyni ba ka tyllong kaba bun eh jong ka jingjaboh ka lyer lah ban kynnoh ïa ki karkhana bad kiwei ki kam sha shiliang jong ka Assam,” u la ong.
U Conrad ula ong ba ka Byrnihat Industrial Area ha Assam, kaba don ha syndah ka sor Byrnihat, Meghalaya, ka dei kaba la ithuh kum ka Critally Pollution Area (CPA) ne ka jaka ba jaboh bha da ka Central Pollution Control Board (CPCP), Delhi.
“Ha ka jingshisha, lah ban kdew ba ki don haduh 20 tylli ki karkhana ba la ai kyrdan Red Category ha Byrnihat Assam haba ïanujor bad 5 tylli kiba don sha ka liang ka Meghalaya,” u la bynrap.
U Conrad u ïathuh ba katkum ka jingbthah ka National Green Tribunal (NGT), ka Assam Pollution Control Board (APCB) ka la pynkhreh ïa ka Action Plan bad ka la shim ruh ïa ki sienjam ban tehlakam ïa ka jingpynmih tdem jong ki karkhana bad ban pynïoh biang ïa ka lyer kaba khuid ha ka thaiñ Byrnihat ka Assam.
Ha kajuh ka por, u Myntri Rangbah ka Jylla u la pyntip ba ka MSPCB ka la thung ïa ka Council of Scientific & Industrial Research-National Environmental Engineering Research Institute (CSIR-NEERI), Kolkata ba kan pynlong ïa ka Emission Inventory & Source Apportionment Study ïa ka Byrnihat.
“Ka Emission Inventory ne ka jinglum jingkheiñ ïa ka jingpynmih tdem, ka long ka atiar ba kongsan ban lah ithuh ïa ka thymmei jong ki nongpynjaboh bad ba batai ba haduh katno ki pynmih tdem jaboh katkum ka por,” ula ong haba bynrap, “Ka jingwad bniah ka la dep mynta bad ka jingpynkhreh ïa ka kaiphod ka dang ïaid shakhmat ïa mynta”.