“Hato ka jingïatylli ka phet sha jngai katba ngi dang pyrta jam ïa ka?”

Ka mat jong ka jingïatylli hapdeng jong ngi kum ka imlang sahlang la ha ki ïing ki sem, ki shnong ki thaw bad ka jaidbynriew ka dei ka bynta kaba kiba bun balang ki ju ïai khmih lynti bad thrang na ka por sha ka por. Kaei kaba ngi sakhi bad lap ka long ba katba ngi dang pyrshang bad ïakhun ban ïakren ïa kane ka bynta ka long pynban da khongpong namar i kumba ka phet sha jngai bak haba ngi bishar naduh ki por ba la leit noh haduh kine ki sngi.
Ka ju mih ka jingong, “ba lada u Khasi u ïatylli kan wai ka pyrthei”. Hato kum kine ki jingkren ki mih namar ba lehse ka long kaba eh than ban urlong ka jingïatylli hapdeng jong ngi.
Balei ka mih kane ka jingbym-ïatylli para ma ngi naduh ki rympei ïing haduh ka imlang sahlang. Hato ka dei namar kine ki daw harum:
Hato ka sneng ka kraw kam shym la ïoh jaka ha ka pyrkhat pyrdaiñ ne mynsiem jong ngi ban don ka jingïatylli shi ïing shi sem bad ter ter ha ka jingkitkhlieh ïa ka imlang sahlang.
Hapdeng ki kynhun bapher bapher la ka long ha ki longïing longsem, ki shnong ki thaw, ki hima, ki seng treimon sngewbha ne sengbhalang, ki seng saiñ hima sima, ki kynhun niam bad ter ter ngi don ki nongïalam kiba ngi dei ban kohnguh bad sngap ïa ka rai ne hukum, phewse aïu ka jia, bunsien kim don ka mynsiem burom ne pyndem ïa ki nongïalam.
“Ka don ruh ka por ne khep ba kito kiba bat ïa u shabuk kum ki nongïalam kim sngap ïa ka jingpyni ne ai jingmut lang kiwei bad wanrah ïa ka jingïapait ïapra”. Kum kine ki jinglong ki wanrah ne pynmih ïa ka jingpharia ïa ki kynhun ne imlang sahlang ha ki bun syrtap tang ban ïoh burom. Kumjuh ha ka jaka ban ïakhun ïa ki jingsniew ne nongshun jong ngi kum ka imlang sahlang bad jaidbynriew, ngi ïashrut pynban para ma ngi. Shuh shuh ha ka jaka ban ïa phylliew jingmut halor ki kam pynroi, hap pynlut por ban weng ïa ki jingïapher jingmut para jong ngi. Kine kiei kiei baroh ki shu pynsyrwa-kai ïa ka por kaba kordor.
Ka jingtan-tyllai lada ïohi kiwei ki kiew bad bym lah ban shah ïa ki ba kin poi sha kliar, ka wanrah ïa ka mynsiem bishni bad shun ïa kum kita da kaba tan noh sha trai, kane ka ktah ïa ka jinglong kawei. Kumjuh haba ïohi kiwei ki kiew ha ka kamai kajih, bunsien ki jingpynbudnam sniew ki ju jia ban ïalam bakla ïa kiwei ba kin nym ïatreilang shuh ha kano kano ka bynta bad kum kita ki briew. Kane ka pyntroiñ ïa ka jingïaieit bad ïatreilang.
Ka jingpharia kiba har rukom namar bun ki daw kum ka kwah burom bad pyrkhat myntoi shimet ha ryngkat ka darap jot ïa lade ban lait ki jingshah kynnoh ha kiba bun balang da kaba kynnoh kylla ïa kiwei i kumba ka lah long raibi.
Ka jingïapait ïapra, ïatan tyllai, ïa kwah burom, ïashet kylla ne shet shukor, ïabeiñ ïakhoh, ka ma lade ki long ki jingijli ha khmat uba bun balang. Ka long ruh ka jinglehraiñ hakhmat ka pyrthei haba ki ïohi ba ki ïashrut para ma ngi. Ka jingthrang hi uba bun balang ka long ban wanrah ïa ka jingïalong kawei bad pyndem iwei ïa iwei para ma ngi. Ngi dei ban kynmaw ba kiwei ki kmen bad rkhie haba ki ïohi ba para ma ngi, ngi ïabeiñ ïakhoh ne ïatan tyllai.
Hato ka jingbym lah ban don ka mynsiem sngewrit ban pyndem ïa lade ne pdiang ïa ka jingïalam kiwei lada ïohi ba ki ïoh ka jingshaniah na kiba bun balang haba ïa lade ym kotbor ne ïoh kum kata ka lad ka dei ka daw bah jong ka jingïapait ïapra bad ïatan tyllai hapdeng jong ngi.
Kaei ka jubab ba kito kiba ju don bynta kum ki nongïalam la ha ki kynhun kiba rit ne kiba heh ki don ban ai sha ki khun ki kti, ki para ki pyrsa bad ki pateng ban wan lada kim lah ban ïatylli ne pyndem para ma ki kaba buh jingma ïa ka jingshngaiñ ka lawei ka ri. Ka sur u ba bun balang ka long ki lah ngiah hi shoiñ ïa ka ïapait ïapra ki para nongïalam ha bun ki bynta bad lada kane ka jinglong ka ïai bteng ka jingshaniah na u paidbah kan sa duh bad kan buh jingeh haduh katta katta ban ïoh biang ïa ka jingshaniah.
Imat kim pat kyndit bynriew ban pynbeit ïa ki jingbakla naduh ki por kiba lah leit noh haduh kine ki sngi, kiba long ka daw ka jingshahrem ka jaidbynriew naduh ka por ki phareng haduh kine ki sngi. Ka jop hi ka kwah burom ne ka ma lade tang ïa lade ba kiwei ki dei ban pyndem katba ïa lade pat ym long ban pyndem ha kiwei bad ka pyrkhat tang ïa ka myntoi shimet ym ïa ka imlang sahlang.
Ka jingshah tynjuh jong ka jaidbynriew ha ka jingïatylli bad jinglong kawei kam dei tang ha ki kynhun ne kiwei kiwei ki bynta hynrei ka dei ruh ha ka jingsngewpher dong ne thaiñ bad distrik. Shano kane ka jinglong kan ïalam ïa ngi kum ka jaidbynriew rit paid. “Lano ngin kyndit bynriew noh na kine kiei kiei baroh da kaba sdang na la ki rympei ïing haduh ka imlang sahlang khnang ba ngin long ka jaidbynriew kaba khlaiñ ha baroh ki liang”?.
Ka rai bad jingjied ïa ka jingshngaiñ ka lawei ka Jaidbynriew ba rit-paid jong ngi ka shong ha ka jingñiewkor bad jingsngewthuh iwei pa iwei na ki dkhot ka jaidbynriew halor kitei ki jingai jingmut kumno ban pynwandur ïa ka jinglong kawei para ma ngi.