Shillong, Kyllalyngkot 14 : Ka Indian Meteorological Department (IMD) jong ka sorkar pdeng kan rakhe ïa ka jingdap 150 snem ka jingtrei kam jong ha kaba ïadei bad ka jingpeit bniah ïa ki bor ka mariang.
Kane ka tnad peit bniah ïa ki bor ka mariang haduh mynta ka don 4000 ngut ki nongtrei ha kylleng jong ka Ri India, ka kam kaba ha khmat jong ka ka long peit bniah ïa ka jinglong ka suiñ bneng bad ban ïathuh lypa ïa kaei ka ban sa jia na ka mariang da kaba pyndon kam ïa ki kor ki bor katkum kane ka juk kaba mynta.
Ka IMD ka don 26 tylli ki jaka treikam jong ka ha kylleng ka Ri India bad kine ki don ka jingïatreilang ha baroh ki jaka ba don kine ki jaka peit bniah ïa ka mariang, la ka dei ka suiñ bneng ne ka jingthew ïa ka jingkhnñiuh jumai.
ïa ka IMD la sdang ban trei kam ha ka Ri India naduh snem 1875 ha ka por ba shah synshar ha ka ri Bilat, ka jingthmu ba la sdang ïa kane ka long ban peit ïa ka jinglong jingman jong ka mariang, haduh ba sdang haduh u snem 1890 ka dang long tang kum ka jingsdang.
Naduh u snem 1891 haduh u snem 1946 kane ka jingtrei kam ban peit bniah ïa ka mariang ka la dang ïaid sha khmat haduh shuwa ban ïoh ïa ka jinglaitluid ka Ri India, hapdeng u snem 1947 haduh 1959 ka la dei ka juk jong ka Radar bad ban peit ïa ka jingshlei um, naduh u snem 1960 haduh 1970 ka dei ka juk jong Satelite.
Ka Ri India naduh ba kala ïoh ïa ka jinglaitluid ka la dang pybha shuh shuh ïa ka jingtrei kam jong ka IMD ha baroh kawei ka Ri India, naduh u snem 1971 haduh 1983 kala sdang ïa ka jingïatrei lang ban pynbha shuh shuh ïa ka jingai jingtip halor ka jingjia ha ka mariang.
Ha u snem 1984 haduh 1990 ka dei ka juk ba ka Ri India ka la don la ki jong ki Satelite, 1991 haduh 2005 la dang pynbha shuh shuh ïa ki kor ki bor ba ki lah ban ai jingtip hi kat kum ka jingjia ha ka mariang bad 2006 haduh 2013 la dang pynkhlaiñ shuh shuh ïa ka jingtrei kam bad 2014 haduh 2023 ka dei ka por ba ka Ri India kala pynbiang ïa ki kor ki bor katkum ka juk mynta haba ïadei bad ka IMD.
