K a jingmih pyrthei jong kawei ka kynhun kieng atiar ki jaidbynriew Karbi ha kaba la tip kum ka United People’s Front of Karbi Longri (UPFKL) ka la pynshong syier ïa ki Pnar kiba sah ha ki 36 tylli ki shnong kiba la tip kum ka Block-I. Ka jingmih pyrthei jong kane ka kynhun kieng ka la pynkynmaw biang ïa ka jingkylla phetwir jong ki Pnar ha ka thaiñ Block-I ha u snem 2004 ha kaba ki paidbah ki la ieh ïa la ki jong ki iing ki sem bad phet kat shaba poi khnang ban lait na ki tyrsim bad ki riew thrang snam jong ki lehnoh Karbi.
Ka Khasi Students Union (KSU) West Jaiñtia Hills District tang shu ïohi ïa kane ka khubor mar mar ka la ai mynsiem ïa ki Pnar kiba sah ha ki shnong kiba hap hapoh ka Block-I bad ha ka shnong Khanduli bad Psiar, Moolber bad kiwei kiwei ki shnong kiba don ha khappud ba kim dei ban tieng ban smiej namarba ka Seng ka long kaba kloi ban ai jingïada ïa la ki jong ki paradoh ki parasnam.
Ha kane kajuh ka seng, sa ka Jaiñtia Students Movement ka la phah da ka jingthoh sha u Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad Kongkal Sangma lyngba u Deputy Commissioner jong ka West Jaiñtia Hills District u Bah B.S Sohliya ban kyrpad ïa u ba un ïakren bad u bad u Myntri Rangbah ka Jylla Assam u Himanta Biswa Sarma ban pynthikna ïa ka shongsuk shongshngaiñ jong ki Khasi-Pnar kiba shong basah ha ki shnong kiba hap hapoh ka thaiñ Block-I.
Dang shen ka Hynñiewtrep Border Dispute Redressal Forum (HBDRF) ha ka jingïakren bad ki lad pathai khubor ka la ïathuh shaphang ka jingshah pyndik jong ki Pnar ha ki Karbi kiba khanglad ïa ki Pnar wat ban leit wad jingsumar ki jaka sumar kiba don ha Meghalaya bad nalor kata la khang ruh ïa ki Pnar ban leit die ïa ki mar rep sha ki jaka iew. Kane ka jingshah pynsyrtok jong ki Pnar ha ki Karbi ka la pyndukha mynsiem ïa ka Hynñiewtrep Border Dispute Redressal Forum kaba la byrngem ban ujor sha ka Meghalaya Human Rights Commission pyrshah ïa ki Karbi halor ka jingpynkheiñ jong ki ïa ka hok longbriew manbriew jong ki jaidbynriew Pnar kiba sah ha ki shnong Khappud bad ka Jylla Assam.
Ki Pnar ki la mad ruh ïa ki jingshah pyndik wat ha ki Pulit Assam bad ha ki bor jong ka Karbi Anglong Autonomous Council (KAAC) kiba kyntur pud pylleiñ pylleiñ sha u pud u sam jong ka Jylla Meghalaya bad pynlong sohpdung ïa ki paidbah kiba sah ha ki shnong khappud.
Kaba thamula ka long ba ka Sorkar Meghalaya ka la shu rieh tngen ha kata ka jingïakren pynbeit pud watla ka tip shai kdar ba ka Karbi Anglong Autonomous Council (KAAC) ka la pynieng da ka Khyrdop Khrong Khajna be-aiñ ha ka shnong Khanduli kaba dang hap hapoh u pud u sam jong ka Jylla Meghalaya. Ym tang katta, kane ka buit kyntur pud jong ka Assam ka paw shai, ba ka kynshoit da ka KAAC ban pynieng da ka Khyrdop Khrong Khajna be-aiñ ha ka shnong Khanduli tang shu pynbna ba yn don ka jingïapynbeit pud hapdeng ka Jylla Meghalaya bad ka Jylla Assam. Wat ïa ka shnong Mukroh ruh ka Sorkar Assam ka kam trai da kaba buh syndon da ka ktem Pulit. Hynrei ka Sorkar Meghalaya ka shu long tang ka nongpeitkai khlem iktiar. Sepei ka jingïoh Jylla bapura bad ka jingïoh synshar da lade ïa lade.
Ka Sorkar Meghalaya i kumba ka shu shoh tyndep ha u thylliej khlem shyieng jong u Himanta Biswa Sarma uba ki seng saiñpyrthei kiba ïatreilang bad ka BJP hapoh ka shatri jong ka North East Democratic Alliance (NeDA).
Ki paidbah ki don hapdeng ka jinglynngoh, kumno yn ïapynbeit ïa u pud u sam hapoh ka shnong Khanduli bad ka Psiar ki hap hapoh ka Jylla Meghalaya. Ka jingdawa jong ki paidbah kiba sah ha khappud ka long ba ka Sorkar Assam ka dei ban shu pynphai beit sha ka Meghalaya ïa ka Block-I kaba kdup haduh 36 tylli ki shnong bad ka Block-II kaba don bun tylli ki shnong kiba hap hapoh ka Raid Nongtung.
Ka jingbym pynphai jong ka Sorkar Assam ïa ka Block-I bad ka Block-II naduh ki snem kiba ladep ka pynpaw shai ba ka kwah ban klun ïa kine ki jaka namarba ka la pynlong dieng kper da ki jaidbynriew Karbi kumba la leh ha ka thaiñ Langpih da kaba pynlong dieng kper da ki Nepali kiba shu poi wir nangno re nangno.
Lada ka Sorkar Meghalaya kam long kaba peitngor ïa ka jingmih ki kynhun pyntriem ha khappud, khlempep sa shisien ki Pnar kin hap ban mad ïa ka jingshah pynsyrtok kumba la jia ha ki snem ba la leit noh bad ha kata ka por ka Sorkar kan hap ban shim ïa ka jingkitkhlieh lada ka snam ka lynkieng ha madan madiah bad kan poi ka por ba ka jingïakynad jaidbynriew ka ban lam wat shaduh u pud ka jingïaum snam.
Ka Sorkar Meghalaya ka dei ban kyndit thiah, bad kam dei shuh ban ap haduh ba ki samla kin da pyni bad pynpaw ïa ka jingbitar shla.
