Ym don satia ki um ki wah ha Meghalaya ban hap ha ka thup ‘Ramsar Sites’

Shillong, Ïaiong 30 : Ym don satia ki um ki wah ha Meghalaya kiba la biang ban tip bad ithuh kum kita ki jaka ba ka um ka shong neh ne ka ‘Ramsar sites’.
Ïa kane la pyntip da u Chief Conservator of Forests (Administration), ka tnad Forest and Environment jong ka sorkar jylla lyngba ka kaiphod ba la phah sha ka Meghalaya High Court halor ka PIL ba la shim katkum ka hukum ba la pynmih da ka Supreme Court ha ka 11tarik Nohprah, 2024 kaba kyrpad ban wad bniah (ground truthing) ïa ki jaka ba ka um ka don beit (wetlands) bad ruh ka jingwad ïa ki Ramsar site hapdeng kine ki jaka ba don ka um ha ka jylla.
Ka jingthmu jong ka hukum jong ka Supreme Court ka long ban pyntikna ban don ki hukum kiba ïahap da ki High Court ïa ki jylla na ka bynta ban ithuh, pynneh pynsah bad sumar ïa kine ki jaka ba don um kaba long katkum ka rai ba la shim ha ka Ramsar Convention.
Ïa kane ka kaiphod la pynkhreh hadien ba la pyndep ïa ka jingwad bniah (ground truthing) jong baroh ki jaka lang um (wetlands) kiba don ha Meghalaya.
Baroh ki thup jong ki jaka lang um kiba don 66 tylli ki wah, ki pung, ki nan, kawei ka oxbow/cut off meander, 6 riverine wetland, 18 tylli ki jaka ba lang um (waterlogged bodies) , 100 ki wahbah/wahduid, 9 tylli ki jaka pynlang um bad 25 tylli ki pung kiba la dep ban wan jurip da ka Meghalaya State Wetland Authority bad ki nongtrei jong ka Chief Conservator of Forests (Administration), Department of Forests and Environment jong ka sorkar jylla.
“Ka jingwad bniah ïa kine ki jaka ba lang um ka la dep. La ai jingmut ha ka kaiphod da u Chief Conservator of Forests jong ka sorkar jylla ba ym don na kine ki wetland kiba ïahap ban kynthup ha ka Ramsar site,” ong ka kaiphod.
Kumta, ka Iing Bishar kaba kynthup ïa u Chief Justice IP Mukerji bad u Justice W Diengdoh ha ka hukum kaba la pynmih ha ka 29tarik Ïaiong ka ong, “La pdiang ïa kane ka kaiphod bad buh ruh ha ka rekod.”
“Ngi shem ba ka writ petition [Writ Petition (C) No. 304 jong u 2018 ] ha kaba la pynmih ïa ka hukum ba la kdew Supreme Court ha ka 11 tarik u Naiwieng, 2024 ka dang sahteng. Watla ym don jingbthah halor kane, ngi bthah ïa u Registrar General jong kane ka Ïingbishar ban pynskhem ïa ka affidavit ha katei ka writ petition hakhmat ka Supreme Court ha kyrteng jong ka jylla Meghalaya bad kane ka Iingbishar da kaba kdew ïa kitei ki sienjam kiba la shim haba ïadei bad katei ka hukum, kynthup ïa baroh ki hukum ba la mynjur da kane ka Iingbishar bad ka kaiphod ba 29 tarik u Risaw, 2025 jong ka Jylla. Ïa kane ka affidavit ba la kdew dei ban ai tang hadien ba la ïoh ïa ka jingbit kaba biang na ka ïingbishar ba ha khlieh duh,” ong ka Iing Bishar haba pynkut ïa kane ka PIL