Ka Ingdorbar Thawaiñ ka Jylla Meghalaya ka la mynjur ïa ka Resolution ban pynrung ïa ka Ktien Khasi bad Garo ha ka Khyrnit Baphra jong ka Riti Synshar ka ri India naduh ka 27 tarik, Nailur 2018. La saw snem kynthih kane ka jingdawa kaba ka shu sahkut ha ka Almari jong ka Sorkar India. Ka Sorkar National Democratic Alliance kaba la ïalam da ka Bharatitya Janata Party (BJP) ka la bat ïa ka bor synshar ha ri India la phra snem kynthih. Ym pat don wat tang kawei ruh ka jingdawa jong ki paidbah nongshong shnong ka jylla Meghalaya ba kan urlong. Hato kane ka dei ka jingleh khnang jong ka Sorkar NDA ne kiei ki daw? Lane hato ka jingdawa ban pynrung ïa ka Ktien Khasi bad Garo ha ka Khyrnit Baphra jong ka Riti Synshar long ka bym shong nia shong nongrim? Kane ka dei ka bynta kaba kongsan kaba u paidbah nongshong shnong u hap ban buh jingkylli ïa ka Sorkar Meghalaya Democratic Alliance kaba ïatreilang bad ka Bharatiya Janata Party (BJP) ha Delhi haduh mynta.
U Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad Kongkal Sangma bad u Symbud Myntri Rangbah ka Jylla u Bah Prestone Tynsong ki ïai pynksan beit na ka por sha ka por haba ki lad pathai khubor ki buh jingkylli halor kane ka mat. Ki kam beit ba ka Sorkar Jylla ka ïai buddien. Hynrei kata ka jingpynksan jong ki ka shu long tang ka jingtap eitmiaw namarba kim lah satia ban pynkohnguh ïa ka BJP ban pynurlong ïa kane ka jingdawa.
Kaba pynsuba sniew ïa u paidbah nongshong shnong ka jylla Meghalaya ka paw kumba ka BJP ka pyrshang ban ïoh shim kabu ha ka saiñpyrthei khnang ba kan ïoh khroh vote ha ka por Elekshon naba ka jingjied ïa ki nongmihkhmat ba thymmai sha ka Ingdorbar Thawaiñ ka jylla ha u snem 2023 ka la jan tied jingkhang artat bad mynta ka la sah sa tang hynriew bnai tam eiei. Ki nuksa kiba paw tyngkreiñ ka long ha Manipur hadien ba ka BJP ka la ïoh bat ïa u lakam synshar ka Sorkar BJP ka la mynjur ban pyntreikam ïa ka Inner Line Permit bad hadien ka elekshon, ka BJP ka la ïoh biang ïa u lakam synshar ha Manipur da kane ka buit.
Khlempep, da kane kajuh ka buit, ka BJP kan pyntreikam da kane ka buit ha ka elekshon ka ban sa long ha u snem 2023 ha kane ka jylla. Lehse, ka BJP ka da khan bad bishar bha lada yn mynjur noh mar mar ban pynrung ïa ka Ktien Khasi bad Garo ha ka Khyrnit Baphra, ban ai jingmynjur na ka bynta ban pyntreikam ïa ka Inner Line Permit ha kane ka jylla Meghalaya ka jingïohnong kan long ka National Peoples Party (NPP) kaba bat ïa u lakam synshar ha kane ka Jylla namarba ïa ka NPP ruh la ithuh da ka Election Commission of India (ECI) kum ka National Party. Kan long ka kabu ïa ka NPP ban dang bteng ban bat ïa u lakam synshar hynrei lada kine ki jingdawa kim urlong khlempep u paidbah un pyrkhat da kumwei pat da kaba khan bad bishar ïa kaei kaba la jia long sha kiwei ki jylla ba marjan hapoh kane ka thaiñ Shatei Lammihngi.
Kine ki dei ki jingïalehkai politiks jong ki kynrem ki lyndan kiba buh ïa u paidbah ha ka shyngkan khait. U paidbah u shu kylla langknia hakhmat ka drama politik ki seng saiñpyrthei kiba thaw da ki buit ki lad kumno ban pynngop ïa u paidbah.
Wat ki MLA ka BJP ha Meghalaya ruh ki kob sarong lada ki paidbah ki ailad ïa ka BJP ban synshar shi samoi khlempep ki jingdawa kin urlong tang hapoh san minit. Haba kumne, mano ba duhnong bad mano ban ïohnong? U paidbah uba stad u dei ban da khan bad bishar sani bad u dei ban thew sawar ïa kaba kumno yn pdiang lane kyntait.
La dei ban ai jingïaroh ïa ka jingkhih jingksar jong ka Khasi Authors Society (KAS) kaba la ïai buddien ïa ka jingdawa na ka Sorkar India. Dei lyngba ka jingkhih jingksar jong kane ka kynhun ki akhia, ki proh jabieng bad ki khraw pyrkhat ka ri, kane ka jingdawa ka dang ïai im haduh kine ki sngi.
Lada puson bha, ka jingkylli ka mih ba balei ka Sorkar India ka wanrah ïa ka jingpynbeit thymmai ïa ka aiñ Citizenship (Amendment) Bill ïa kaba la pyrshah da baroh ki jylla bad khamtam ha ki jylla jong kane ka thaiñ Shatei Lammihngi ka ri India, hynrei katba ïa ka jingdawa ban pynrung ïa ka Ktien Khasi bad Garo ka Sorkar India ka shu pynhun da kaba jubab, ‘ngi dang bishar’.
Jin lada ki lai ngut ki MP ka Jylla Meghalaya ki shlan ban ïakhih hakhmat ka Parliament ha ki sngi long dorbar khlempep kane kan pynrah jriang ïa ki skhor jong ka Sorkar India hynrei kumba ka long mynta ki shu kren bad ki shu pynsngew tang ban shu pyni sha u paidbah ba ki la kren ïa kaei kaba u paidbah u la dawa.
