Nongstoiñ, K’lyngkot 16: Ka jingïakhun jong ka sorkar lyngba ka tnad ka koit ka khiah ban rat dyngkhong ïa ka jingpang malaria lane ka khieshohrih, kaba la sdang naduh ki snem ba mynshuwa ka long kaba sei soh bad kaba jop, namar katba nang mih ki sngi ki paitbah nongshong shnong kiba ïoh jingpang malaria ki la nang duna.
Ha kaba ïadei bad ka jingnang duna jong kiba ïoh jingpang malaria, u Doktor W.Sutnga u ba dei peit ïa ka malaria ha West Khasi Hills, u la ong ba naduh ba ki paitbah nongshong shnong ki la ïoh jingïarap na ka sorkar da ki mosquito net lane ki musari, ban ïada na ka jingïoh dait ki pyrjong ha ka por mynmiet haba thiah, ka jingpang malaria ka la nang hiar suki suki.
U la ong ba lada ki paitbah ki pyndonkam hok ïa kitei ki musari kiba ka sorkar ka la sam sha ki, ym don jingartatien ba yn lah ban diengkhong shisyndon ïa ka jingpang malaria ha West Khasi Hills, namar ba kitei ki musari kidei kiba la wieh ha ka dawai kaba ki skaiñ pyrjong kin ym lah ban snoh.
U Doktor Sutnga u la ong ruh ba katkum ka kaiphod ba ki la ïoh na ka jingleit tur jong ki sha ki shnong ki thaw, ha une u snem 2023 ki jaka kiba ka jingpang malaria ka dang kynrei ki dei satang ha ki shnong kiba dang don ki khlaw ba rben, kum ha ki thaiñ Riangdim kiba dei ki shnong kiba don ha khappud bad ka East Garo Hills District.
U la ong ruh ba ha une u snem 2023 ba la dep ki malaria case ki don haduh 369 tylli tang na ki thaiñ Riangdim bad phra tylli na ki thaiñ Maweit. Haba ïanujor bad ki snem ba mynshuwa ka jingdon jong kiba shah ktah ha ka jingpang malaria ka la hiar da 92% hpoh West Khasi Hills baroh kawei.
Ki don kumba khathynñiew tylli ki shnong kiba hap ha ka jingpeit jong ka Riangdim Sub Helth centre bad kitei ki shnong, ki dei kiba ki khlaw ba rben ki dang kynrei bha khamtam eh ki khlaw siej bad ka dei ruh ka thaiñ kaba shit bha bad dei na kata ka daw ba ka jingpang malaria ka kynrei bha.
Watla kiba ïoh jingpang malaria ki dang kynrei bha ruh, na ka liang ka tnad ka koit ka khiah jong ka West Khasi Hills ka la pyrshang katba lah ban trei shitom bad ban pynpoi ïa ki dawai dashin kiba biang kum ki dawai injek ki dawai dih ban ïada na ka malaria.
Utei u Doctor u la ong ruh ba na ka liang ka tnad ka koit ka khiah hapoh ka District ka dang ap mynta ïa ki mosquito net kiba ka sorkar kan sa phah biang sha ka ophis, na ka bynta ban sam sha ki paitbah ha ki bnai pyrem kiba ka aïom shit ka la sdang.
Nalor kata u la ong ruh ba kitei ki musari kiba ka sorkar kan sa pynpoi sha ki district kiba ka jingpang malaria ka dang kham kynrei, ki dei kiba la pdem shuwa ha ka dawai bad ka sorkar ka ju sam sha ki paitbah shisien saw snem, namar wat lada sait ïa ka musari ruh ka jingsma jong katei ka dawai ka neh haduh saw snem bad u skaiñ pyrjong un ym lah ban shah ïa katei ka jingsma jong katei dawai.
