Rakhe ka DM&HP ïa ka ‘World Mental Health Day 2022’ ha SWKH

Mawkyrwat, Risaw, 11: Ka District Mental Health Programme (DMHP), South West Khasi Hills District ha ryngkat ka jingiatrelang bad ka District Legal Services Authority (DLSA), South West Khasi Hills District mynta ka sngi ka la rakhe ïa ka World Mental Health Day 2022 ha ka 10 tarik u Risaw, halor ka phangpdeng ka “Make Mental Health and Well-being for all a global priority” ne “ban pynlong ïa ka koit ka khiah bad ka bha ka miat ha ka jingmut jingpyrkhat na bynta ïa baroh shi pyrthei ka ba donkam ne ban buh sha hakhmat na kiwei pat”.
Ïa kane ka jingrakhe la pynlong ha shnong Ranikor kaba hap hapoh jong ka Ranikor Civil Sub Division, South West Khasi Hills District ha kaba ka kong E. Shabong, Chief Judicial Magistrate ba dei ruh ka Secretary jong ka District Legal Services Authority (DLSA), South West Khasi Hills District ka la long kum ka kongsan ha ryngkat ka jingïadonlang jong u Dr. F.R. Lartang, District Medical & Health Officer, South West Khasi Hills District bad u Dr. T.J Sangma, Medical Officer jong ka Ranikor CHC.
Ka kong E. Shabong, Chief Judicial Magistrate ba dei ruh ka Secretary jong ka District Legal Services Authority (DLSA), South West Khasi Hills District haba kren ha ka jingïalang ka la batai halor ka Mental Health Care Act, 2017 bad kala batai ruh halor ki kyndon aiñ bapher bapher. Ka la ong ruh ba kane ka kyndon aiñ ka trei na ka bynta ki kam ïada bad pynkyntiew ïa ka koit ka khiah, ka treikam ruh ha ka ban pynlong ïa ryngkat bad ym ban leh shiliang ha ka ban ai ki lad jingsumar kiba dei khamtam ha ka liang jong ka jingkoit jingkhiah ha ka jingmut jingpyrkhat.
Ka la batai ruh halor ka kyndon aiñ kaba 27 kaba ong, “ka hok ban ïoh jingïarap kaba ym donkam ban siew ha kaba ïa dei bad ki jingïasait-aiñ da ka ai jingthoh sha ka Mental Health Revenue Board. Ka la ong ruh ba ki nongpang (Mentally ill Person) ki don ka hok ban ujor lada kim ïoh ïa ka jingsumar kaba biang, ki don ruh ka hok ban ïa im lang hapoh shnong ‘poh thaw khlem da shah kyntait ne i beiñ, ki don ruh ka hok ban ïoh pateng ïa ka spah ka phew bad ki jingdon jingem. Ki don ruh ka hok ban ïoh ki lad jingïada lyngba ki dawai dashin, ka la ong.
Ka la kren ruh halor ka kyndon aiñ ba 115 kaba dei shaphang ka jingdkhat ïa la ka jong ka jingim lade ba kim dei shuh ban kheiñ ba ka dei ka jingleh pyrshah ïa ka aiñ bad ban pynduna ïa ka jingkynnoh than tang ïa u briew ba shah thombor ne ba shem jingeh hynrei dei. “Ngi dei ban sngewthuh ba ki lah ban don ki daw ki ba pynlong ïa u ba un shim ïa ka jingim lane bad bunsien hi ka dei namr ba ki shah ktah ha ka jingpang ha ka jingmut jingpyrkhat”, ka la bynrap.
U Dr. F.R. Lartang pat u la pashad halor ka bynta jong ka jingshongkha khynnah ba kumno ka ktah ym tang ïa ka koit ka khiah ha ka met ka phad hynrei ka wanrah ruh ïa bun ki jingjynjar ne jingktah ha ka koit ka khiah jong ka jingmut jingpyrkhat. U la ong ruh ba ki donkam shibun ki jingpynshai halor ka koit ka khiah kaba ïa dei bad ka jingmut jingpykhat namar bun na ngi ngim pat don bha ki jingshai halor kita ki jingpang kiba ïa dei bad ka jingmut jingpyrkhat, ki dak ki shin, ki daw, bad kumno ka ktah ïa ka jingim jong u briew.
U la ong ruh ba kum ki khynnah skul khamtam ki donkam ïa kata ka ‘School Mental Health’ namar bunsien ki khynnah skul ki shah ktah ha kane ka jingpang bad kim lah ban tehlakam ïa kita ki jingeh kiba ki ki shem ha ka jingim jong ki. Lyngba jong kane ka skul Mental Health yn lah ban pynsngewthuh bad pynlong ïa ki khynnah ba kin khlaiñ ha ka bor kumno ban tehlakam lada ki shem ïa ki jingeh ha ki jingpule ne ha ka jingim khynnah jong ki.
Ha kajuh ka por u la batai ruh ha ka jingkordor jong ka koit ka khiah ha ka jingmut jingpyrkhat lada ki don ki koit ki khiah ha ka jingmut jingpyrkhat kin lah ban im ka jingim kaba bha bad ki lah ban ïaleh pyrshah ruh ïa ki jingeh. Haba ong ba ngi koit ngi khiah ha ka jingmut jingpyrkhat kam shym mut ba ngim kynduh shuh ïa ki jingeh lane ngim don jingjynjar shuh hynrei ngin lah ban ïai shah bad ïaleh pyrshah ïa ki jingeh lada ki wan ha ka jingim. Lada ki don ka jingkoit jingkhiah ba pura ha ka jingmut jingpyrkhat ngin lah ban ai ki jingai ba bha ïa ka ïing ka sem bad ka shnong ka thaw hi baroh kawei bad ngin don ruh ïa ka jingshaniah ha lade.
U Dr. T.J. Sangma u la kren halor ka jingdon kam ïa ka jingbiang bad jingbha ha ka bor jingmut jingpyrkhat. Ha ka imlang sahlang jong ngi bun ngim pat sngewthuh bad shimkhia halor ka jingkyrpang bad jingdonkam jong ka koit ka khiah ha ka jingmut jingpyrkhat bad lada ngi lap ïa ki ba don ka jingpang ha ka jingmut jingpyrkhat bunsien ngi kiar bad i beiñ bad kheiñ ba ki dei kiba leh kam sniew. Namarkata, kum ki nongshong shnong ki dei ban sngewthuh ba kim dei ban peit shiliang ne leh shilliang ïa kum kine ki briew ba don kane ka jingpang hynrei ki dei ban long kiba kloi ban ïarap.
Na ka liang ka kong B. Snaitang, Psychitric Nurse, District Mental Health Programme (DMHP) ka la kren ki kyntien pdiang sngewbha bad batai ruh halor ka phangpdeng jong kane ka program ka ba dei “Make mental health and well-being for all a global priority” kaba mut, “ban pynlong ïa ka koit ka khiah bad ka bha ka miat ha ka jingmut jingpyrkhat na bynta ïa baroh shi pyrthei ka ba donkam ne ban buh sha hakhmat na kiwei pat”. Ka lah pynshai ruh halor ki jingpang ha ka jingmut jingpyrkhat. Katkum ka WHO, ba palat ïa ka 7 lak ngut ki briew kiba dkhat noh ïa ka jingim na ka daw jong ka jingkhuslai ne sngewsih sha ba palat. Kaba kyrpang mynta ka long ban ai jingshai paidbah halor ki ‘Mental Health Issues’ ha baroh shi pyrthei bad ban ai mynsiem ïa baroh ba kyrshan ïa ka koit ka khiah ha ka jingmut jingpyrkhat.
Ha kane ka sngi ka la don ruh ki jingpynbyrngia ba kynthup ïa ka jingrwai kaba ong “Ka jingkoit jingkhiah ka long ka spah” ba la shna hi da u bah B. Lyngdoh Marshillong uba dei u Ward Assistant, District Mental Health Programme, (DMHP) bad la rwai da ka DMHP Team. Ka don ruh ka jingphawar na ka ophis jong ka District Legal services Authority (DLSA), South West Khasi Hills District.
La pynïaid ïa kane ka program da ka kong N. Marbaniang, Monitoring and Evaluation officer, District Mental Health Programme (DMHP).