Ki surok bah National Highway lyngba ka West Khasi Hills, ki jingkyrkhu ïa ka Jylla

Mensona Marweiñ

Nongstoiñ, Rymphang, 11: Ki surok kali hapoh ka Jylla Meghalaya ki dei tang ma ki u budlum ïa ka ïoh ka kot, ka kamai kajih bad ha baroh ki bynta kiba ïa dei bad ka jingim kaba man ka sngi.
Haba phai halor ki surok kali, ka West Khasi Hills District ha kine ki khyndiat snem ba la leit noh, ka la mad ïa ka jingkyrkhu kaba khraw eh na ka jingïoh ïa ki surok bah lane National Highway. Ka surok kaba kongsan eh ka dei ka surok SARDP National Highway 44-E Shillong-Nongstoiñ shaduh Tura kaba tang hapoh 300 kilometer, kaba la pynjan ha ka jingïadei ki Khasi bad Garo ha ka leit ka wan hapoh ka Jylla la jong.
Ka jingïoh ïa kane ka surok, ym tang ba ka la pynjan ïa ka Nongstoiñ bad Shillong, hynrei khamtam eh ban poi shaduh sor Tura lyngba ka Rongjeng jong ka East Garo Hills. Baroh shikatta ki snem ka leit ka wan sha na Shillong sha Tura ka long beit lyngba ka Assam bad kane ka la ktah shibun eh ïa kiba leit jingleit.
Hynrei mynta pat la lah ban poi suk sha Tura lyngba ka West Khasi Hills. Kane ka dei ka jingkyrkhu kaba nyngkong eh na ka jingdon ki surok bah ha ka Jylla, watla ka la mih ruh dang shen ka jingkynthoh ba ka la don ka bamsap kaba shyrkhei ha kaba pyntrei ïa kane ka surok.
Shuh shuh, ha ka jingïadei bad ka leit ka wan jong ki paidbah ka West Khasi Hills khamtam na thaiñ Nongstoiñ, baroh shikatta ki snem haba ym pat ïoh ïa kane ka surok, ka leit ka wan ka long kaba kordit haduh katta katta. Ban poi sha Shillong hap ïa beh da ki Bus bad Sumo kaba ka jingleit jingleit ka shim por haduh 3 kynta tam. Hynrei mynta ki kali kamai ba bun jait ki la lah ban poi tang hapoh 1 kynta shiteng lane tam. Namarkata kane ka dei ka jingkyrkhu kaba khraw ha ka leit ka wan bad kamai kajih ïa ki nongshong shnong ka thaiñ Nongstoiñ, West Khasi Hills.
Ha kine ki ar snem lai snem ba la leit noh, ki paidbah na West Khasi Hills ki la ïoh ban mad pat sa kawei ka jingkyrkhu bad kata ka long ka surok na Nongstoiñ-Rambrai shaduh Kyrshai kaba mar syndah bad ka jylla Assam. Toi watla ka surok kam pat dep lut bad don ha ka jingshna tang haduh Mawthir. Pynban ka leit ka wan sha Rambrai ka la suk shibun bad shim por ruh tang 20 minit ei ei ban poi lada ïa nujor bad ki por ba la leit noh kaba long haduh 1 kynta tam.
Kaba sah mynta ïa kane ka surok ka long ba ka sorkar kan shimkhïa ban leh ei ei noh na ka bynta ka Phase II. Lada la sdang pyntrei sa ïa ka bynta ba ar ne Phase II, ka leit ka wan ka la nang jan shuh shuh ïa ki paidbah wat ban poi shaduh Jylla Assam na ka bynta ki jingdonkam ba bun bad ban poi shaduh Guwahati Airport, na Nongstoiñ ka jingjngai ka long tang 150 kilometer.
Kiwei pat ki surok kiba la nang pyntrei shait shait ki long ka surok Nongstoiñ Maweit, ka surok bna nam bad kaba la rim tam ha ka Jylla. Kumba long mynta kane ka surok la pyntrei da ka surok bah lyngba ka Dhar Company bad imat ka dang shim por sa katto katne por ban pyndep ïa ka. Hynrei, kaba donkam eh ka long ban shna ïa ka surok bah na Maweit, Wahblei sha Kulang haduh Nongjri, khnang kan pynsuk ka leit ka wan khamtam ïa ki paitbah ka thaiñ Maweit.
Kawei pat ka surok bah ka dei ka surok Nongstoiñ shaduh Wahkaji bad Ranikor, ha kaba kane ka surok ruh ka don hapdeng ka jingshna mynta ha kaba ki bun ki khmih lynti ba ynda la pyndep ïa kane ka surok ka leit ka wan bad ka kamai kajih jong ki nongshong shnong kan kiew sted bha.
Lah ban kdew hangne ba kine ki surok baroh ki dei kiba la pynurlong bad wanrah ha ka por jong ki sorkar barim ba la ïalam da ka Congress bad ba u Bah Vincent Pala u dang long u MP.
Ka long kaba donkam namarkata ba kane ka sorkar ba mynta, kan shimkhia shuh shuh, ban peit ïa ka jingdonkam ban pynbïang bad ban ïohi ba kine ki surok kiba don hapdeng ka jingpyntrei kin long kiba ïaid beit haduh ban da dep na ka bynta ka jingmyntoi ki paidbah.
Ngi lah ruh ban pynkynmaw ba ka West Khasi Hills District, ka dei ka jaka kaba hamar pdeng jong ka Jylla ha kaba pynïasoh khamtam sha East Khasi Hills, Jaiñtia Hills bad Garo Hills. Halor kane u Bah Macmillan Byrsat MLA barim ka Nongstoiñ, ha kine ki snem ba la leit noh, u la ju kren na ka por sha ka por ba ka Nongstoiñ hi ka dei ka jaka pdeng jong ka Jylla.
U ju ong ruh ba ka jingdon jong kine ki surok kiba pynïasoh kylleng ki jaka, kan pynlong ba ha kawei ka sngi ba ka Nongstoiñ kan long ka jaka pdeng jong ka Jylla ha ka khaïi ka pateng (economic centre).
Ha ka jingïadei pat bad ki surok kiba don hapoh West Khasi Hills, donkam palat ban shna pynbha lane shna pynheh sa ïa ka surok Nongstoiñ Mawkyrwat, namar ka surok Nongstoiñ Wahkaji ka dei ka surok Intermediate ban poi sha Wahkaji. Katba ki paidbah pat kumba long mynta ki kham donkam ïa ka surok ba bha sha Mawkyrwat.
Nangta, donkam ban pynïoh da ka Intermediate Roads ne Two lane na Nongkasen sha Kynroh ban leit shaduh Nongkhnum 18 kilometer bad ban bteng noh da ka Two lane lane Intermediate na Nongjyllieh sha Nongkhnum. Namar bun ki nongjngoh kai pyrthei ban leit sha Nongkhnum ka kham jan bad kane ka surok kan long ka jingkyrkhu ruh ïa ka thaiñ.
Kawei pat ka surok ba donkam eh hapoh sor Nongstoiñ, ka long ban kyntiew ïa ka surok Sohpian sha Nongstoiñ sha ka Two lane kaba rung ha ka District Head Quarter. Kumba long mynta ka surok na Nongstoiñ sha Sohpian ka rit palat kaba la pynjynjar ïa ki paitbah.
Shuh shuh donkan ban leh ei ei noh ïa ka surok Wahlyngdoh-Wahrwïang-Porla Maweit-Wahblei-Jaïaw ban bteng shaduh sha Riangwar Umdang. Nangta ka surok na Risïang shaduh Riangpoit. Ka surok na Wahlyngdoh-Wahrwiang-Porla-Maweit-Shyrkon ‘A’ ‘B’ Riangna Sahmyntang Miangmawdar shaduh thawkhong Umdang. La donkam ban pynbha ïa ka surok Nongmisei sha Langdongdai bad surok Mawkyllon sha Langdongdai.
Donkam ban shna surok thymmai na Marang sha Nongklungrim, Nongklung shaduh Umyiap kaba la don lypa ka surok 100 sngi. Ban pynheh ne ai Intermediate Road ïa ka surok naduh Riwiang shaduh Athiabari. Ban pynbha ïa ka surok na Ktiehthawiar sha Langpih bad surok thymmai na Langpih sha Mawdiangsnam.
Sha thaiñ Rambrai la I donkam eh ban pynïoh ban shna ne siang rong noh ïa ka surok na Rambrai sha Phudumbah shaduh Mawlangsu. Sha thaiñ Ri Lyngngam la donkam ïa ka surok NH Shallang sha Maheskhola bad kiwei ruh ki surok hapoh West Khasi Hills.
Ka sorkar ka dei ban shimkhia ruh halor ka jingsahkut jong kiba bun ki surok PMGSY hapoh West Khasi Hills District lyngba ka tnad PWD Road. Ban pynrung hapoh ka PWD road ïa ka surok 100 sngi na Marskuiñ sha Mynnimawbri ryngkat bad ka jingkieng kaba ïaid lyngba ka wah Kynshi.