Ka jaitbynriew ba kmen tang ha ki tamasa, hynrei klet pat ban puson ïa kiba lenlade shisha

0

N gi im ha kine ki sngi, ha kaba ngi kwah ban pyrthuh bud ïa ka jinglong jingim jong ki riewshlur jong ka mynnor, hynrei dalade ngim nud satia ban buddien ïa ki jingim ba shlur, ba kut jingmut bad ba sngew trai halade hi, kum ka jingim ki longshwa jong ngi.
La ïohi, ba ha kiba kum kitei ki sngi sah kynmaw, ba ki bun kiba pynlong ïa ki tamasa kiba har jait har skit, hynrei kim kynmaw tang shi khyllipmat ruh, ïa ka jingim kaba eh kaba kito ki nongïalam ki la mad. Kren ïa U Tirot Sing Syiem, uba la ïap ha ka patok, kaba sha jngai bah na la ka ri, kren ïa U Kiang Nangbah uba la ïap ha u dieng phasi bad mynta ngi kren sa ïa kane ka mei ieid kaba don ha ka jingshah pyntieng pynsmiej ha ki sngi jong ka jingim jong ka bad sa ka jingshah pynbor pisa, kaba haduh T. 45 klur, kaba ym ju don ba mutdur ha katei ka thaiñ jong ka South West Khasi hills.
Katba kiwei ki kwah ban ïakren ïa ka ishu ne ka kam jong u marpoh khyndew u Uranium ba mynta ha kine ki Sngi ba la leit la mih bha ha ki kotkhubor, hynrei ka KSU, ka la jied ban leit ban pyrshah Uranium, ha ka thymmei, kaba don utei u mar bad ha ka jaka, kaba ka la don ka mei ieid kaba ïeng skhem hi triang ban bat ïa la ka jong ka jinglong trai ïa ka khyndew ka shyiap, khlem da shah pynngop ha ki buit jong u David Scott (kumba leh ïa U Tirot Sing) lane mynta ha ka buit jong ka sorkar India.
Hynrei ka jingkylli kaba kongsan bha ban ïakren, ka long, “La ki don mo ha kine ki sngi, kiba nud ban pyn-eh mynsiem ïalade ban kyntait tang ïa ka T.500 lane ka T.1,000?” bad katei ka don ruh ïa ki jingshisha, ha kaba ki don bun bah kiba tang shu la bna ban shna surok, ban shim jaka ka sorkar jylla, ki la mih hakhmat ha khmat ban long dalal ban thied ïa kitei ki jaka bad ban die pateng sha ki tnat sorkar bad kitei ki khie spah puk puk bad kumjuh ruh ki mih shakhmat ban leh da ki buit koh tympang ban byrngem ban pyntieng ban pynsmeij ïa ki trai jaka khamtam eh kito ki trai jaka kiba sah sha ki shnong nongkyndong kiba duna ka jingnang jingtip bad kiba lui lui, ban leit pyntieng ba lada kim ai ne die ïa ki jaka kin ngat sha ki Ïingkashari bad kumta ter ter ban ïoh kamai spah da kaba suk bad die jaka.
Kane ka jingmlien ban bam ei, ban thok ban shukor bad ban lum spah, da kaba suk, ka ju jia bha ha kane ka ri jong ngi bad ngi ïohi, ba ki don bun bah ki nongmih khmat, haba ki sei ïa ki affidavit ha ka por elekshon, ba tang shu la jop shisien, ka spah ka kiew buk buk da ka 200 bad 300 shah ha ka san snem.
Kam dei tang ki nongïalam, hynrei ki paidbah ruh ki dei ki thliem kjit snam, kiba shyrkhei tasam ha kine ki sngi, nangta sa ki katto katne ki kontraktor, ïa ki skhim ba bha jong ka sorkar, kin bam duh bam dam bad ïa ki jingtrei ba kongsan, kum ïa ki surok, ki jingkieng, ki ïing dorbar, ki madan ïalehkai bad bun jait kiwei pat, kin trei tang dep, tang da kaba ïa suhbuit bad ki heh ki haiñ bad kane keiñ, ka dei ka jingim jong ka thok ka shukor. Ym tang katta, haba don i skhim ot ribon, ba malu mala, kin ïa shong sngi ban ïa thap ja ei bad ban ïoh ïa thab kti shongshit bad haba don lei ki jingpynsngew paidbah ban seng karkhana, kin ïa shong da u shnong, namar ba ïoh bai sngi kaba T.1000 ne T. 2 hajar shi khlieh briew.
Kane ka buit bam duh ka la bam kruiñ, ïa ka jingmut jong uba bun balang bad ka dei na katei ka daw, ba ka jingshisha ka ïeng, la u don ne em u ne kawei pat, ki ban lah shan ban ïeng pyrshah, lada kan mih biang ka jingtyrwa ïa katei ka phew klur bad ban duh ïalade, na bynta ka lawei jong ki para ri?
Ka jingkylli kaba bun ka mih ruh kumjuh ha kine ki Sngi ba la mih bun ki jingshah kynnoh bad ki Nongïalam Hima, ki ri raid bad ki Nongïalam Shnong ki la bud biang ïa ka jingshah pynngop ha u David Scott ban mynjur die sop sop ïa ki jaka sha ki bor shipai BSF ha kiba bun ki shnong kumba la ïohi ha ki lad pathai khubor, kaba kham jubor bha ka jia sha thaiñ Bhoi haba la ïohi ba kiwei ki jaitbynriew ym tang ba ki ïoh thied jaka laitlan hynrei ki la ïoh ruh wat ban long ki Rangbah Shnong.
Kaba sngewphylla shuh shuh ka long ban ïohi ba ha ki thaiñ West Khasi Hills, ba la ju tip ba kidei kiba ieid bad ïada bha ïa ka jaitbynriew, hynrei mynta sha kane ka thaiñ ki nongïalam ne nong synshar hima ki la mut ban die duh ïa ka jaka sha ki bor shipai BSF, shu donbok pat ba ka tnat MHA ka Sorkar Pdeng ka la kyntait noh ïa katei ka jaka.
Sa katno tylli pat ngin dang ïohi ïa kum kine ki jingkwah bad rhah spah spah kaba shu kwah kamai suk da kaba shu shong ne ban pyndonkam tang ïa u khulom ban shu soi jaka ha kine ki Sngi ban wan.
Yn nai ïakren shuh sha ka thaiñ Jaiñtia Hills ha kaba mynta ïa u dewïong kim long trai shuh, bad ba mynta ïa ki jaka puta la ai suk bad mynjur suk sha ki karkhana pynmih dewbilat kiba kular ban pynroi pynkiew, ban aikam aijam ïa ki khun samla ka thaiñ kaba shu long haduh mynta tang ka jingphoh sniew, namar kine ki kompeni bar jylla ne bar ri ha ka por ba pynlong ïa ka jingbishar paidbah ne public hearing ki la shu nioñ beit da ka bor pisa, kumba la don kiba kynnoh na ki sengbhalang ne kiwei, ban thied ïa ki nongïalam shnong, nangta ïa katto katne ki heh ophisar ki tnat Sorkar kiba wan pynlong ïa ka public hearing.
Kumba long mynta u marpoh khyndew u mawshun, u dewïong bad ka jingsyllen ka mariang bad jaboh ki wah, kine baroh hato ki dei ba la thied lut kitei ki kompeni ne dei da kawei pat ka daw.
Ngi ïakren ïa ka bhah kam Sorkar ïa ki Khasi Jaiñtia kaba long 40% hynrei da pynleit jingmut bha bad puson bha, na ka 40, 20% ka la leit noh sha ki karkhana kiba don ha Jaiñtia Hills bad kaba sah satang 20 ha khasi hills, bad ïa kane lah ban duh noh lada ïa kiba bun ki jaka la sdang ban die sha ki BSF ha ka dor kaba ym duna ïa ka T. 700 klur bad ka ïasam doh kyndang pat na kane ka klur kaba die jaka.

Leave A Reply

Your email address will not be published.