Nongpoh,Risaw 09 : Ki nongri ngap na ka jylla Meghalaya bad kynthup na kiwei kiwei ki jylla hapoh ki jylla shatei lam Mihngi ka ri India mynta ka sngi ki la ioh ïa ka jingmyntoi kaba khraw na kawei ka prokram ai jinghikai shaphang ka kam ri ngap kaba dei katkum ka juk stad saïan ba lyngba kane ka kam ri ngap kin dang ioh jingmyntoi ban ïa kaba ki ju ri ngap ha ki por ba la leit noh. Ïa kane ka prokram ai jinghikai shaphang ka kam ri ngap la pynlong da ka North East Center for Technology Application and Reach (NECTAR) kaba dei ka Autonomous body jong ka tnad Science and Technology ka sorkar India ha RRTC Umran, Ri Bhoi District.
Kane ka prokram ai jinghikai shaphang ka kam ri ngap ka la sdang mynta ka sngi ka 09 tarik u Risaw 2023 ha RRTC Umran bad yn pynkut pat haduh ka 13 tarik u Risaw 2023, ha kaba ïa kane ka prokram ai jinghikai la wan shim bynta ym tang ki nongri ngap na ka jylla Meghalaya bad la wan ruh ban shim bynta da ki nongri ngap na kiwei ki jylla kum na Nagaland, Assam, Meghalaya, Arunachal Pradesh.
Halor kane ka kam ri ngap la wan ruh ban ai jinghikai da u Jan Arie Van Berkum, uba dei na ka PUM Expert na ka ri Netherland kum uwei na u riewshemphang ba la tip bad tih bniah bha halor ka kam ri ngap katkum ka juk stad saïan.
Haba ai jinghikai sha ki nongri ngap kiba la wan ban shim bynta ha kane ka prokram, u Jan Arie Van Berkum kum uwei na u riew shemphang ba la tip bha sha phang ka kam ri ngam na ka ri Netherland, u la ai jinghikai sha ki nongri ba ki dei ban bud noh katkum ka juk stad mynta khnang ba kin dup ioh jingmyntoi kham bun na ka kam ri ngap.
U la batai ruh da kaba ong, hooid ki nongri ngap haba ki ri ïa ki ngap ban pynmih ïa ka um ngap ki la ioh jingmyntoi shibun ban kyrshan ïa ka ïing ka sem, hynrei dang donkam ba kin dang tip ruh ïa kiwei ki buit ba thymmai kiba dei katkum ka juk stad saïan khnang ba kin kham ioh jingmyntoi ba ïa kaba ki ju ri ngap baroh shi katta khlem da bud ïa kata ka buit stad ba mynta halor ka kam ri ngap.
Shuh shuh, u la ai jingbatai ruh ba ki nongri ngap ki hap ban dang pynjanai ruh haba ki pynmih ïa ki um ngap ym tang ban shu die kumto bad ki hap ruh ban shna ha kata ka rukom ba kyrpang (Value Addition) bad ruh ban pyndonkam ban shna ïa ki jaid jingbam na ka um ngap kum ki Chocolate bad kiwei kiwei ki jaid jingbam thiang khnang ba kin kham ioh jingmyntoi shuh shuh na ka kam ri ngap, u la bynrap.
La donlang ruh naduh u Dr. Arun Kumar Sarma (Director General) ,NECTAR, u Dr. Collin Z Renthlei (Advisor Technical) NECTAR, Rajendra Jena (Chief Geomatics Officer) NECTAR bad u Mariadon Pathaw, Food Technologist, NECTAR nalor kiwei bad ki nongri ngap.
