Imat bun kiba kwah Rel mo?

B.M.Lanong

0

U Chief Minister Conrad Sangma, dang ha kine khyndiat sngi ula pynbna bad pan jingmut, ba lada bun kiba kwah Rel lane kiba pyrshah, un shim ïa ka rai halor kata, la yn ailad ne khanglad ïa ka jingwan ki Rel sha kane ka thaiñ Khasi-Jaiñtia Hills. Ngam shym ïohi ban don kiba pynpaw halor kane ka bynta, hynrei la ïohi pynban ha ki kot khubor ba ka tnat NE Frontier Railway kaba dei peit ïa kane ka kam, ka la pynbna ba kan sdang wad jaka bad thew noh ïa ki, khnang ban pynpoi ïa ki Rel shane.
La slem nga la ïai pynpaw ïa ka jingsngew jong nga, ba kan bha ba ngin pynneh-pynsah shane sha thaiñ jong ngi, kum ka Ri-lum ba jyrngam, kaba khuid ba suba, ba pyngngad, kumba ïa kdew bad ïaroh wat da ki briew ba nabar ruh. Sha thaiñ ri thor (plain) Garo Hills ki Rel ki la ïaid bad bun kiba la sdang ïohi ïa ki jingma.
Dang shen shijur ki samla Garo kiba dang dei shipara arkmie, kawei lei kaba trei Air Hostess (liengsuiñ), ki la shah pynïap beiñ da kaba sdien phasi ha Haryana.
Dang 3 bnai mynta pat, iwei i samla pule na Marngar Ri-Bhoi, ila shah pynïap beiñ ha ka jaka pule ha, Rajasthan, kaba la long shisha ka jingleh kaba la palat pud. Bun kiwei ki jingjia kiba kum kine, kiba jia jar-jar bad ym ju tip, namar la leh klep bad buhrieh.
U bym shym lah buhrieh te u dei uto u nongïalam ki RSS uba la wan ha Shillong dang shen, u Mohan Bhagat, uba la tymmen bad uba la pynmih ïa ki kyntien, ba baroh ki nong India ki dei ki Hindu, haduh ba la kyndit bad pyrshah lut ïa kitei ki jingkren jong u, namar wat ka Constitution ka ri India ruh, ha ka Par-mat (Preamble) jong ka, ka la kren shai ba ka ri India ka dei na ka bynta jong baroh lang ki paid ka Ri India baïar, khlem kheiñ jait ne niam. Hynrei ïa ka jingmut te la kum lait.
Ka Manipur ka la mad: Ka jylla Manipur ka la mad ïa kiei kiba kim pat ju mad ha ka jingim, ki ban sah kynmaw shi junom. Ki jingïap da ki hajar, wat kano-kano ka thma kan ym lah ban pynlko kumba la jia ha kine ki sngi.
Shane sha ngi ruh la sdang riam, haba ka Sorkar India ha u snem 2021 ka la pan ban ai jaka sah ha ki 6846 ki shnong ha ri Khasi, ba kin wan shong ki nongbylla ka Survey of India na ka bynta 5-6 snem, lane haduh ban da dep kam, ban thew ïa kita ki kam Survey ïa ka suiñ bneng lyngba kata ka Skim Svamitva. Lymda dei ba ki stad ki 30 ngut ki MDC ka KHADC, ban katta, shane ruh la kylla kum ka Manipur. Ki MDC ki la kyntait mardor, ba kim lah ban leh ïa kane ka kam.
La buh ba, da ki phew hajar ki nongbylla nongwei kin wan shong ha ki tei 6846 tylli ki shnong tang ha ri Khasi, ym dei sha Jaiñtia ne Garo. Ban katta da ki hajar ki la dep thew ryngkew bad shong ing syndon. Ki kyndon katei ka aiñ, ki la buh jingïada lypa ïa ki baroh, ba lada jia ei-ei ne kino-kino ki jingïapher jingmut, ka tnat Pynchayati Raj jong ka Sorkar India kan rai, ym dei da ki Ing Bishar Aiñ.
Dang ieid ki blei, kam shym trei kam katei ka aiñ, namar ka KHADC ka la pynphai kylla, da kaba shu ai daw beit, ba kim lah ban leh ïa katei ka kam, namar ka khyndew kam dei ka jong ka ne jong ka Sorkar, hynrei jong ki paidbah, kaba peit da ki Hima, ki Raid, ki shnong bad ki khlieh Nongsynshar.
Mynta sa ka Rel: Lada ki Seng Bhalang kiba don da ki phew ki spah ki dkhot ki sngap jar, kan long ka jingshet ïalade bad ïa u paid ka Ri.
Niuma, ki lum- ki wah kin lko pom, ki mar kordor, kum u mawshun, u dewïong, ki dieng ki siej, ki lum ki wah, ka rep ka riang, kin lko kumjuh, namar khlem pat wan kita ki Rel ruh, katne la ïohi ïa ki kharkhana thang dewïong (Coke Factories) bad kiwei ki kharkhana dew bilat bad kiwei-kiwei, kan long kumno ynda pynpoi sa ïa kita ki Rel.
Ym dei eh tang ïa ka jinglko ka mariang, kaba ma ka dei ka jinglko ki briew. Yn sdang shuwa da ka leit kai shong Rel ban pynbieit. Tang shipor yn jah sa ki khun samla bad yn leit wad shano keiñ ïa ki? Tang kane shuwa kaba barit eh, khlem pat kren ïa kiwei ki bynta ki ban ktah ïa ka shong ka sah.
Ban weng tang ïa kiba sah ha ki jaka Sorkar, ha ïew Mawlong ruh katne ka jwat, nalor ba la pynbiang ïa ki shawei pat da ka Sorkar hi? Kine lei kiwei-kiwei ynda ki wan?

Leave A Reply

Your email address will not be published.