Dang rben ka khlaw Nawpuh, wat ki kjat sngi ruh kim pat lah ban sam lyngba

0

Khliehriat, Naiwieng, 26: Ka Khlaw Narpuh ka dang dei shisha ka khlaw kaba rben ha kaba wat ki kjat sngi kim lah ban samla lyngba shapoh kane ka khlaw ba rben kaba don bun jait ki jait dieng, ki jait phlang, ki jait jingthung bapher bapher.
Ïa ka jingrben jong ka khlaw Narpuh la lap ha ka jingïaid kjat kaba lai sngi kynthih ban poi sha u lum Bah Bo Bah Kong ba la pynlong da ka Sonapyrdi Tourism and Economic Development Society (STEDS).
Ka nonglum khubor jong u Mawphor ka Kong AL Tron kaba la ïashim bynta lang ha kane ka jingïaid kjat bad ki dkhot jong ka STEDS ka la lap ba hapoh kane ka khlaw ki dang don byllai ki ‘tiew dieng ba lai phew jait, ki syntiew khlaw, ka khlaw ka sawa da ki sur ba thiang jong ki sim kiba pah sngewtynnad, ki risang. Hapoh kane ka khlaw ki don bun jait ki mrad namarba la sakhi na ki dienjat kiba paw. La lap ruh ba ka tnat Wildlife jong ka Umkiang bad Sonapyrdi ka la shna ruh ïa ki jaka pynlang um ha kaba ki mrad kiba don hapoh khlaw kin ïoh ban dih um na ki pung.
Watla ka dei ka kam kaba jwat bha haduh katta katta, hynrei ki nongtrei jong ka tnat Wildlife ki don shisha ïa ka mynsiem jingkitkhlieh ban ri bad sumar bha ïa kane ka khlaw kaba itynnad bad kaba rben bad ki don ruh ka jingkitkhlieh ban pynneh pynsah ïa ki mrad kiba don hapoh ka khlaw Narpuh kumjuh ruh ïa ki jait jingthung kiba don ha kane ka khlaw.
Ha kane ka jingïaid kjat ba la pynlong da ka STEDS la lamkhmat da u President u Bah Kwil Suchiang, u Secretary Bah Tackmon Bamon, ki dkhot ka KSU East Jaiñtia Hills District, ka kynhun u Bah Shibor Wahlang, ka kynhun jong ka tnat Wildlife Sanctuary na Sonapyrdi bad na Umkiang ba la lam khmat da u Foret Officer/Ranger/Range Forest Officer Incharge Umkinag Wildlife Bah Shanmiki Law bad u Beat Officer Incharge Sonapur Beat Bah M.Syrpuh.
U President jong ka STEDS Bah K.Suchiang, u la pynpaw ïa ka jingsngew kmen ba ka kynhun ka la lah ban poi bad ïoh ban ïuh kjat ha kliar jong u lum Bah Bo Bah Kong ha kane ka jingïaid lynti kaba lai sngi.
Ka jingïaid kjat ka la sdang ha ka step jong ka 23 tarik mynta u bnai na ka shnong Ratacherra bad sah miet ha Keria, ka jaka kaba hap hapoh ka Narpuh Wildlife Sanctuary bad ha ka step ba bud, kata, ha ka 24 tarik ka kynhun ïaid kjat ka la mih na Keria bad leit ban ïuh kjat ha u lum Bah Bo Bah Kong bad nangne ka kynhun ka la hiar pat sha Wah Lukha kaba hap ha u pud u sam jong ka shnong Khaddum bad sah miet harud ka wah Lukha. Ha ka 25 tarik mynta u bnai kane ka kynhun ka la mih na ka jaka sah miet ha wah Lukha bad ïaid biang da ka kjat sa lai kynta ban poi sha shnong Brichyrnot bad leit phai pat sha la iing.
“Ngi ainguh ïa u Blei uba la lam lynti ha kane ka jingïaid lynti, kumjuh ruh ngi ai khublei ïa ki nongtrei jong ka tnat Wildlife kaba la ai jingbit bad ïalam lynti ïa ka kynhun bad ïa ki kynhun kiba la ban ïashim bynta lang ha kane ka jingïaid kjat,” la ong u Bah Suchiang.
U Bah Shibor Wahlang, uwei na ki nongïaid kjat ba paw ka rilum Jaiñtia, u la ong, “kane ka jingïaid lynti ka long kaba sngewtynnad bad kaba sngewhun shisha ha kine ki ar miet, ar sngi bad ka long kaba jop. Nga ai khublei ïa ka tnat Wildlife kaba la ïalam lynti ïa ngi. Nga khot bad wer lang ïa kiwei ki paralok ruh ba kin ïawan ïashim bynta lang ynda ka Sonapyrdi Tourism and Development Society ka pynlong biang kum kane ka jingïaid kjat khnang ban dup ïohi bad sakhi ïa ka jingitynnad jong kane ka khlaw Narpuh Wildlife Sanctuary.”
“Nga sngewnguh shikatdei eh STEDS kaba la pynurlong ïa ka jingphohsniew jong nga ba ngan ïoh iuhkjat ha kliar jong u lum Bah Bo Bah Kong,” u la bynrap.
U Ophisar ka tnat Wildlife, Bah Shanbormiki Law, u la ong, “u lum Bah Bo Bah Kong uba dei u lum uba donnam naduh ki por ba mynshwa. Ka khlaw Narpuh ka dei kaba la ithuh da ka Sorkar naduh u snem 2014 bad ka jingheh jong kane ka khlaw ka don haduh 59.9 Sqkm. Kane ka khlaw ka hap hapoh ka jingpeit jong ka tnat Forest jong ka Jaiñtia Hills Wildlife Division. Ïa kane ka khlaw la peit, la ri bad sumar da ka tnat Wildlife jong ka Umkiang Wildlife Range bad ka Sonapur Wildlife Beat, ka Ratacherra Wildlife Beat bad ka Khaddum Wildlife Beat.”
“Nga sngewkmen shikatdei eh ba ka STEDS ka don kum kane ka jingthmu bad ka thong bad ka jingkitkhlieh ban ïalam ïa ki khun ka rilum Jaiñtia ban pynpoi shaduh kliar u lum Bah Bo Bah Kong, u lum uba donnam bad uba don ka khanatang naduh mynshwa,” la ong u Bah Law.
U Dr S.Monin, uba la ïashim bynta ha kane ka jingïaid kjat u la pynpaw ka jingsngewkmen bad jingsngewtynnad ba u ïohi ba kane ka khlaw kaba itynnad. “Ka long kaba donkam ban pynneh pynsah ïa ki khlaw ki btap bad donkam ruh ban ïada ïa ki khlaw. Nga ai khublei ïa ka tnat Wildlife kumjuh ruh ïa ka STEDS kaba la pynlong ïa kane ka jingïaid kjat kaba sngewtynnad. Nga ai khublei ruh ïa ka kynhun jong u Bah Shibor Wahlang bad baroh kiba la ïashim bynta lang ha kane ka jingïaid kjat ha khlaw,” u la bynrap.
Ka nongthoh khubor jong u Mawphor kitbok kitwriang ïa ka Sonapyrdi Tourism and Economic Development Society ba kan nang lah ban ïaid shaphrang ha ka jingthmu babha ban pynneh pynsah ïa ka mei mariang bad kumjuh ruh ban kyntiew ïa ka kam jngohkai pyrthei ha ka thaiñ.
Ïa kane ka jingïaid lynti la ïalam da ki nongtrei jong ka tnat Wildlife Umkiang Beat, Sonapur Beat bad Khaddum Beat.

Leave A Reply

Your email address will not be published.