Arshah kiew ka jingpynmih khajna ka sorkar na lade ha ki hynriew snem

Shillong, Rymphang 12 : U Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K Sangma ha ka sngi Balang u la ong ba ka khajna jong ka jylla ka la kiew ar shah hapoh kine ki hynriew snem.
Haba pynïaid ïa ka jingïakren kaba la pyni live lyngba ki rynsan social media ha ka sien kaba nyngkong eh halor ka mangtyngka jong u snem mang tyngka 2025-26 ha conference hall jong ka secretariat, u Myntri Rangbah u la ïathuh ba ka khajna jong ka jylla ka la kiew na ka 1450 klur ba ka ïoh ha u snem 2018 sha ka 3217 klur mynta.
“Kine ki dei ki jingkheiñ kiba biang kiba pyni ba ka la kiew na ka 1450 klur sha ka 3217 klur tyngka hapoh hynriew snem. Ngi la lah ban lum arshah ka khajna na ki jingmih nalade hi. Kine ki dei ki jingkhein katkum ka AG,” u la bynrap.
U Myntri Rangbah u la pyntip ruh ba ka khajna na ka kyiad (excise) ruh ka la kiew na ka 199 klur sha ka 458 klur tang hapoh hynriew snem bad ong ruh ba ki khmih lynti ba ka jinglum khajna ka lah ban tam ïa ka 520 klur mynta u snem.
Haba jubab ïa ka jingkylli na uwei na ki nongshim bynta, u Myntri Rangbah u la ong, “Ngin sa wad ïa kata ka lad hynrei ngan ïathuh ïa phi ba ka bynta kaba kongsan kaba pynduna ïa ki jinglait ei sharud ka khajna kadei ka jingpyndonkam da ki bor ka juk mynta.
Ngi la pyntreikam ïa ka teknoloji ha ka rukom kaba dei ban buddien haman ba don ka die ka thied. Ngi la weng lut ïa ki rukom lum ba bun syrtap khnang ba kan ym don shuh ka rukom lum bun jaka ïa ka khajna. Hynrei la ka dei ka sorkar jylla kaba pynïaid ïa ka ne ka bond ne mano mano ba pynïaid, ka jinglait ei ka pisa kan don beit lada ym don ki kor ki bor ban peitngor bad tehlakam man ka por.”
U Myntri Rangbah u la ong ba ka la don bun bha ka jingmang tyngka na bynta ki skul bad ka Higher & Technical Education.
“Ka jingpynlut ka la kiew na ka 1085 klur sha ka 2338 klur mynta. Ngi la ïohi ïa ka jingkiew kaba 14 % ha ka pule puthi bad ha ka sien kaba nyngkong ha ka jingshisha ngi pyntreikam shibun na ka bynta ban pynbha shuh shuh ïa ki jaka pule.”
Ula pyntip ruh ba ha ki saw snem ba la dep, kumba 2500 tylli ki skul ki la ïoh pdiang da ki iing skul ba thymmai lane kiba la maramot thymmai. “Ki jingtei na ka bynta ki College, LP, UP, ki higher scondary bad baroh ki skul sorkar ki la long kiba la bun bad ka sorkar ruh ka la theh bun bha na kabynta ban don ïa ki jaka pule kiba biang bad kiba paka,” u la ong.
Nangta u la ïathuh ruh ba mynta ki la don haduh 23 tylli ki People’s College ha ka jylla nalor ka State University la ka jong na ka daw ka ishu CUET. U ong ruh ba ka sah mynta ïa ki college ba kin pynïasoh bad ka University khnang ba kin lah ban lait na ka eksam CUET. Shuh shuh u la pyntip ba ka sorkar ka la mang ruh ïa ki nonghikai na ka bynta ka Engineering College, Architectural College, Science College, Commerce College, Model College ha kaba ki jingtei ki la dep lut.
“Ngin sa don shuh haduh kumba 8-9 tylli ki College sorkar kiba thymmai ha ki jait jingpule bapher bapher kiba la pyntreikam mynta u snem hi,” u la bynrap shuh shuh.
Nangta u ong ruh ba wat ka Shillong Medical College ruh kan sdang treikam noh shen naduh mynta usnem hi la kumno kumno naduh u bnai Nailur – Risaw 2025. Haba ïadei pat bad ka Tura Medical College, u Myntri Rangbah u la ong ba ki la don mynta ha lynti ban pyndep noh ïa ka ruh hynrei ka jingeh kaba ki kynduh kadei ïa ki nonghikai kum ki doktor bad ki professor. Kumta halor kane ruh u ong ba ka sorkar ka la shimkhia ban peit.