Ki jait amino acid kiba ïarap ïa ka jingïohthiah bha

Ki Amino Acid ki dei shi bynta jong ka Protein kiba rit kiba don jingïasnoh ban pynlong bad aibor ïa kiba bunjait ki protein ha ka met. Ki don 20 jait ki amino acids kiba wanlang hajuh bad thaw ïa ka protein kaba kyrpang bad kiba don ruh ka jingïanso ha ka jingthaw ïa u ñiuhkhlieh, jingkhih jingksaid ki thied, ki bynta jong ki shyieng, ki shyieng khyrkhoit, ka enzyme napdeng kiwei de. Kine ki Amino Acid ki dei kiba pynsyrïem kum ki dak thoh kiba iansohlang kiba pynlong ïa ki kyntien kiba beit ryntih. Ki amino acid ruh ki kynthuplang ïa kiba bun ki ptrotein ha ka met.
Napdeng ki 20 jait ki Amino Acid, kumba 9 jait ki paw ba ki long napdeng kiba kongsan. Ka met jongngi kam lah satia ban pynmih hi dalade hynrei lah ban ïoh lyngba ki jingbam ba ngi bam. Lait na ka jingtei ki dohksah, ki don napdeng kine ki jait amino acid kiba ai jingmyntoi ruh halor ka jinglah ban ïohthiah bha Ka jingdon jingïadei hapdeng ki Amino Acid bad ka jingïohthiah bha. Ka jingïohthiah bha ka long kaba kongsan ha ki liang baroh ka koit ka khiah bad ka jinglah ban pynduna ka jingkhia.
Ka jingduh ne thutthiah ka dei ka daw kaba bun ki mad bad shem. Ka jingjied ki jingbam ba dei ka jingpynbiang ban pynrung ïa ki jait jingbam amino acid kaba lah ban pynthikna halor ka jingïohthiah bha. Ka Tryptophan ka long kawei pat ka jait amino acid kaba lah ban ai jingmyntoi halor ka jingïohthiah bha da kaba pynjur ka jingdon ki Serotonin bad ki Melatonin. Ka Serotonin bad Melatonin ki dei ki Neurotransmitters kiba wallam ka jinglong palei ka koit ka khiah ha ki bynta ka jabieng bad ïarap ban ïohthiah bha.
Lait na ka tryptophan, ka glycine, glutamine bad ka theanine ki long sa kiwei pat ki jait Amino Acid kiba ïarap ban ïohthiah bha.
Ka Glycine: Ka met jongngi ka dei kaba lah ban pynmih hi dalade ïa ka glucine hynrei kane ka lah ban urlong tang lyngba ka jingpynrung ki jingbam kum ka dohkha, pylleng, ki jingbam jait shyieng symbai, bad ki jingbam ba ïoh lyngba ka dud. Ka Glycine ka ïarap ban pynjanai halor ka jingïohthiah. Ka dei kaba treikam na ka bynta ban pynjur ka jingdon ka serotonin, kaba dei ka neurotransmitter kaba donkam halor ka jingpynmih ki hormone ha ka jingïohthiah kiba la tip kum ki melatonin. Kumjuh ruh ki dei kiba pynjanai halor ka bor kynmaw bad ka bor treikam ka jabieng.
Ka Glutamine: Ka Glutamine ka dei shi bynta ka amino acid kaba lah ban pynmih da ka met hynrei ka shong katkum ka rukom long jong ka met, kaba mut ba ka met ka lah ban kham jur ka jingdawa katkum ka jinglong jong ka met. Kane ka dei kaba lah ban ïoh lyngba ki jingbam kum pylleng, bit, palong, ki jingbam ba ïoh lyngba u kew, bad pathaw. Ka Glutamine ka dei kaba ïarap halor ka jinglah ban ïohthiah bha lyngba ka jingtreikam halor ki GABA (Gamma Amino Butyric Acid), kiba dei ki neurotransmitter kiba ai dak ïa ka met halor ka jinglong aram. Ka GABA ka dei kaba paw ruh ba ka don jingïadei bad ka jinglong thanda, long aram, ka jinglong suk ka jabieng, bad ka jingïohthiah bha.
Ka Theanine: Ka theanine ka dei ka non-essential amino acid kaba mut ka met ka dei kaba lah ban pynmih hi dalade hynrei kaba lah ruh ban ïoh lyngba ki jingbam ba ngi bam, ka sha lieh (white tea) ka sha jyrngam (green tea), ka sha ïong (black tea) bad palong ki dei kiba riewspah ban don ka theanine. Kane ka dei kaba lah ban ai jingmyntoi shibun na ka bynta ka jabieng bad wallam ka jinglong jaijai ka met da kaba pynjur ka jingdon ki hormone kum ki dopamine bad serotonin. Ki dei kiba ïarap halor ka jingïohthiah bha bad ka jinglong aram ka bor jabieng, kumjuh ruh ki dei kiba ïarap halor ka jinglong peitmat ha ka por mynsngi.