Ka Meghalaya baroh kawei mynta ka don hapdeng ka jingpyllip elektrik ban tyngkai ïa ka bording ïa kaba la ju tip kum ka ‘Load Shedding’. Kane ka load shedding kadei kaba ka pyntreikam naduh u bnai baladep, hadien ba ka jylla ka la mad biang sa shisien ïa ka jingkyrduh bording haba la wan ka jingrang rykhiang naduh kaba sdang jong ka u snem 2023.
Kane ka jingkyrduh bording ka la nang jur shuh shuh hadien ba u slap lyuir uba dei ban wan ums hym la wan, namar ka jylla ka la mad ïa ka jingrang rykhiang naduh u bnai Lber ter ter tad haduh kine ki khyndiat sngi jong u bnai Jylliew. Ka jingrang rykhiang ka la ktah ïa ka jaka pynlang um ha Pung Umïam, kaba long ka jaka tan bording ba hehduh jong ka jylla. Ka Pung Umïam ka la paw ka surok kaba la shna ha ka por ba ym pat den ïa ka Wah Umïam. Ym tip kadei naduh mynno ba kane ka jaka tan bor ding elektrik kan mad ïa ka jingduna um kaba long kumba long mynta. Kane ka jingduna um ha Dam Site ka la pynlong wat ïa u Myntri Rangbah ka jylla, u Conrad Sangma ban khuslai bad pynpaw lypa ba lada ka jingrang rkhiang ka bteng, ka sorkar kan hap ban khang noh ïa ka jingpynmih bording na Pung Umïam. Hynrei ha shuwa ban poi kane ka khep kaba eh, u slap u la hap bad ki wah ki la sdang ban shlei ban pyndap ïa kane ka pung ha kaba ka jingdon um ka la sdang ban kiew ha kine ki khyndiat sngi baladep.
Lada phai ïa ka histori jong ka jingpynmih bording ka Meghalaya, ha ki snem kiba kham mynshuwa kadei ka jylla kaba pahuh bording, ha kaba la shalan ïa ka bording sha Assam bad wat sha ri Bangladesh ruh. Hynrei kumba arphew snem ei ei mynta, kynsan kynsan ka Meghalaya ka kylla long kawei na ki jylla kiba kyrduh bording tam ha ri India. Lehse kane ka jingkyrduh bording ka don la ki jong ki daw.
Kawei na ki daw kumba la pynpaw da kiba bun, kadei ka jingwan kynsan kynsan ki karkhana, kiba kynthup ïa ki karkhana dewbilat ha East Jaiñtia Hills bad hadien sa ki karkhana saiñ nar ha Ri Bhoi District. Kine ki karkhana kidei kiba bam bha ka bording elektrik bad bun ka bording elektrik kaba la pynpahuh ïa ka jylla ha kine ki snem ba la leit noh, la bam noh da kine ki karkhana.
Nangta kawei pat ka daw ka long ba wat hapdeng kane ka jingwan ki karkhana ban bam khambun ka bording elektrik, ka Meghalaya kam shym la pynmih khambun ka bording elektrik ban pynbiang lypa ïa ki jingdonkam. Ha kine ki phew snem ba la leit, ka Projek bording kaba kham heh ba ka sorkar Meghalaya ka la pyntreikam kadei tang ka Leshka Myntdu Hydel Project kaba don ha War Jaiñtia. Hynrei kane ka projek pynmih bording ha kine ki snem ba la pyntreikam ka la mad bun ki jingeh, kum ka jingtwa, ka jingbymiaid beit ki kor ki bor bad kiwei kiwei.
Kane kadei kawei na ki daw kiba kongsan kiba ka Meghalaya ka mad ïa ka jingkyrduh bording ha kaba ka jingdawa bording ka la nang jur katba ka jingpynmih pat ka duna bad kam long katkum ka jingdonkam ki karkhana, bad ki paidbah ba pyndonkam bor ding elektrik.
Kiwei pat ki daw ka long ba ym tang ba ki mih karkhana kiba heh kum ki karkhana dewbilat bad ki karkhana saiñ nar, hynrei la mih ruh bun kiwei pat ki karkhana shna kali, ki karkhana ot dieng bad kiwei kiwei de. Nalorkata ki ïa ki sem ruh ki lang mih bun, ki paidbah ba bun ruh ki la pyndonkam da ka ding elektrik haba shet ba tiew bad bun kiwei kiwei pat ki jingpyndonkam.
Nalor ka jingbym lah ban pyndap ïa ka jingduna bording, ka tnad bording jong ka jylla ne ka MeECL ka mad ruh ïa ka jingkyrduh pisa namar ka jingpynlut ban thied bording na shabar ban pyndap ïa ka jingdonkam ha la ka jong ka jylla. Ha kiba bun ki khep, katkum ka jingong kiba bat ïa ka bor synshar ba ka dor kaba thied bording na shabar ka kham rem ïa kaba ka kheiñ bording ha la ka jong ka jylla. Kine ki daw ba kiba bun kiwei pat ki pynlong ïa ka tnad bording ba kan dap ram da ki spah klur tyngka bad man la ka snem kane ka ram ka nang kiew nangkiew.
Dei namar kane ka daw ba ka jylla ka hap ban pyrkhat thymmai ha kaba ïadei bad ka bording khamtam eh kaba pynmih ïa ki Projek pynmih bording na ki wah kiba don ha kane ka jylla, Imat ka la dei ka por ban pynkie im biang ïa ki Projek ha Wah Kynshi ne ka Kynshi HEP, kaba la sdng ha ka por ba long Mynri Rangbah u Dr. Mukul Sangma, hynrei la hap ban pynsangeh noh namar ka jingïakhih na ka daw ka jingbym ïaid beit ha ka rukom khot tender. La dei ruh ban peit ïa ki wah kiba rit kiba rit kiba lah ban long ka jingïarap ha kaba pynmih bording.
Ki don sa kiwei pat ki lad pynmih bording kum na ka lyer, na ka sngi bad na kiwei kiwei kibor katkum ka jingstad jong kane ka juk ba mynta. Kane kan ïarap shibun ïa ka jylla, lym kumta ka jylla kan dang ïai mad ïa ki jingeh kyrduh bording katba nang mih ki snem.
