La ïathuhlypa u Bah MT Rynshon shaphang ka surok Nongpoh-Umden

– HT Wells
Kum ka jingbteng biang ïa ka khana shaphang ka jingim jong u Bah Markus T Rynshon uba sngewtynnad ban khot ieit ïalade kum u Bah MT Rynshon, u Kaitor bad u Kobiraj na ka shnong Umkon, Raid Nongtluh RiBhoi District, ha ka jingïakynduh bad u nongthoh khubor ha ka 16.04.2025 ha katei ka shnong kaba don kumba 73.30 Kilometre na Shillong, mihngi na Nongpoh, la shem ba dei u riewtymmen uba don shibun ka sap ka phong hynrei sngewsih ban ong namarba u im kham sha kyndong, ym don satia ban ïarap ban pynpaw pyrthei ïa ka sap ka phong jong u, u long pynban tang kum u ksehmat uba khleiñ ba don hapoh ka ktieh, hynrei ynda la sei phin shem ïa ka jingsyrtap ka umphniang khleiñ ha u, tang shu tbeh ding la meh puk.
Ka long kaba shisha ba ka imlang sahlang jong ngi u Khasi namar ka jingkhim jingmut, ngim da kham pyrto bad ngim ju ïohi hi ruh ïa ka jingkhraw jong u briew katba u dangim hynrei ngi mlien ban pyrto tuta ynda u la ïap. Kam myntoi shuh namar katba u dang im ym don ba kheiñ snep. Tip balei ka imlang sahlang jong ngi ka long kumne? Ngi dei ban pynduh noh ïa kane ka jinglong khapnap mynsiem, namar ym don jingduhnong eiei ban pyrto ne ban ïaroh ïa kito kiba dei ban ïoh ïa ka.
Nalor kiwei pat ki sap ba u don, kata, ban shna jingtem Sitar hi bad ban thaw jingrwai pharshi ïa kane ka juk lyngba ka mynnor, u Bah MT Rynshon u ïathuh kumne ïa ki paid jong katei ka thaiñ kumno ba ki shem jingeh hyndai haba kim pat ïoh ïa ka surok ban leit ban wan bad ban kit ban bah ïa ki mar rep mar riang jong ki ban pynpoi sha ki ïew ki hat. U ong ban leit ban wan shaduh Nongpoh kan shim por shi sngi hi ryngkat bad ka kit ka bah hynrei mynta pat tang shi kynta duna la poi.
Haba ïakren bad utei u rangbah shaphang ka jingshah thngan jong ka Kong Bindas Syiem ha u snem ba ladep hakhmat ka ophis Additional Secretariat, Shillong, u kren bynñiaw balei ba ka hap ban shah kumta, dei namar ka jingsngap mynthi jong ka Sorkar ban shna pynbha ne ban maramot ïa ka surok ba la sniew shaba palat. Khamtam haba thmu ban leit ïew leit hat sha Umlaper lyngba ka Umjari shaduh surok Mawhati, Umsiang Sunapur, Assam. Ka dei tang ka lynti babit ïa ki muid bad ki hati khlaw; lada shitom lei, jynjar ban pynpoi ïa ki nongpang sha ki hospital.
Sngap kumno u phawer biria shaphang katei ka surok kumne: 1. Paidbah ki pan u surok ka sorkar, Sanction katno phew hajar, La wan SDO u Overseer, La biang ong u Engineer. 2. Tu te la poi surok PWD, Hapoh ka shnong jong ngi (Umkon), U thew beit beit shaphang Mihngi, Ïashem bad surok Mawhati. 3. Nongtrei ki ïaid oo ter shi ter, Nyngkong la phah tih u Bah Her, Riewkhmat jong ka Raid u leh katba mon, Phah tih shwa ha ki Nongumkon. 4. Jingtrei ki ong nangsah ka jingduna, Ka sah ha shiliang Umta, Nangta ki leit ban pynbiang, Pynïeng ki païa Ummyrsiang. 5. To te la tih ka khyndew ka mati, La phah tih dikhar deswali, Baroh arliang pynbiang ki païa, Jingkieng Ummyrsiang bad Umta. 6. Ba ar ïatrei ki nongtrei nar, La trei ki tymmen Khasi-War, Baroh arliang ki pyn.eng ki païa, Jingkieng Ummyrsiang bad Umta. 7. La phriang ka nam ha ka pyrthei, Ka shngah ka Umphyrnei, La wan SDO, U la wan thew, Shispah sanphewphut jingjylliew. 8. Bah Khan u ong la duna ka peisa, Ha i Kong Er u leit tyrwa, Kattu te la suk ka leit ka wan, Jingkieng ba Contract i Bah Khan.
Na katei ka jingrwai phi ïohi ïa ka sap ba rben jong utei u rangbah. Hooid, kumba paw mynta ka Sorkar ka la phah trei pynbha bad kham pynheh ïa katei ka surok ha ka M/s Dhar Construction Company (DCC), ka jingtrei Earthwork kumba ïohi ka la sdang ban ïaid shait shi shait kaba la poi shaduh ka shnong Plasha. Kyrmen hashwa ka tlang ban wan katei ka jingtrei kan dep nadong shadong. Ka burom kan leit sha i Kong Bindas Syiem, ka riewkynthei kaba kheiñduh ïalade khnang ban bit ban biang ki paidbah jong katei ka thaiñ, watla ym don satia ba patiaw ban ai invitation Card ïa ka ha ka por ba la buh mawnongrim u Bah Prestone Tynsong, Deputy Chief Minister I/c PWD (Roads). Ym leilei ki mat ïoh burom ki politician, ong utei u rangbah.
Kum ka jingpynkynmaw, u Bah Prestone u la buh mawnongrim ban shna pynbha ïa katei ka surok Nongpoh-Umden- Sonapur (NUS) Road, ka surok ban shakri ïa ki spah tylli shnong ha katei ka thaiñ ha ka 10 tarik, Nohprah 2024. Na Nongpoh sha Umden kaba jngai kumba 20 Kms la bei peisa da ka State Plan ha ka dor T. 49.20 Klur, nangta ïa ka bynta na Umden shaduh Sonapur pat kaba jngai kumba 38.60 Kms yn bei tyngka da ka PMGSY-III, Batch Scheme-I ha ka dor kumba T. 47.20 Klur tyngka.
Nangta, u Bah MT Rynshon, u sumar ruh ïa kiba jingpang king klieh, pang kyndeh shadem, ñiang sohpet bad pang bleeding. U ïathuh bun ki longkmie na Shillong ruh kiba wan ban wad dawai na u bad ki jem. Ki kynbat dawai ba u shait sumar ki long : Tyndirshiar, Lamahong, Kynbet sohpet, Ryntluh, Latika, Laichamakah bad kiwei.
U Bah MT u ong ba um tyngkai ban ai ïano ïano ruh ki khun ka ri kiba kwah ban ïoh ïa katei ka sap ka phong ba u don, la ka dei ka rwai ka siaw ne ka tem ka put ne ka sumar ïa kiba pang ba shitom. Hangne u pynpaw ïalade kumba u thoh ha ka Sitar jong u, ba u dei “U KHUN KHATDUH KA MARIANG” u da long shisha kumta, namar u ong, dei lyngba ka jingjar jar bad jingsawa ka mariang u ïohsngew shibun kiei kiei ki jingpyrkhat kiba klang hapoh dohnud jong u.
U da maham ruh ba u briew um dei ban leh dusmon ban pynjot ïa ka mariang bad ym dei ruh ban bishar ïa ka jingtlot jong kiwei naba u ong, “wat bishar naba yn sa bishar ïa phi, ïa kiba u la shon shap ruh ïa kitei ki jingthoh ha ka Sitar jong u. Ka jingieit thep mynsiem jong u ïa ka Sitar, u pynpaw haduh ban da ïap ruh kan dei beit ka paralok bajan eh jong u bad dei ban tep lang ïa ka ha jingtep jong u.
La pynurlong ïa ka jingleitwad ïa utei u riewkhraw ka them Ri-Bhoi dei lyngba ka jingïarap jong u Bah Tanbor Nongkhlaw, Bah Banroi Syiem, Bah Bashan Syiem, Bah Lokas Rynshon bad Bah Polis Khymdeit.