Haba ngi leit sha kiwei pat ki jylla kum sha Delhi, Chennai bad wat tang ha Guwahati ruh ngi ïoh ban ïaid ha ki surok kiba pliah bad kiba suk ban ñiah kali. Ka jingïaid lynti kam long kaba kynther ïa u/ka nongshong kali haduh ba ynda poi ha iing la lap sa ka pang met pang syngkai. Ka surok narum Mawphlang ter ter sha Tyrsad bad haduh ban da poi Mawsynram mynta ka lah sniew palat. Ki briew shato ki ong ba ki MLA kiba mih khmat na kito ki jaka kim shimkhia ïa ka eh ka shon ki paidbah. Ka daw ka long ba ki MLA baroh hi ki shong ki sah ha sor Shillong bad ki shu leit tang teng khat ban pynkynmaw ïa ki paidbah ba ki dang dei hi ki nongmihkhmat jong ki.
Ka surok shaphang Bhoirymbong ruh ka lah jot lah pei palat. Ki nongshong shnong shato ki la ud la nam namarba ka poi jingeh khamtam leilei haba hap ban kit ïa ki nongpang lane ki kynthei kiba ar-met lane kiba suhkha khunlung. Ban ïaid halor kito ki jait surok te lah shuh kha khunlung hapoh lynti. Ki paidbah ki jied MLA manla ka san snem namar ki kwah ïa kine kiei kiei. (1) Ki surok bad lynti kiba bha. (2) Ka umbam umdih kaba biang. (3) Ka bording elektrik. (4) Ki skul bad ki kolej kiba la pynïaid bha bad kiba don ïa ki nonghikai kiba biang. (5) Ki jaka ai jingsumar kum ki PHC bad CHC. Hynrei sngewsih ban ïohi ba ki MLA kim lah satia ban pynbiang tang ïa kine ki jingdonkam kiba hakhmat eh kiba ki paidbah ki donkam khnang ba kin lah ban beh ïa la ka kamai kajih.
Bun kiba shong ha sor Shillong kiba wat mynta mynne ruh ki dang hap thied um namar kim pat ïoh um ha la iing. Ki lynti ki syngkien wat hapoh sor Shillong hi ruh ki lah jot lah pei bad bunsien ki pynmynsaw khamtam leilei ïa kiba shong da ki kali ar-shaka (scooty/bike). Don ki jaka ha kiba ka Reliance-Jio ka la tih ban pynrung ïa ki Wire Internet jong ka. Ynda ladep tih ka Reliance-Jio kam shym la maramot biang ïa kine ki bynta jong ka surok kiba la lah tih. Mynta kine ki jaka kiba la tih na kawei ka liang sha kawei pat ki la nang heh ka jingthliew jong ki. Ngim tip kaei ka jingïadei jong ka Reliance-Jio bad ka tnad PWD jong ngi. Hato ka Reliance-Jio ka lah siew pisa sha ka PWD ban maramot ïa kane ka surok? Ne ka dei ka bynta jong ka Reliance-Jio ban pynbha biang ïa kaba ka lah tih? Ha ka jingshisha ïa kine kiei kiei ki Dorbar Shnong ruh ki dei ban don ka jingkitkhlieh namar ka jingjot jingpei ki surok ka pynjynjar ïa ki nongshong shnong hi.
Dang ha u bnai Naitung (July) nga la leit shaduh sha Sonapur East Jaiñtia Hills District. Ka surok shato ka i kumba wan hiar thma bad pynhap bom da mano re. Ki trok kiba kit ïa ki mar kiba khia kiba dei leit sha Barak Valley (Silchar) terter shaduh sha Mizoram ki hap ban ïaid suki jai bad i kumba kin kylla pyrdet bad ka jingkit. Ka jingsniew ki surok ha Jaiñtia Hills ka sdang naduh na ka Jowai By-pass bad ka sniew ter ter shaduh sha East Jaiñtia Hills khamtam na Myntre sharum. Ka jingkylli ka long balei ba ngi ki paidbah ngi ïaishah slem ïa kine kiei kiei. Donbok ba mynta ka iingshari bah (Meghalaya High Court) ka peit pyrman bad ka buh jingkylli na ka por sha ka por sha ki bor sorkar balei ba kim lah ban shna ïa ki surok kiba tang shisien slap jur ki la khoh lut bad lah rong lut ka um.
Tip katno ngut na ngi, ngi ju kynmaw peit ba ha kiba bun ki jaka ka umslap ka tuid beit napdeng surok. Ka daw ka long namarba khlem shna nala na baroh ar liang surok. Kum ha kane ka jylla kaba jur slap haduh kumba 6 bnai ei ei kumno ki Engineer jong ngi ki nud ban shna ïa ki Plan shna surok khlem nala.
Sa kawei kaba ngi ïohsngew bha mynta ka long ba shisien ba la sdang shna surok ki kontraktor ki la bun ki seng kiba dawa pisa la kumba ka dei ka hok jong ki. Ki kontraktor lada dei leilei kiba nabar jylla kiba pyntrei ka NHIDCL ki bun bap het noh tang na ka daw ba ki la shah dawa pisa palat bad ki sngewthuh ba kim ïohnong shuh lada ki shim ïa ka kam shna surok hangne ha Meghalaya. Don ruh ki shnong kiba pynwit bad kiba buh diengpyngkiang har rukom haba ka sorkar ka thmu ban pynheh surok. Peit shuwa ïa ka surok Shillong shaduh Dawki. Ban da dei ha kiwei kiwei ki jylla katta ladei ban dep hynrei bun sa tang ki diengpyngkiang har rukom.
Ka por ka la poi ba kito kiba kwah ban ïohi ïa kane ka jylla ba kan ïaid shaphrang; ba kan kiew ha ki bynta baroh bad ban ngin ïoh ki lynti ki surok kiba bha kiba neh slem ngi lah dei ban thaw da ka seng ka ban ïeng pyrshah ïa kito ki seng kiba dawa pisa na kiba pyntrei ïa ki surok bad ki projek bapher bapher ha kane ka jylla. Namar lada ngim ieng ïaleh pyrshah ïa kine ki kam sniew kiba kjit ïa ka pisa paidbah kaba dei ban pynlut ha kaba tei ïa ki jingtei kiba neh, kiba skhem te ka jingsahdien kan long ka jong ngi bad jong ki khun ki kti jong ngi. Mynta lah bun kiba shu kwah bamjem da ka pisa ïohei khlem da kwah ban trei shitom kumba trei lem kiwei pat ki para samla. Kane ka rukom kjit ïa ka pisa paidbah da ki katto katne ngut ka pyntlot ïa ka jylla. Hooid don ki Engineer bad ki Politishan ruh kiba bam ngem ba ka pisa kaba thmu ban shna surok ne ban ring um, ne ban tei ïa kum ka iing dorbar (Assembly). Don katto katne ki MLA bad Minister ruh kiba lalot spah. Kum ïa kine ngi dei ban pynpaw paidbah da kaba ïit jingtip da ka Hok Ban Ïoh Jingtip (Right to Information) bad ngi dei ban pyntip sha ki lad pathai khubor lada ngi ïoh ki jingtip kiba thikna. Kane keiñ ka dei ka kamram jong ngi kum ki nongshong shnong jong ka ri synshar paidbah (democracy).
