Ki katto katne ki sienjam kiba lah ban ai jingïada na ka jingpang klongsnam

Ka jingpang klongsnam ka long kawei napdeng ki jingpang kaba banbor bad buh jingma halor ka jingim briew. Kham bunsien hi ka jingpang ba ktah ha u klongsnam ka paw ba don jingïadei bad ka jingnoh ka rta, bad mynta ka kham kynrei bha hapdeng ba la don ka rta kaba 30 haduh 40 snem. Kane ka dawa ba ka long kaba donkam ban sngewthuh ïa ka daw tynrai kaba phi donkam ban shim ki lad jingïada ha kajuh ka por.
Ka rukom im kaba ym don jingtei ha ka liang ka koit ka khiah ka long ka daw ba hakhmat kaba wallam kane ka jingpang. Ka jingkhih khuslai, ka jingduna ban pynkhih ka met ka phad kaba khleh lang bad ka jingdih sikret bad dih kyiad ki long napdeng ki daw halor kane ka jingpang. Hynrei baroh kine ki dei kiba lah ban ai jingïada lada bud ka rukom im kaba tei ha ka jingim ba manla ka sngi. Kane ka khlam kaba sakhi mynta ka dawa ba ka long kaba donkam ban shimkhia halor ka rukom im kaba tei ha ka liang ka koit ka khiah bad kyntiew ka bor met. Kito ki briew kiba don lypa ki jingpang ba ktah ha u klongsnam, ka diabetes, hypertension ki kham jur ka jingma ban ngat ha u COVID 19.
Kine harum ki long ki lynti ba lah ban ïarap ïa u klongsnam :
Ka jingtehlakam ka jingkhuslai : Ka jingkhuslai ka pynjur halor ka jingpynmih ki hormones bad pynlong ïa u klongsnam ban tied kham sted ban ïa kaba ju long. Ka jingbteng ka jingkhih khuslai ka dei kaba lah ban pyntlor ki kynroh jong ki thiedsnam bad wallam ka jingkiew ka blood pressure.
Ki lynti kiba lah ban tem ka jingkhuslai ki kynthup naduh ka jingleh yoga, meditation, ka jingsngap jingrwai bad ka jingkdat ka jingmut jingpyrkhat, lada kine kim lah ban ai jingïarap phi lah ban leit shim dawai.
Kiar ban dih sikret bad dih kyiad : Ka jingdih sikret ka long kawei napdeng ki jingma halor ka jingpang klongsnam. Manla ka shitan ka jingdih sikret ka pynrung da ki spah jait ki chemical kum ka carbon monoxide kiba lah pat ban pynduna ka oxygen ha ka snam bad wallam ka jingshah ktah u klongsnam.
Ka jingdih kyiad ka dei kaba lah ban long ka daw halor ka jingsngaid palat bad kiew ka BP. Ka jingdih shaba palat ka lah ban pynjur ka jingtied jong u kongsnam bad wallam ruh ka jingthut treikam jong une u dkhot met.
Ka jingpynduna ka jingdih kyiad ne iehnoh syndon ka long ka lynti kaba dei. Pyrshang ban tehlakam kane ka jingmlien da kaba pyndonkam da ka nicotine ne jied ki jingdih pyngngad.
Ka jingkilan met : Kane ka dei kaba lah ban pyllait na kiba bun ki jingpang. Ka jingïaid kjat kumba arphew minit manla ka sngi ka dei kaba kyntiew ha baroh ki liang ka koit ka khiah. Kane ka urlong namar ka jingkilan met ka dei kaba pynjanai halor ka jingtuid bha jong ka snam bad wallam pat halor ka jingpynneh ka koit ka khiah jong u klongsnam.
Phi lah ban don bynta ha ka jingkynthih, ïaidkai step, ñiah saikil, jngi um ne kiwei pat ki jingpynkhih ka met ka phad kiba lah ban kyntiew ka koit ka khiah jong u klongsnam.