New Delhi, Nailur 17 : U Myntri Sorkar Pdeng u Hardeep Singh Puri uba dang leit sha United States ha ka sngi Nyngkong (ka por katkum ha Washington DC) u la ong ba ki 100 sngi ba nyngkong jong ka sorkar ba thymmai hapoh ka jingïalam u Myntri Rangbah duh Narendra Modi ka la bteng ïa ki kam ba la leh ha ki 10 snem ba ladep bad ka thong ka long ka Viksit Bharat 2047. “Ki kam ba la leh ha ki 10 snem ba ladep, kum kine ki kam kim pat ju jia hadien u snem 1947 … naduh 2004 – 2014, ka jingpynlut na ka bynta ki jaka sor ka long T. 1,57,000 klur, mynta ka la kiew palat 11 shah…. Hapoh ka Pradhan Mantri AwasYojana, ngi la shna palat 4 klur tylli ki ïing….ha man ka sector, ka kam ka la kiew…hapoh ka UjjwalaYojana, wat ha ki jaka nongkyndong, ki la ïoh ïa ki tyndong shet jingshet…ngi la ïaid sted ban long ka ri kaba la kiew shaphrang hashuwa u snem 2047,” la ong u Puri.
U Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ïa ka tnat Petroleum and Natural Gas u la kren shaphang ka US- India Strategic Energy Cooperation Partnership ba u don ha US ban ïakren bad ka Secretary ba khmih ïa ka tnat Bording, Jennifer Granholm. “Haba ngi sdang ïa kane ka jingïatrei lang, ki don kiba pyrkhat hato ka bording ka dei ne em ka kam ha kaba ngi lah ban ïatrei lang. Hynrei, phi tip ka jingïatreilang jong ngi bad ka kam bording jong ngi ka la kiew ha katto katne snem sha ka USD 20 billion na ki tyllong fossil.
Hynrei mynta, ban ïa kane ngi dang ïatrei lang ha ka global fuels alliance kaba ïadei bad ki biofuel. Ngi dang ïatreilang na ka bynta ka jingwanrah ïa ka green hydrogen,” la ong u Puri. “Ha ka por kaba kum kane haba ka don ka jingkylla kaba shai ha ka bording, kam don jingartatien shaphang kata. Ngi hap ban bteng na ka bynta mynta. Namar ka pyrthei ka shaniah ha ki fossil fuel mynta la katto katne por hynrei ngi dei ban peit ba kane ka jingkylla ka long kaba khuid, kaba iaineh. Bad ka India ka don ia ka khubor kaba bha ban ïathuh,” u la
ong.
U Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ia ka Tnat Petroleum and Natural Gas u la ong haba u Myntri Rangbah duh Modi u la bteng ban shim ïa ka jingkitkhlieh ha u bnai Jymmang, ka India ka la khleh tang 1.5 per cent ka fuel bad ki biofuel jong ka. “U Myntri Rangbah duh u la buh thong 10 per cent ka jingkhleh hashuwa u Naiwieng 2022. Ngi la lah ban leh ïa kata san bnai hashuwa. Hadien ngi la buh thong 20 per cent ka jingkhleh na ka bynta u snem 2030. Ngin leh ïa kane hashuwa u Risaw 2025, kata ka long ka jingkhleh ethanol hangne,” la ong u Puri.
“Ngi sngewkmen ba dang shen ka la don ka jingïalang halor ka green hydrogen ha Delhi bad ka US ka long ka ri kaba ïatreilang. Mynta, phi lah ban pyrkhat ba baroh kane ka dei mynta lane katto katne na kane ka dei ha ki por ban wan? Hynrei lada phi peit ïa ka jingsted ba ki trei ha baroh kine ki subgroup, kane ka la wanrah ïa ka kam kaba dei ban wan ha ki por ban wan sha kane ka por mynta. Ki bynta bapher bapher jong ka sorkar India, ki kompani umphniang, ki kam rel, mynta ki ai ïa ki nuksa net zero.
Bad nga lah ban ïasam bad phi, ym tangba nga shong ha DC., hynrei ngi ïoh bor na ka jingïatreilang jong ngi bad ka United States ha kane ka jingïatreilang halor ka bording kaba ïaineh bad haba peit ïa ki teknoloji ki ban pyndonkam ha kane, kumno ki kompani jong ka India ki lah ban nohsynniang, ha kaba ki lah ban ïasoi ïa ki MoU. Bad ngan leit sha Houston hadien kane na ka bynta ka Gaztech bad yn ïasoi katto katne ki MOU hangtei hapdeng ki kynhun jong ngi kiba trei ha ki kam ka ïoh ka kot,” la ong u Myntri. “Ban kyntiew ïa ki jingwad bad jingpynmih, u Myntri Rangbah duh u la rai ba na ki 3.5 million square kilometer ka sedimentary basin, shi million, kaba ju long ka jaka bym shah leit ka dei kaba la pyllait mynta. Ngi khot ia ki jingïatreilang na ki kynhun na kylleng ka pyrthei ba kin wan bad pynlong ki jingwad ha kine ki jaka. Ki kompani jong ngi ki dang rung ha ki jingïatreilang. Bad kane ka dei ruh ka jingpynkhuid bad ka jingpyllait ïa kine ki jaka bym ju shah ban rung,” la ong u Puri.
U Myntri u la ban ruh ïa ka jingkiew shaphrang ha ka ri bad ong ba ha ka liang ki jingdonkam bording jong ka India, ka ri ka la pynkylla sha ka bording kaba khuid. “Ka ïoh ka kot jong ka India ha ki 10 snem ba ladep ka wan na ka kyrdan ba 11 lane 10 ban long kaba san ha ka jingheh tam ka ïoh ka kot. Bad ngam dei u briew uba peit tang ïa ki jingkheiñ, hynrei haba phi peit ïa kaei ba ka IMF ka ong, ka International Monetary Fund ka ong ba hashuwa u snem 2027, ka India kan long kaba lai ha ka jingheh tam ka ïoh ka kot. Ki don pat kiwei kiba ong ba lah ban nym long shuwa ka 2027 hynrei kham hadien khyndiat, hynrei ka lynti kalong kaba shai. Lada phi ïaid ha palat ka 7% ha ka nongrim jong ka USD 4 trillion, phin kiew shaphrang,” u la ong.
“Na ka bynta ka gas, ngi shaniah 50 per cent na ka jingthied nabar ri, ka crude oil ka kham heh shuh shuh. Hynrei sngewbha buh ha ka jingmut ba ngi pyndonkam 5.4 million barrel ka crude oil man ka sngi. Ka India, ha kaba 7 million ki briew ki leit sha petrol pump man ka sngi lane lyngba ki jaka die khutia ban pyndap, ïa ki kali ar shaka, lai shaka. Kumta ka jingdawa bording ka kiew bha. Mynta kaei ka ban jia ha kane? Ka Delhi Metro, kaba dei ka lad ka leit ka wan ha ka jaka sor, ha ka 20 tarik u Nailar ka ju ïoh 7.7 million ki nongleit nongwan ha ka shi sngi. Nga ai ïa phi tang katto katne ki jingkheiñ ban pyni haduh katno ka bording ngi donkam.
Bad ngi la lah ban wanrah ïa kata ka jingkylla sha ka bording kaba khuid hapdeng katto katne ka jingshaniah ka ban dang bteng kumba katto katne por. Ka jingpeit jong nga ïa kane, ka India mynta ka dei ka jaka kaba biang bha ïa ki kam bording bad kane ka paw lyngba ki kam ba ngi pynlong kiba ïadei bad ka gas tech, ki roadshow ba ngi pynlong, kito kiba pynlong ki kompani shimet jong ka ri, ka dei namar ki ïohi ïa ka jingseisoh ha kaba iadei ruh bad ka jingwan sha India na ka bynta ka ioh ka kot. Nga tharai kine baroh ki dei kiba la ai ki
jingseisoh ba ngi ïohi mynta ha India bad kiba ngi lah ban pyni,” la ong u Myntri.
Hadien ka jingleit jong u sha Washington DC, u Myntri u la leit sha Houston ha kaba la khmih lynti ban ïasoi katto katne ki MoU ban kyntiew ïa ka kam jingwad bad jingpynmih jong ka India.
