Hadien ba ka sorkar, ka la rai ban kyntiew ïa ka tulop ki nonghikai skul Adhoc kiba la ïakhih hapoh ka lama jong ka Federation of All School Teachers of Meghalaya (FASToM) hato lah ban ong ba ka jingïakhih ki nonghikai kan kut noh?. Hynrei ki dak ki shin ha kane kajuh ka sngi ba rai ka kynhun Myntri, ki nonghikai Adhoc ki la pynpaw lypa ïa ka jingbymhun satia halor kane ka rai jong ka kynhun Myntri.
Kaei kaba la pynpaw da u nongaiktien jong ka FASTOM, u Bah Mayborn Lyngdoh ka long ba ha ki snem baldep, ka budget ne ka mang tyngka la long palat 15 hajar klur, hynrei ïa ka tulop jong ki la pynkiew 100%. Hynrei ha kane ka snem mang tyngka, ka jingmang tyngka ka long 17,500 klur tam, pynban ka jingpynkiew tulop ka long kaba duna. Kine kidei ki jingeh kiba kum ki nonghikai kin dang bteng nangne shakhmat.
Ha kaba ïadei bad ki Nonghikai skul, ha ki snem kiba kham mynshuwa la tip beit ïa kita ki nonghikai skul Private, ki nonghikai skul sorkar bad ki nonghikai Deficit ne ki nonghikai ba ïarap siew tulop ka sorkar. Hynrei mynta pat la mih sa kita ki nonghikai SSA, ki nonghikai Adhoc, nangta ki Fourth Teacher haduh ba ym sngewthuh sngewthaw. Ha kano ka rukom kine ki nonghikai ki mih bad ka ei ka daw ba ki don kine ki nonghikai, khlem pep kan dei hi ka jingpynbeit ka sorkar ha kaba ïadei bad ka jingithuh ïa ki nonghikai lane ka jingithuh ïa ki ha kaba ïadei bad ka jingsiew tulop ne ka jingïarap ai grant na ka sorkar na ka bynta ki tulop jong ki.
Hapdeng kine ki jingïapher ka rukom siew ïa ka tulop, la ïohi ba ka don ka jingnoh shiliang kaba jur sha ki nonghikai, namar kitei ki jait nonghikai haneng kidei kiba ïoh la ka jong ka jong ka rukom siew, katba ka jinghikai pat ka ïa long kumjuh. Wat ha kajuh ka skul ruh, ki para ki nonghikai ki ïapher ka rukom siew ïa ka tulop.
Te kiei ki lad ki lynti kiba ka sorkar kan leh ban weng ïa kane ka jingeh jong ki nonghikai, kaba la pynlehraiñ wat ïa ka jylla khamtam ha ka sngi Balang, haba u nongïalam jong ka All India Trinamool Congress haba u la lap ba ki nonghikai ki shong bad thiah miet ha surok kata ruh hakhmat jong ka Secretariat. Ka sorkar ka la donkam ban pyrkhat janai bha ïa kane ka kam ha kaba ïadei bad ka jingïarap ne ka rukom ai grant sha ki skul na ka bynta ka tulop jong ki nonghikai. Kaei ka jingeh ba ki skul Adhoc ki ïakynduh, ka pynlyngngoh ïa ki paidbah, namar ki don kiba kylli, kumno seng skul mano hap siew tulop mano. Kadei kata ruh ka jingkylli. Hynrei kadei pat ka kamram jong ka sorkar ban peit ban ïarap ïa ki skul kiba ïarap ïa ka sorkar ban pynphriang ïa ka pule puthi.
Kaba kongsan ka long ba ka sorkar kadei ban don ka bor treikam kaba khlaiñ lyngba ka tnad pule puthi ba ym dei ban shu ai deficit system lut kat ïa kiba dawa halor ka nongrim ba kidei ki skul kiba la slem, katba ka enrollment pat katba nang slem nang duna. Nangta ka result ruh hap ban peit. Kumjuh ruh ki skul kiba ka ai adhoc grant, hap ban da peit ym dei ban shu ai tang ba kidei ki skul kiba la shakri arphew ne arphew san snem katba ka jingdon ki khynnah skul pat ka don tang khyndiat.
Lada ka sorkar AAP ha Delhi, tang hapdeng khyndiat snem ka la lah ban khring ïa ki khynnah skul na ki skul Private sha ki skul Sorkar, balei pat hangne ka long da khongpong ba ki khynnah skul ki ïa beh sha ki skul Private ban kyntait ïa ki skul sorkar. Kane ka pynpaw ba ka don kaei kaei ka bym biang ha ka jingtreikam ne ka rukom pynïaid ïa ka pule puthi ha ka jylla.
