Khot ka Kong Santa Mary ban pynneh pynsah ïa ka mariang ha ka sngi pynkut ïa ka taïew Wildlife

Jowai Risaw, 10: Divisional Forest Officer, Jaiñtia Hills Wildlife Division, Jowai mynta ka sngi Thohdieng ka la pynkut ïa ka taïew leh burom ïa ka (Wildlife Week), halor ka phang “Human Animal Coexistence” ha ka jingïalang bala pynlong ha District Library Auditorium, Mynthong, Jowai. Ha kane ka sngi la leh burom kumjuh ïa ki 48 ngut kiba don bynta ban pyllait im ïa ki mrad khlaw napoh ka West bad East Jaiñtia Hills.
Ha kane ka jingïalang la wan ban don lang da ka MLA jong ka Sutnga Saipung kong Santa Mary Shylla kum ka kongsan ha kaba u District and Sessions Judge, West Jaiñtia Hills District, Jowai u Noor Ain Khan kum u symbud kongsan, u ma R. Parein, MDC ka JHADC bad u Chairman Khloo Blai Ka Raij u Langdoh Ionglang Community Reserve, u Malaya Sagar IFS, Divisional Forest Jaiñtia Hills Territorial Division Forest, Jowai, kong N Laloo, IFS, Divisional Forest Officer, Jaiñtia Hills Wildlife Division, Jowai, bah B. Lyngdoh, MFS, Divisional Forest Officer, Social Forestry Division, Jaiñtia hills, Jowai, bah S. Law Range forest Officer, Jowai & Umkiang Wildlife ranges, bah B. Japang MFS, Assistant Conservator of Forests, Social Forestry Division, Jaiñtia Hills, Jowai, nalor kiwei de.
Ka kong Santa Mary Shylla haba ai jingkren ka la ai ka jingïaroh ïa ka tnad khlaw kaba la lah ban wad ki lad ki lynti ban pynneh pynsah ïa ka mariang, da kaba ong lyngba ki prokram pynsngewthuh sha ki paidbah nongshong shnong shaduh ki thaiñ nongkyndon yn dang lah shuh shuh ban tip ïa ka jingriew spah ka mariang da ka jingdon ki marpoh khyndew hapoh ka District bad ka lawei.
Ka la ong kiba bun ki nongshong shnong ha ki thaiñ nongkyndong ki im da ka jingdon ki khlaw ki btab, kumta ka donkam bha ïa ka tnad khlaw ban ai jingpynsngewthuh halor ka jingdonkam jong ka mariang, da kaba pynlong kum kine ki prokram sha ki bynta jong ka East Jaiñtia Hills.
Ha kajuh ka por ka khot ïa baroh ki nongshong shnong ba kin don ka jingkitkhlieh halade ban ïada ïa ka mariang bad ai mynsiem ruh ïa ki paidbah ban thung manka por ïa ki dieng ki siej, ka la kyntu ruh ban nym pom pathar ïa ki dieng khnang ban don jingkyrmen ïa ka lawei bad kaba mynta donkam ban don ka jingïaphylliew jingmut lang hapdeng ki briew jong ka tnad khlaw bad ki nongshong shnong.
Na ka liang u Noor A Khan, ula ban jur halor ka jingdonkam ban im lang hapdeng u briew bad ki mraw da kaba khieñ kor ban nym pynsniew ïa ka mei mariang, ula pynkymmaw ha ki por kiba u dang khynnah naduh ki khlaw ki btab, ki mraw ki mreng bad ki sim ki doh ba bun jait ki dang kynrei bha, hynrei mynta ki la sdang ban duh jait noh na ka jingpynjulor ïa ka mariang. Kumta u khot ban thuh ïa ki dieng ki siej khnang ba ki mraw ruh kin ïoh jaka ban rieh.
Ha kane ka sngi la pynkup burom ïa ki 32 ngut napoh ka West Jaiñtia Hills District kiba sbun mynsiem ban pyllait im ïa u mrad klaw (Slow Loris) kiba kynthup ïa u Widrick Rynjah na shnong Mookbu, u Praising Sumer bad Hamebantei Pyrtuh na Nongthymme Sehlama, kong Pyniolang Lyndoh na Lapangap, kong Nebel Lyngdoh na Moobakhon, u Domi Dhar bad u Ostarphin Pyrthuh na Mynska kiba pyllai im
Kiwei de u Jarmon Lamare na Moosakhia ba pyllait im ïa ka jait sim (Khalij Pheasant), u Chaphrang Laloo na Dulong, ba pyllait im ïa ka jait sim (Lesser Coucal).
U Dahun Phawa na Wahiajer bad u Nimarjan Lamare na Mookbu kial pyllait im ïa u mraw (Leopard Cat).
U Leyvester Phawa bad ka E. Phawa na Ummulong, ka Rosemery Ryngksai, ka Dariya Lamin, u Songkiman Ryngksai na Darang ki la pyllait um ïa u kynja sim (Barn Owl). U Bishar Suting na Niriang ïa u kynja sim (Lesser Adjustant Stork).
U Ewanmi Lamare bad u Bigune War na Mynso ïa u Giant Flying Squirrel, u Aradakirang Rymbai na Mookaiaw, u Heiplanmi Lakashiang na Chilliangraij, u Richard Dhar bad u Leki Mulieh na Ialong ki la pynlait im ïa ki jait mrad (Monitor Lizard). U Lakhon Dkhar bad u Chanmiki Dkhar na Raliang ki la pyllait im ïa u jait mraw (Red Giant Flying Squirrel).
U Tiplang T. Kasar bad u Francis Kyndait na Myrjai ïa jait sim (Large-billed Crow). U Riborlang Kharsati bad Pynskem Mukhim na Nongkhroh ïa u jait mrad (Large Palm Civet). U Robert Suting na Sohphoh ïa u jait mraw (Large Toothed Ferret Badger).
Ka Heven Suna na Umplu ïa u jait mrad (Indian Civets). U Kmen Dkhar na Skhenpyrsit ïa ka jait mrad (Keeled Box Turtle).
Shi bynta na kane ka sngi na ka liang ka ophis ka la dep pynlong ruh ïa ki jingïakop bapher bapher kum ka drawing bad painting na ka bynta ki Class VI haduh VIII halor ka phang “Living in Harmony with Wildlife” ka Essay Writing Competition ïa ki Class IX haduh X halor ka phang “Human-Animal Co-existence” bad ka Extempore Speech Competition ïa ki Class XI bad XII.