Ka Mary Kom: Khlur ïakura na ka long ïing baduk

0

ïa ka Mangte Chungneijang Mary Kom ïa kaba la tip paidbah kumba ka M.C.Mary Kom la kha ha ka 1 tarik u Lber u snem 1983 ha nongrit Kangathei, kaba hap hapoh ka Churachanpur district ka jylla Manipur bad ka wan na ka longïng kaba duk bad kaba duna ha ka ïoh ka kot bad ka dei na ka jaitbynriew Kom ka jylla Manipur.
Ka Mary Kom ka dei ka khun jong ka Mangte Tonpa Kom bad Mangte Akham Kom, kiba im ha ka rep ka riang lyngba ka rep shyrti (jhum). Ka Kom ka la pyndep ïa ka jingleit skul na Loktak Christian Model High School, Moirang, kata haduh ka klas VI bad hadien kane ka la bteng biang ïa ka jingpule ha St. Xavier Catholic School, Moirang, haduh ka kass VIII.
Hadien kane ka la leit skul noh sha Adimjati High School, Imphal, na ka banta ka klas IX bad X, hynrei kam shym la pass. Kam kwah shuh ban dang ïakhun eksam bad hadien ka la ïehnoh ïa ka jingpule ha ki skul bad leit pule noh ha NIOS, Imphal bad ka la pyndep ïa ka graduation na Churachandpur College. Ka don ïa ka rynïeng rynïot kaba 5 phut 2 inshi. Ka la shah jied ha u President ka ri ban long ka MP shu thung ka Rajya Sabha (nominated) ha ka 25 tarik Iaiong, 2016 bad kan bat ïa kane ka kam haduh ka 24 tarik ïaïong, 2022. Ka Mary Kom ka dei ka nongiakura boxing kaba nyngkong eh ha ka pyrthei la ka dei na ki shynrang ne kynthei ban khur haduh 8 tylli ki takma na ka World Championship kynthup hynriew sien ka takma ksiar.
Ha u snem 2015, ka Mary Kom ka la kylla long ka thei ïakura amateur kaba nyngkong ban tam ïa baroh ki rangïalehkai sport professional ha India ban kamai buntam ki award bad kamai na ki kompani. Ka dei ruh ka nong ïalehkai sport ba nyngkongeh ha ka ri ban khur ïa ka Padma Bhushan.
Ka Mary Kom ka dei tang ma ka marwei ka riewkynthei ban khur hynriew sien ïa ka takma ksiar ka World Amateur Boxing Championship bad kaba nyngokng ban khur takma ha baroh hynñiew tylli ki World Championships, bad tang ma ka ka nongïakura kynthei ne shynrang ban khur takma phra sien na ka World Championship. Ka bat ruh ïa ka kyrdan nyngkong ha ka AIBA World Women’s Ranking Light Flyweight category. Ka dei ruh ka nongïakura ba nyngkong ka India na ki kynthei ban khur takma ksiar na ka Asian Games 2014 ha Incheon, South Korea bad kaba nyngkong na ki thei ïakura ka India ban khur takma ksiar na ka 2018 Commonwealth Games. Ka dei ruh tang ma ka ban khur san sien ïa ka takma ksiar Asian Amateur Boxing.
La ai nam ïa ka, da ka “Magnificent Mary”, bad ka dei tang ma ka, ka thei ïakura na India kaba ïoh rung sha ka 2012 Summer Olympics bad ïakhun ha ka flyweight (51 kg) category bad khur takma rnong.
Ka la ïoh bat ruh ïa ka kyrdan No.4 ha ka AIBA World Women’s Ranking Flyweight category. Ka dei tang ma ka, ka nong India ban khur takma ha ka Olympic kata ha ka 2012 Summer Olympics ha nongbah London.Ha u snem 2017 ka la khur ïa ka namlahduh ka Asian Women’s Championships ha nongbah Ho Chi Minh, Vietnam.
Ka la kylla long ka thei ïakura ba nyngkong eh ka India ban khur ïa ka Gold Medal ha ka Asian Games ha u snem 2014 ha Incheon, South Korea bad ka la ïoh jingkyrshan ruh na ka Olympic Gold Quest. Watla ka don ka jingthrang ban long ka nongïalehkai athletik naduh ka por ba ka dangrit hynrei kam shym la ïohlad satia hynrei donbok pat ba kane ka jingthrang jong ka, ka la urlong lyngba ka jingaimynsiem bad btin lynti da u Dingko Singh kat haduh ba kan da kylla long ka nongïalehkai ïakura (boxer) ha u snem 2000.
Ka la shongkurim bad u K Onler Kom bad ka don laingut ki khun kiba dei ki shynrang syndon kynthup arngut ki khun synrap, u Rechungvar bad Khupneivar kiba kha ha u snem 2007. Ym shym la don mano mano ban poi pyrkhat ha kito ki por ba ka Mary Kom kan kylla long ka thei ïakura ba pawnam ha ka pyrthei kumba ka long ha kine ki sngi. Kiba haïing hasem hasem jong ka, ki la phla ba naduh ba ka rung sha kane ka kam ïakura ki la ju sneng ïa ka ba kam bit ban ïakhun ha kane ka jait jingïalehkai namar kam ïa hap khamtam namar ka dei na ka longïing longsem kaba duk.
Hynrei ka Mary Kom kam shym la pdiang ïa kane ka jingong ki kmie ki kpa jong ka bad iaid beit ha la ka jong ka lynti kat haduh ba ki kmie ki kpa jong ka ki kyndit thret hadien ba ki la iohi ba ka la kylla long pynban na ki nongïakura ba hakhliehduh ha ka pyrthei. Namar ba ka dei ka khun nyngkong, ka Mary ki ju ïarap ruh ban ïatreilang bad ki kmie ki kpa jong ka ha ka rep shyrti, otdieng, thang rnga bad haba lait por ka ju pynlut ia ka por ban leit khwai dohkha.Nalor kane ka hap ri hap sumar ïa lai ngut ki para ba dangrit, 2 ki kynthei bad uwei u shynrang.
Ka Mary Kom namar ka dei kaba la thrang ban ïalehkai athletik naduh ba ka dang pule klass VI ha Loktak Christian Mission School bad klas VII-VIII ha St.Xavier School, Moirang. Ka Mary ha kito ki por ka ju mutdur bad phohsniew ba shisien ka sngi kan sa kylla long ka nongïalehkai sport kaba pawnam khamtam eh ha ka boxing bad ka dei ruh ka khynnah kaba tipsngi bad kaba kohnguh sneng.
Ka la ïohlad ban rung sha ka kam ïakura ha ka por ba ka dang pule bteng ïa ka jingpule ha Adimjati School, Imphal ha kaba ka la lap ïa ka jaka ïa kura ki kynthei ha kane ka nongbah. Ha kato ka por khyndiat eh ki briew kiba tip ïa kane ka jait jingïalehkai khamtam eh ki kmie ki kpa jongka namar ki dei ki nongkyndong kiba dang dun ha ka jingnang jingstad. Hynrei dei lyngba u Dingko Singh uba btin lynti ïa ka namar u ïohi ïa ka sap ka phong ba ka don ha kaba u la pynïakhun ïa ka ha ka 5th National Games (Manipur). Kumta hadien ba ka rung ha kane ka kam ïakura ka Mary Kom ka la rai bad ïehnoh ïa ka jingpule khnang ban ïoh pynleit jingmut beit tang ha kane ka kam ïakura khnang ban long kaba pawnam. Ka la rung noh sha ka jaka ai hikai jong ka Sports Authority of India, Khuman Lampak hapoh ka jingïalam u Ibomcha Singh uba dei u coach.
Haba ïohi ïa ka jingtbit jong ha ka rynsan ïakura,ki arngut ki coach na kane ka jylla Manipur kiba kynthup ïa u Narjit Singh bad Kishan Singh ki la rai ban hikai bha noh ïa ka. Ka Mary ka la ïoh ïa ka jinghikai kaba paka lyngba kine ki coach.
Kumta hadien kane ka la ïoh ruh ka jingkyrshan na u Khoibi Salam, uba dei ha kato ka por u Secretary ka MABA bad Vice President ka IABA, bad Manipur Boxing Association.
Mynta ka Mary ka dei ka thei ïakura ba nyngkong eh ka India ban khur takma ha ka lympung ïalehkai Olympic bad ka thei ïakura kaba wan ba nyngkong eh ha India. Ka Mary Kom ka la long ka lahduh haduh 5 sien kynthih ha ka World Boxing Championship bad ka dei ka kynthei ïakura kaba nyngkong eh ha ka pyrthei ban khur marwei ïa ka nam lahduh na ki 6 tylli ki lympung ïakhun ba heh ha ka pyrthei. Ha kane ka London Olympic 2012 ka ka khur ïa ka takam rnong bad ka dei ka sien kaba nyngkong eh ruh ban ïoh rung sha ka Olympic bad kaba nyngkong eh na ka India ban ïoh rung ïalade shaduh kane ka lympung ïalehkai sport kaba hehtam ha ka pyrthei. Mynta ka bat ruh ïa ka kyrdan kaba 4th ha ka AIBA World Women’s Ranking Flyweight.
Ka Kom ka la pawnam hadien ba ka la jop ïa ka Manipur women’s boxing championship ha u snem 2000. Ki kmie ki kpa jong ka ki la ïohi ïa ka nam ka khun jong ki lyngba ka kot khubor. Ka Kom ka la sdang rung sha ka kam ïakura ha ka rta kaba 18 snem kata shisnem hadien ba la rung sha kane ka jait jingïalehkai sport. Ka nam jong ka, ka la sdang paw pyrthei naduh ba ka rah ïa ka namlahduh ha ka Regional Championship kaba la long ha jylla West Bengal. Ka la paw syndon ha ka pyrthei shityllup hadien ba ka la ïakhun ha ka AIBA Women’s World Boxing Championship kaba la long ha United States, ha kaba ka la khur ïa ka takma rupa ha ka kyrdan ïakura 48 kg weight category. Hadien kane ka la khur pat ïa ka takma ksiar ha ka sien kaba ar ha kane ka juh ka lympung ha ka kyrdan ïakhun 45 kg kaba la long pat ha Turkey ha u snem 2002.
Ha u snem 2003, ka Kom ka la jop khur ïa ka nam lahduh ha ki lai tylli ki lympung ïakhun Asian Women’s Boxing Championship ha India, bad ïoh rah syndon ïa ka khusnam Arjuna Award namar ka jingtbit ha ka kam ïakura. Ha u snem 2004, ka la khur takma ksiar ha ka Women’s Boxing World Cup ha Norway, bad ha u snem 2005 ka la khur takma ksiar ha ka Asian Women’s Boxing Championship ha Taiwan bad AIBA Women’s World Boxing Championship ha Russia. Ha u snem ba bud ka la ïoh rah ïa ka namlahduh ha ka Venus Women’s Box Cup ha Denmark bad AIBA Women’s World Boxing Championship ha India.
Ka sorkar Manipur ka la dap da ka jingsngewsarong ïa ka Mary namar ka la wanrah burom ia kane ka jylla ha khmat ka pyrthei baroh kawei bad kum ka dak ka jingburom, ka la pynrung kam ïa ka kum ka Sub-inspector of police ha u snem 2008. Hadien kane kata ha u snem 2010 ka la kyntiew kyrdan sha ka Deputy Superintendent of Police (DSP). La ai ei ruh ka jaka ïa ka khlem da siewdor ha National Games Village. Ka Mary ka dei ka briew kaba pariah parai bad kaba ïa sngewtynnad ban ïa long paralok bad kiwei pat ki briew bad kaba shaniah ha u Blei ba un pynlah ïa ka ba kan jop ha ki jingïakhun ha ka pyrthei.
Ka la ïakynduh ïa u K.Onler Kom uba dei na Samulamlan Block hadien ba ka la ïakynduh bad u ha Delhi. U Onler u dei u nongai mynsiem uba khrawtam bad ki la pynskhem ïa ka jingïashong kurim ha Manipur Baptist Convention Church ha ka 12 tarik u Lber u snem 2005.
Ha ka 2012 AIBA Women’s World Boxing Championship, ka Kom ka la aireng kam dei shuh tang na ka bynta ban jop hynrei ban ïakhun na ka bynta ban ïoh rung sha ka 2012 Summer Olympics ha London,bad ka dei ka sien kaba nyngkong eh ïa ka ba kan rung sha ka lympung ïalehkai Olympic. Hynrei sniewbok ka la shah rem noh ha ka kyrdan ïakhun 51 kg ha ka quarter-final pyrshah ïa ka Nicola Adams ka UK ha ka por ba ka ïakhun ban rung sha ka Olympic bad ka la shah rem biang ha kane ka juh ka thei ha ka semi phainal ka London 2012 Olympic Games. Ha kane ka jingleit ïakhun sha kane ka London Olympic la synran lang ïa ka da ka kmie bad u kurim jong ka. Ha kane ka jingïakhun u nonghikai ka Kom, u Charles Atkinson um shym la ïohlad ban rung ha ka Olympic Village namar um pat don ka International Boxing Association (AIBA) 3 Star Certification.
Ka round kaba nyngkong eh ba kane ka thei ïakura ka la ïakhun ha kane ka Olympic ka dei ha ka 5 tarik u Nailar, 2012 pyrshah ïa ka Karolina Michalczuk ka Poland bad jop da 19-14. Ha ka quarter-final ka la pynliem sa ïa ka Maroua Rahali ka Tunisia da 15-6 bad ha ka semi ka la liem noh ha khmat ka Nicola Adams kata ha ka 8 tarik u Nailar bad ka la wan ha ka kyrdan kaba lai bad khur ïa ka takma rnong. Ka sorkar Manipur kum ka jingsngewsarong halor kane ka jingwan nam wanrah burom biang ka Kom ïa ka jylla, ka la ai khusnam haduh T. 50 lakh bad ka jaka 2 acre. Ka dei ruh ka nongrah ïa ka lama ka ri India ha ka sngi pynkut ïa ka 2012 summer Olympics ha London.
Ha u snem 2018, ka sorkar Manipur ka la ainam ïa ka Mary Kom da ka “Meethoi Leima”, kaba mut kariewkynthei kaba ‘khrawtam bad kaba tbit tam’ ha ka sngi pynkup burom ha nongbah Imphal ha ka 11 tarik Nohprah 2018. Ha kane ka jingpynkup burom la don lang u myntri rangbah ka Manipur, uba la pynbna syndon ia kawei ka surok kaba ha National Games village ha Imphal West district, ha ka kyrteng MC Mary Kom Road.
2019: Ka Mary Kom ka la mih madan ha ka Women’s World Boxing Championships kaba la long ha Ulan-Ude, Russia bad pynkut ïalade daka takma rnong ha ka 51-kg flyweight category hadien ba shahrem semi-final ha ka Busenaz Cakiroglu ka Turkey.Namar ka jingkhrawnam ha ka boxing ka la ïoh syndon ia ka kyrdan ‘OLY’ ban thoh ha ka kyrteng jongka kaba la ai jingbit da ka World Olympian Association (WOA). Ha u Lber 2017, ka Ministry of Youth Affairs and Sports, Government of India, ka la thung ïa ka Mary Kom ha ryngkat u Akhil Kumar kum ki national observer na ka bynta ka boxing.Hadien ba khur ïa ka takma ksiar ba hynriew ha ka world championship ha u snem 2018, ka sorkar Manipur ka la ainam ïa da ka “Meethoi Leima”, kaba mut ka briew kaba khrawtam. Ha ka jingpynkup burom, u myntri rangbah ka Manipur u la ainam syndon ïa ka surok ba rung sha National Games village ha Imphal West district, ha ka kyrteng ka Mary Kom bad kaba la tip kum ka MC Mary Kom Road. Ka Mary Kom ka la khur ïa ka Padma Vibhushan ha u snem 2020, ka khusnam kaba paidbah kaba wan ba-ar ha ka jingpawnam ha India.
Ha u Risaw 2019, ka International Olympic Committee (IOC) ka thung ia Mary Kom kum u nongmihkhmat na ki kynthei sha ka 2020 Tokyo Olympic Games.
Ki lympung ïakhun ba ka khur takma: 2001 Second 48 Women’s World Amateur Boxing Championships United States Scranton, Pennsylvania, USA
2002 First 45 Women’s World Amateur Boxing Championships Turkey Antalya, Turkey
2002 First 45 Witch Cup Hungary Pécs, Hungary
2003 First 46 Asian Women’s Championships India Hisar, India
2004 First 46 Women’s World Cup Norway Tønsberg, Norway
2005 First 46 Asian Women’s Championships, Taiwan Kaohsiung, Taiwan
2005 First 46 Women’s World Amateur Boxing C’ships, Russia Podolsk, Russia
2006 First 46 Women’s World Amateur Boxing C’ships ,India New Delhi, India
2006 First 46 Venus Women’s Box Cup Denmark Vejle, Denmark
2008 First, 46Women’s World Amateur Boxing C’ships, China Ningbo, China
2008 Second 46 Asian Women’s Championships,India Guwahati, India
2009 First 46 Asian Indoor Games Vietnam Hanoi, Vietnam
2010 First 48 Women’s World Amateur Boxing C’ships, Barbados Bridgetown, Barbados
2010 First 46 Asian Women’s Championships Kazakhstan Astana, Kazakhstan
2010 Third 51 Asian Games China Guangzhou, China
2011 First 48 Asian Women’s Cup China Haikou, China
2012 First 51 Asian Women’s Championships Mongolia Ulan Bator, Mongolia
2012 Third 51 Summer Olympics,United Kingdom London, United Kingdom
2014 First 51 Asian Games Incheon, South Korea
2018 1st place, gold medalist(s) 45–48 Commonwealth Games Gold Coast, Queensland, Australia
2018 1st place, gold medalist(s) 45–48 AIBA Women’s World Championships New Delhi, India
National awards: Padma Vibhushan (Sports), 2020, Padma Bhushan (Sports), 2013, Rajiv Gandhi Khel Ratna award, 2009, Padma Shri (Sports), 2006, Arjuna Award (Boxing), 2003
Kiwei pat ki khusnam ki long: Ka International Boxing Association (AIBA) ka la sam sha ka Mary Kom da ka AIBA Legends awards kaba sam ha ka sien nyngkong. Ka International Boxing Association (AIBA) ka la pynbna ïa ka Mary Kom kum ka brand ambassador sha ka 2016 AIBA Women’s World Boxing Championships, People of the Year- Limca Book of Records, 2007, CNN-IBN & Reliance Industries’ Real Heroes Award 14.4. 2008 Mon, Pepsi MTV Youth Icon 2008, ‘Magnificent Mary’, AIBA 2008
International Boxing Association’s Ambassador for Women’s Boxing 2009 (TSE 30 July 2009, Sportswoman of the year 2010, Sahara Sports Award, Olympians for Life da ka WOA, Honorary Doctorate degree (D.Litt) from North-Eastern Hill University ha ka 29 tarik Lber 2016 bad (DPhil) na Kaziranga University ha ka 14 tarik Kyllalyngkot 2019, ka nam ‘Meethoileima’ na ka sorkar Manipur (2018). Ki khusnam pisa ba ka la ïoh hadien ba ka la khur ïa ka takma rnong ha kane ka London Olympic ki long kumne harum:- Namar ka Bronze medal ha ka 2012 London Olympics, T.50 lakh /-(US$94,500) na ka sorkar Rajasthan, T.50 lakh/- (US$94,500) ryngkat ka jaka ba 2 acre na ka sorkar Manipur, INR20 lakh/- (US$37,800) na ka sorkar Assam, INR10 lakh/- (US$18,900) na ka sorkar Arunachal Pradesh, INR10 lakh/- (US$18,900) na ka Ministry of Tribal Affairs (India), INR40 lakh/- (US$75,600) na ka North Eastern Council.
Ka jingïatrei ha ka imlang sahlang: Ka Mary Kom ka dei ka riewieid mrad bad ka nongkyrshan radbah ka PETA India, bad ka la ïeng ha ka nongrim ban pynsngewthuh sha ki paidbah ka ri ban ïada ïa ka jingpynshitom beiñ ïa ki mrad bad byn pynduh noh ka jingpynïalehkai circus ïa ki hati.

Leave A Reply

Your email address will not be published.