Ka jingbatai bakla bad bym shong nongrim ïa ka lehniam Behdeinkhlam bad Kolshor Chad Sukra

Ma O.R Shallam
Panaliar, Jowai

Ha ki khyndiat sngi bala leit, ngi la ïoh ban sakhi ïa kawei na ka jing-ïatai ha ka rynsan ïathir jingmut bala pynlong da ka 4front Youtube Channel halor ka mat pdeng: Sa katno ngin pynjot ïa ka mariang? ha kaba saw ngut ki ki ‘riew proh-jabieng ryngkat bad ka nongpynïaid kila ïa thir ïa pyni la ki nia halor ka mat ïatai. Tangba, kane ka jing-ïathir kine ki proh jabieng ha kane ka rynsan kala kylla long pat kum ka rynsan ïa beiñ ïa kynnoh ïa la ka tynrai bad ka mynnor u hynniew trep kaba la suid la shor da ki man-shwa poi-shwa naduh kulong kumah. Ka rukom kren rukom rkhie jong kitei ki ‘riew stad ‘riew shemphang kala kylla long pat kum ba pharia ïa ka jing-ngeit niam hapoh ka bri u Hynniew trep. Imat dei na kane ka daw ba ka ktien ka ong: ‘Ka jingtip ba shi-ksai shi-thyrnia, ka dung bad suh pat haduh ban da mar da tyrha’
U wei na kita ki riew stad riew shemphang ha kane ka rynsan uba kyrteng – U Reading War uba dei ruh u muktiar bad u stad ïasaid aiñ ïasaid hok ha kaba la sakhi pylleiñ pylleiñ ba u kren tohmet ïa ka leh niam Behdeiñkhlam bad ka kolshor ‘Chad Sukra’ kiba dei ar tylli na ki leh niam leh rukom ba kyntang bad kyrpang hapdeng ki khun ka Niamtre, Une pat u ‘riewstad hana u sngew ba kine ki lehniam leh rukom kim don jingmut shuh tang na ka daw
bym don hali hator shuh bad bym ïoh-slap shuh da uba khuid. Une u Bhai uda sngew-stad ym tang ïa ka aiñ ka kanun ba u pule, syndon ula pyni la i jingshemphang bad jingtip shaphang ki ar tylli ki jingleh niam. Haba kumta, ko Ma Reading, phi da tip bad wad bniah bha ïa ka tyllong ka tynrai kine ki ar tylli ki lehniam leh rukom hashwa ba phin kren toh-hoh la ka tyng-am? Kum u muktiar uba dei bad bud bad burom ïaka konstitushon jong ka Ri India kaba la pynkup bor ïa baroh ki jait niam ban im suk bad ïashong suk ryngkat ryngkat khlem da don ka jingïabein ïa kynnoh ne ïa batai stad bym shong nongrim, une pat sadhai ha ka batai stad bad kren kynnoh khlem da artatien ne pyrkhat shuh kaei ka ban mih na ka jingkren jing batai jong u. Shuh shuh, kum u briew bala kha bad heh san ha Ri Jaintia, ha ka jaka ba un sngew sarong la ka tynrai ka mynnor, une pat kumba la trei u khaw-iang, u kren sahuh khlem da tip ïa kaba dei ba lait. Hato, ka shong nongrim hi ban sngewstad sngew khyllew ïalade haba tang la ka mynnor bad ka dustur ka riti phim tip eiei ??
Shuh shuh, sa uwei na kine ki riew proh jabieng uba dei ruh u nongialam niam bad uta udei u Rev. Kyrsoibor Pyrtuh, une pat ha ka sngew meng “ shaad cement” u kren syrtap ïa kaba dep kren u muktiar halor ka lehniam Behdieñkhlam bad ‘Shad Sukra’ ryngkat bad ka rkhie sadhai la kum ki bymdei shuh ki briew ba tip ban burom bad kheiñ kor ïa ka jingngeit jong u trai ri trai muluk bala kha lang ryngkat ka niam ka rukom ba kynsai naduh ba dang lung ka sngi u bnai. Hato ka shong nia hi kum u riew ïalam niam ban pyn-i ïala ka jinglong ar-sap ïa ka niam jong kiwei? Ha ka jaka ban pyn saphriang da ka jingieid bad jingburom kylliang para briew ha sla pyrthei, une pat u ktah syndon ïa ka jing-sngew bad ka mynsiem jong ki khun ka Niamtre. Shong hok hi mo ban long nongïalam niam haba tang ka jinglong bad ka pyrkhat pyrdaiñ lajong kam long kaba khuid bad beit??
Kaba da i thamula shuh shuh, dei kato ka nongpynïaid ïa ka jing ïathir.Kane pat ha ka jaka ban pynwan dur ïa ka jing ïakren sha ka mat ba dei ban ïakren, la sakhi pat ba kane ruh kumba sngew ïadei ïa ka jingkren u muktiar, kada rkhie kyr-hai kumba rkhie i-beiñ ïa ka jing-ngeit niam jong ki khun ka Niamtre. Ani, lada kumne ba phin don ka jinglong arsap ha kaba ïadei bad ka jingngeit niam, kumno phin lah ban wanrah ïa ka jingiathir ba shongnongrim bad shong-sbai kaba khlem da wanrah jingsngew ïapher??
Ymtang katta, la sakhi shuh shuh ba ki riewstad ba donlang hangto baroh kida ïa rkhie sahuh ïa ka jingkren u muktiar bad ka jing syrtap ktien da u Pyrtuh. Hato, kum ki riew rangbah, dei kane ba phin pyn i sha ka pyrthei ban wanrah jingïapher ha ka imlang sahlang lyngba ka jingisih niam??
Ka lehniam Behdieñkhlam bad ka kolshor ‘Shad sukra’ dei ki ar tylli ki jingleh niam ba paka bad kyntang jong ki Niamtre ha Jaintia kiba donlang ryngkat ryngkat bad ki sarin pyndep niam (rites and rituals) katkum ka jing-ngeit bad jinghikai jong ka Niam bala ïoh pateng hajar snem mynshwa. kim dei tang ki jingleh sngewbha (enjoyment) kumba batai stad da kito ki riew-shemphang. Kan jin da long kaba bha tam ïa ki briew ba pawkhmat ha ki rynsan social media ne ki rynsan ïakren sha-ei sha-ei ruh ba kin dei ban sngewthuh bad wad jingtip ba tikna bad ba shisha ïala ka mat ban kren ha shwa ba kin sngewstad ïalade bad batai pat ïa ka bymdei kaban sa wanrah jingsngewsih bad jingktah hadien habud. Kawei ka ktien ba ngi ju kren ha ri lum Jaintia jong ngi kaba ngi ong ‘Wei Biej, Wei Ak-stad’ ka kdew ïa ki briew ba tip tang shi pariam-kti katba ki batai pat baroh ka khlieh ka jabieng da ka bym-dei bad shong nongrim suda ka ban ktah pat ïa kiwei.
Nga kyntu ïa baroh ki nongshong shnong ban long kiba sngewthuh bad tip ïala ka tynrai hashwa ban ngeit ïa ki jingbatai jong ki briew kiba tang la ka riti bad ka dustur lajong ruh kila klet lut ne ymdon jingtip eiei.
Ngan pynkut da kaba shim ïa kawei na ka jinghikai ka Niamtre ïa ngi ha ka imlang sahlang kaba ong ‘Ngin ieid bad bat skhem ïala ka jong, ngin burom pat ïaka jong kiwei’ namar dei tang kane ka lynti ban imsuk imsaiñ ha pyrthei. Kumba la sdang ka aiom ‘Chad Sukra’ sha ri lum Jaintia jong ngi, nga da ai khublei ‘Chad Sukra’ basuk ba kmen ïa phi baroh ki khun ka bri u Lai-phew Syiem, Khat-ar Doloi’ jong ngi.