KA ÏTKHMIH : Ka sorkar bam hati kit kulai ka party NPP ha JHADC?

0

– HT Wells

Hadien ba la dep ban thaw ïa ki artylli ki sorkar rit (pule Executive Committee) ha KHADC badJHADC, ka EC jong ka VPP ha KHADC ka la lah ban bate kam ïa ki 7 ngut ki EM jong ka, nalor jong u CEM Bah Shemborlang Rynjah ha ka 4.03.25 bad u Waheh Thombor Shiwat, CEM JHADCpat u lah ban bate kam ïa ki 10 ngut ki EM nalor jong u ha ka sngi babud. Haba kren sha ki lad pathai khubor hadien ba la dep ban thaw ïa ka EC, u Bah Shemborlang u ïathuh ba um kwah ban pynheh ïa ka kynhun jong u khnang ban teh lakam ïa ka jingpynsyrwakai ïa ka Tyngka jong u paidbah, kaba long ruh kum kawei na ki mat jingtreikam jong ka Voice of the People Party (VPP).
Dei namarkata ka daw um sngew donkam hi ruh ban thung Deputy CEM ha KHADC, namar tang ki EM bad ma u ruh ki lah hi ban pyntyllun ïa ki kam. Haba phai pat sha ka JHADC kaba don hi 29 ngut hi ki MDC, nalor jong u CEM la thung sa u Deputy CEM bad 9 ngut ki EM (baroh 11 ngut). Hangne ka phalang ïa ka jinglong lutphut jong ka EC u Waheh Thombor Shiwat kum ha ki arterm ba la dep kumjuh. Haba bishar ïa ka jingleh sadhuh jong kine ki nongsynshar jong katei ka council phim ikop ba ka don ka financial crunch ha ka, namar naduh u CEM haduh ki EM jong u, ki sei da ki kali remdor kum ki cabinet minister kumjuh. Lada ïoh ban khmih bniah ïa ka Yarong Tyngka jong katei ka Council khlem pep kan pynlyngngoh ïa ki paidbah, namar ka jingmih bad jingpynlut ka ïapher bak-ly-bak. Ha ka jingshisha, kum ka JHADC kaba la tyrkhong riaw, ka la dei ban pynduna shuh shuh ïa ki jingpynlut kiba khlem nongrim (unnecessary expenditures). Ki nongtrei jong ka ki bam shah da ki bnai bad ki snem namar ym don peisa ban siew wat tang ïa ka tulop jong ki ruh, hynrei ha ka sngi ba rakhe ïa ka jingïoh Jylla bapura ba 53rd jong ka Meghalaya, kata ka 21.01.2025, u Conrad Sangma ha ka sien banyngkong u leit ban jngoh kum u CM ïa ka JHADC ban pyllait jamin ïa ka na ka jingsawkyr-ang da kaba pyllait haduh Rs. 40 klur na ka bhah jong ka state revenue. Hynrei bun na ki palitical analysts ki kynthoh ba ka dei tang ka jingpynbieit jong ka sorkar MDA 0.2 ba la jan ka MDC election.
Ñiuma,ka shong ha ka jingstad jong ki, la ki siew dep ne em ïa ka tulop jong ki nongtrei bad ka ram ka shah jong ka Council da katei ka tyngka, hynrei kaei kaba ki paidbah ki don hok ban ïakren ka long, haba ki artylli ki EC ba mynshwa jong u Waheh Thom ki mad ïa ka jingkyrduh bad jinghiran peisa namar kiba bun ki daw jingleh lutphut, balei kata kam pat biang ban pynkit bynriew ïa utei ujuh u nongïalam ban tehlakam noh ha kane ka kynti ?.
Ha ka jingshisha um dei shuh ban pynsngewbha (to appease) ïa kiwei ki MDC tang ban skhem ka sorkar rit jong u, ïa ka size jong ka kynhun synshar la dei ban pynrit kat lah kat ïai kumba ka EC ha KHADC ka la leh. Balei ka Jaintia Hills ka sahbieit sahdien haduh katno eh ban nang pynngam shuh shuh ïa ka Titanic (JHAD+C) da ka jingpynsyrwa kaiï. Ki paidbah kim dei shuh ban ailad ïa ba kito kiba shong ha ki shuki kin ïoh ban leh katba ki mon kum ka nongkynti jong ki. Namar baroh khoit ka dei ka peisa jong u paidbah. Wat la ka dei ka sorkar khleh khawlang, u CEM u la dei ban jied EM tang 6 ne 7 ngut duh, da kaba kheiñ duh na ka party jong u wat la ka don 13 ngut ki MDC khnang ban ai bynta ki party synrop jong u mar uwei, la biang. Ka jingmut aïu ban thung sa ïa u Deputy CEM, ne um don capacity ban pyntyllun hi ïa ki kam ryngkat bad ki EM jong u.
Ka por kam slem shuh ba ki paidbah kin wad da ka RTI halor ka jingïoh bad jingpynlut jong ka JHADC bad ha kata ka por kiba donkti ban pynsyrwa khlem pep kin ngat ha ka ki kyndon jong ka Aiñ. Ki tyllong um, ki wahduid ki la tyrkhong lut, kumba la batai bad ki dak ki shin ba la paw kan don ka jingkyrduh um kaba khraw ha kine ki khyndiat snem kat kum ka jinglap jong ki stad scientist, namar ïa ki khlaw ki btap la pom pathar bad ki lum la syllen lut. Shano shuh ki ’lawkyntang bad ki ’law adong. Ha ka jingshisha, lada ngi ïoh ïa ka sorkar rit kaba im jingmut ban pynroi pynpar ïa ki Hima bad ki Elaka, ka la dei ban generate revenue ban pynneh pynsah ïa kitei ki mat ba la kdew haneng.
‘Ka jingbymdon ki nongsynshar ba ïohi jngai ka wan rah pynban ka jingjot bakhraw ïa ka jaidbynriew’, ong ka proverbs. Ha ka jingshisha, ka District Council ruh ka don ka bor ban pynlong ïa ka programme thung dieng biang da kaba ïatreilang bad ki Dorbar shnong lyngba ka plantation scheme, ban shna ïa ki jaka den um kum ki Check Dam bad kiwei; hynrei shano jah kita ki scheme nalor ba kim donkam shuh ban kit ïa ka lyngkor bakhia ban pynïaid ïa ki Primary LP School kum mynnymwei. Kaba sngewsih ka long kumba ong u Bah Pynshai Syiem Ex-MLA mynnymwei, ym don shuh ‘kita ki nongmihkmat ba shisha hynrei don satang ki nongmihkpoh’, ka kham jylliew bha haba pyrkhat ïa kitei ki jingkynthoh. Jah lut ki scheme ka Council, tip kjit u thlem aïu re. Kumta, ka JHADC kam pher ei ei na katei ka pharshi ka ktien tymmen “bam hati kit kulai”.
Hooid ! wat la ka don ka jingjahrngai (misapproriation of funds) ha KHADC kumba paw ha ka AG report dangshen hynrei haba ïa nujor bad ka JHADC te dang khambha shibun ka KHADC ha liang ka administration, kaba la kharab eh kumba ong u dkhar, te dei ha Jaiñtia hi. Uwei u rangbah nongrep haba ïa shongkai bad u nongthoh, u ïathuh ba haba leit pan grant tang na ka bynta ban ring yulam-um sha lyngkhakba jong u ruh, ki ong beit ym don scheme.Ynnai ong ïa ka ri syiar ri sniang lei. Ki MDC jong ngi ki la dei ban pyrkhat ban kyntiew ïa ka ïoh ka kot (economy) jong ka ri, dei ban ïarap ban thaw scheme naduh ki small scale bad cottage industries, farming, fisheries, handicraft bad kiwei, namar ka ktien riewstad China ka ong : “wat pynmlien bad ai dohkha lynter ïa u briew hynrei hikai ïa u kumno ban kwai”. Lada phi mut ban pynkhlaiñ ïa ka Sixth Schedule, dei kine ki kam ban paw pyrthei. Lym kumta ka por kan poi ban ynda ka sorkarkmie ka la dap shoiñ haduh ryndang ïa ka jingbymlarkam bad jingpynsyrwakai ïa ka Tyngka paidbah lyngba ki Autonomous District Council jong ngi kum kita ki ‘white elephants’ kam salia ban weng kynsan kumba ka leh ïa ka Art.370 ha Jammu bad Kashmir. Lada ka ’nemsniew kan jia kumta, ïano phin kynnoh ï.
Kawei pat ka daw ka jingbymlah ban tehlakam ïa ka jingpynsyrwakai ïa ka Tyngka, ka long kumba shait ïakren, namar ba la jop election da ka jingbymhok, kata; da ka bor dohksah bad bor tyngka, kata hi ka la corrupt lypa, namar u nongjop u pyrkhat beit kliaw kumno ban ïoh troh lang na ka Yarong tyngka, kampher wat la u hap ban nguid biang ïa la jong ka prie ba u khlei hakhmat ki paidbah, bad um salia ban dkhat noh ïa ka jubablak ba la khlei, namar ki paidbah jong ngi ruh ki bieit. Peit ka shnong Mukroh, ka la dep ban rai boycott ïa ka election MDC, hynrei ha ka khyllipmat ba khatduh da ka jingpynbieit jong uwei ne ar…lor ! hap weng biang ka rai. Ka sorkar kam salia namar ba phi leh sting hi., Synei ïa u paidbah bapli, wat la ki mat jingdawa ki poi sha dustbin ruh kam pher tang ban ïoh shongshit ha ka jadu election, i kumba kata ka la biang hynrei tang shu kut election haduh 5 snem lynter kim tip ba ki hap ban ïa tyngkhuh shi tyngkhuh ïa ki juh ki jingeh. Hynrei lada ki bat triang ïa ka rai, ka sorkar kan suhkpoh lynter katba ym pat lah ban pynurlong ïa ki jingdawa jong ki nongshongshnong.
Khatduh, ka jingkyrmen ïa katei ka Council ka long sa tang ha ki tyrpeng jong ki 8 ngut ki MDC Liangpyrshah jong ka VPP, lada kitei ki trei hok ïa ka kamram kum ka Liangpyrshah kaba khlaiñ, kiba don ha ka Liangsynshar kin nym ïoh ban shong lyngeit, ki hap ban shong kynrong. U Waheh Awhai Andrew Shullai kum u Leader of Opposition, u briew uba la ihbha ha ka saiñhima sima um dei satia ban ailad ïa ka EC ba kan leh katba ka mon, dei ban thalaiñ bad tihlut ryngkat ka jingïarap jong ki print bad electronic media ïa ka jingpei bad jingjahklep jong ka revenue. Ki paidbah ki don ka hok ban tip, balei ka JHADC ka ringswai ringsdot lynter kumne, teng teng i kum ba kan poi pynban sha ICU. Ka rukom treikam (performance) jong ki 58 ngut ki MDC ha baroh artylli ki Council khlem pep kan pynphalang (reflect) sha ka general MLA election 2028. U paidbah uba stad un pan jingkheiñ namar ba kin ym pdiang dalei lei ïa ka sorkar ‘Bam hati kit Kulai’.

Leave A Reply

Your email address will not be published.