Hap pyrkhat thymmai noh, ki post shikham ki nongthep da ki phew hajar

0
K a jingnang bun ki samla kiba pyndep ïa ki jingpule la ka long naduh Matrik shaneng ka la nang kiew stet bad lah ban ong ba ha ka shisnem shisnem kin don beit ym duna ïa ka 25,000 – 30,000 ngut ki samla kiba pyndep ïa ka Matrik, nangta ka Class XII, ki Degree nalor kiwei kiwei ki lain pule. Kumta kam dei satia kaba suk lada ha ka shisnem shisnem ban ai kam sorkar lut ïa kitei ki phew hajar. Lada bun eh ruh ki kam sorkar kiba lah ban lait ha ka shisnem shisnem kin poi eh tang kumba 500 ne 600 bad lada tam khyndiat khynsoit. Namarkata lada shu khein kyllum, ki samla kiban ïoh kam kin don tang kumba 2 persen lane 3 persen eh katba ki 97 ne 98 persen pat kin hap pyrkhat noh da kumwei pat.
Ha kawei ka liang pat kam dei satia ka kam kaba suk ban pynsngewthuh ïa ki samla ba kim dei shuh ban ap khmih lynti eh tang ïa ka kam sorkar hadien ba ki la dep ïa ki jingpule jong ki hynrei ba kin wad lad wad lynti khnang ba kin lah ban ieng ha la ki jong ki kjat. Kane ka rukom pyrkhat kan dang kham shimpor ban pynkohnguh ïa ki khun samla ba kin pdiang ïa kane namar naduh ba ki dang rit haduh ba kin da la heh la samla ka la rung lypa ka jingmut jingpyrkhat ba ynda ki la biang ka rta ïoh kam, kin sa ïoh kam sorkar da kaba ong ba ka tulop ka kham heh nalor kiba bun ki jingmyntoi.
Ha kawei ka liang, lada kren ïa ka jingshisha watla kam dei kaba pynduh mynsiem hynrei kadei pat ka jingshisha ba ha kane ka juk mynta ban ïa khun ïa kawei ka kam sorkar kaba thylli da ki hajar ngut ki paidbah kiba wan ban ïakhun bad teng teng da ki phew hajar. Kumta lada na bynta 10 tylli ki kam ba lait kiba aplai ki poi 10,000 ngut, kaba mut 9,990 ngut kin duh ïa katei ka kam. Haba kumta shaei kin leit, hato kin shu bunkam tang ban aplai kam sorkar lane ki hap ban pyrkhat ïa kiwei pat ki lad ki lynti lane ki lad kamai kajih.
Kumta ha kane kum kane ka juk, ka sorkar ka la dei ban plie lad noh da kiwei pat ki jait kam kum ha kaba kyrshan ïa ki ban seng ïa ki kam lajong la ka long ki karkhana rit, nangta ban pynshlur ïa ki wat ban sdang noh da ki kam la jong la ka long ha ka rep ka riang, ka ri jingri bad wat ha kiwei ki kam. Mynta kat sha ba leit la ïoh sngew ba ka sorkar ka pynshlur ban kyntiew kam jngohkai haoid na bynta kito kiba sah ha kito ki jaka ba don jaka jngohkai ka ïahap eh hynrei na bynta kiwei pat ki bym don kaei pat ka lynti.
La ïohi ruh mynta ba bun ki samla bym pat ïohkam ïohjam kim nud shuh wat ban ktah mohkhiew lane ka wait, kane kadei ka jingma kaba khraw bad kaba buh ha ka jingsyier ïa ka pateng kaban wan. Dei ban sngewthuh ba ha nongkyndong ki heh ki san ki nang ki stad na kaba  trei borbah ki kmie ki kpa ha u mohkhiew ym da kawei pat, hynrei lada ma ki pat ki isih lane kim nud ktah shuh kan buh ha ka jingma kaba khraw.
Ïa kum kine ki jingjia ruh ka sorkar ka la dei ban wanrah da kawei pat ka lynti lane da ki kor ki bor ban rep ban riang lane ri jingri. Lehse ki samla ba la nang la stad kin ym ong shuh leit bat mohkhiew hynrei kin ong ba ki bat mashin ban rep ban riang. Ym lah ban len ha kine ki sngi bun na ki samla pule ha ka jylla ki hap ban mad ïaka jingjynjar jong ka jingkyrduhkam kyrduhjam bad bun ruh na ki samla kiba la pyndep ïa ki kyndan bapher bapher ha ki kyndan pule bapher bapher ki hap ban shong khlem kam khlem jam. Wat ki samla kiba la nang la stad ki la hap ban shu shong khlem kam namar ka jinghiran ka ïohkam ïohjam.  Katba nang mih ki snem ka jingjyllei ki samla kiba la nang la stad ka la nangjur.  Ka jinghiran ka ïohkam ïohjam ha kane ka Jylla ka long ruh namar ba ka Jylla kaba rit ka bym don satia ïa ki karkhana ai kam kumba long sha kiwei kiwei ki jylla ha kaba ki samla wadkam ki kham ïabeh ban trei ha ki Kompani namar ka jingsiew kaba heh watla ki hap ban trei shitom.
Lah ban ong, da ki hajar ngut ki samla na kane ka jylla kiba la hap ban jngai na la ïing tang namar ban leit wad jakpoh sha kiwei pat ki jylla namar ka jinghiran ka ïohkam ïohjam ha kane ka jylla. Ka jingkylli ka mih hangne, hato ka sorkar jylla ka lah ban ban aikam aijam ïa baroh ki samla kiba la pyndep ïa ki kyrdan pule kiba kham shalor. Lah ban ong ka long kaba eh ba ka sorkar kan lah ban ai kam ai jam namar ba ka jingroi jong ka jingbun paid ka la nangkiew katba nang mih ki sngi bad ki por. Ynnai ïa kren lei lei ïa ka lawei jong ki khynnah pule kiba dang don ha ki skul ha kaba peit shi synpeit la iduh jingkyrmen, namar khamtam kum ha ka Nongbah Shillong bad wat ha ki jaka nongkyndong ruh ha kine ki sngi tang kawei ka skul pule ka la don da ki hajar ngut ki khynnah pule.
Ban ïakren lei lei ïa ki samla kiba la pyndep tang ïa ka degree ruh da ki phew hajar ngut ki dang don kiba shong khlem kam khlem jam ha kaba ka sorkar kam lah satia ban ai kam ai jam. Lah ruh ban ong ba ka long shisha kaba shem jingeh ba baroh ki samla pule kin ïoh ïa ki kam sorkar kiba ha kine ki sngi tang ïa kawei ne ar tylli ki post ki nongthepkam ki la kot da ki hajar ngut. Ka long pat kaba sngewsih ban ïoh sngew ne tip ba ka jylla jongngi ka dang duna ïa shibun ki samla kiba la pyndep ha kiwei pat ki kyrdan ha kaba dang don ki kam ba ki briew na ka jylla kim pat lah ban trei ha kaba la hap ban wan na ki briew kiba shabar ka jylla kaba buh ïa ka jingduh jingkyrmen ïa ki khun samla ka jylla.
Ryngkat ki Polisi ban pynrungkam ïa ki khun samla la donkam ruh ba ka sorkar kan thaw ruh ïa ki lad jingïarap na ka bynta ki khun samla da kaba  ïarap lyngba ki skhim sorkar bapher bapher, khang ba na ka bynta kito ki samla kiba ym donkam donjam ka long ka lad ka kabu ïa ki ba kin lah ban ieng ha la ki jong ki kjat.
Leave A Reply

Your email address will not be published.