Don haduh 8 tylli ki case kam shu kor ha Garo Hills

0

Shillong, Nailur 15: Kan long ka khubor kaba sngewphylla ban ïohsngew ba na ka liang jong u Pankaj Kumar Rasgania u pyntip ba ki don phra tylli ki case ba la register bad ki jingtohkit kila ïaid naduh na Ri-lum Garo bad Khasi Hills ruh. Nalor kata, kine ki kam shukor ki don ruh kiba don jingïadei bad kiwei pat ki Jylla ka Ri bad nabar ri ruh kumjuh khamtam ha Hong Kong.
La ong bad a ka jingkloi ban tuklar, ki Pulit kila lah ban ïada ïa ka kam shukor kaba kot haduh T.2.42 klur.
Haba batai ïa kane, ula pyntip ba ha ka jingtohkit ïa kiba bun ki kam shukor online, ka Tnad Cyber Wing ka Meghalaya lyngba ka National Cyber Crime Reporting Portal, kala lah ban khang ïa ka jingsei haduh T.2.42 klur da ki nongshukor. Ula batai ba ki lanot kiba pyntip ïa kine ki kam shukor, ki la ïoh pat ïa ka pisa tang hapoh ka 24 kynta.
Ki Lad jingïarap bad ka jingïaid ki jingtohkit, na ka liang u Rasgania ula kyrpad ïa ki nongshong shnong ba kin long kiba phikir bha, ban kiar na ka jingdie ïa la ki bank account bad ki SIM card, kiba ju pyndonkam bha da ki nongshukor online. Shisien ba kine ki la ïasoh bad ka jyrsieh, ka bank account bad ka SIM card ki lah ban shah block. Ka jingtohkit ka ïathuh ba ki nongshukor ki ju pyndonkam ïa ki juh ki app, kum ka “TAAI” da ki jingpynkylla ïa katto katne ki kyrteng ban pynbteng ïa ki kam bymman khlem da shah bat.
U Rasgania ula pynshlur ïa ki lanot ba kin pyntip mar mar ïa ki kam shukor online lyngba ka National Cyber Crime Reporting Portal (cybercrime.gov.in) lane helpline 1930, nama ka jingpyntip dang kloi ka dei ka lad ban lah ïoh biang ïa ka pisa ba la duh.
U Rasgania ula ban jur ïa ka jingkiew sted ka kam shukor online ha Meghalaya haba pyntip ba ki jingpyntip sha ka National Cyber Crime Helpline (1930) kila kiew haduh phra shah ha kine ki arsnem ba la leit noh. “Ha u 2022, ngi ïoh pdiang 1069 tylli ki call bad ha u 2024, ngi la dep ïoh haduh 8414 call,” ula ong. Ka jingujor sha ka cybercrime.gov.in ruh ka la kiew bun shah, kaba long na ka 9 ha u 2019 sha palat 1000 mynta u snem.
U Rasgania ula ai nuksa kumno ban ithuh ïa ki kam shukor/jyrsieh, kum ka jingkular ban ïoh kamai heh bunsien kaba long palat ïa ka 10%, ki kam kiba ïaid lyngba ka whatsapp lane telegram bad ki jingsiew lyngba ki UPI ID lane ka jingpynkylla ïa ki bank account. Kine baroh ki dei ki lama saw jong ki kam shukor online.
Hadien ka jingkyndang ka Jylla Assam ïa ka jyrsieh khaiï online ba T.2,200 klur, mynta pat sa ka Tnad Meghalaya Police, ka la sei madan ïa ka jyrsieh Online ba kot da ki phew klur ha Jylla Meghalaya. Watla ym pat lah ban pynthikna haduh katno ka poi ka kam thok kam shukor hynrei ki khubor ki antad ba ka pisa ba la thok ka long kaba la bun bah.
Kaei kaba shai ka long ba palat 700 ngut ki briew kila ngat ha kine ki kam shukor ban kynshew ha ki sheme thok lyngba ki application bapher bapher. Haduh mynta, ka Tnad Pulit kala lah ban khang (block) ïa ka pisa ba kot haduh T.2.42 klur na ka jingsei jong ki riewshukor, kaba ieh ïa kiba bun ki lanot hapdeng ka jingkyrduh pisa.
Kane ka jyrsieh ka dei kaba treikam lyngba ka “Datameer” lane “DAAI” app, kaba la ieh ïa ki spah ngut, lada ym dei da ki hajar, hapdeng ka jingma ban duh ei ïa ka pisa ba kila pynmih umsyep. U Superintendent of Police (Sadar) bad Cyber Wing, Pankaj Kumar Rasgania, ula pyntip ïa kane ha ka jingïakren bad u nongthoh khubor.
U Rasgania ula batai bniah bha ïa ka jingkiew sted ki kam thok kam shukor lyngba ka kor Internet (cybercrime) hapoh ka Jylla khamtam ha ka jyrsieh kynshew pisa online. “Ha kine ki arsnem ba la leit, ngi la ïohi ïa ka jingkiew bha ka jyrsieh online ha Meghalaya. Kawei ka app, DAAP, ka kular ban pynïoh nong haduh 40% na kaba kynshew, kaba la pynbiej ïa ki briew ba kin thep ïa ka pisa jong ki,” ong u Rasgania.
Ula batai shuh shuh ba u briew ba donkti hakhmat eh ula tip shaphang kane ka jyrsieh lyngba ka social media, bad ula ïoh kamai, kaba pynshlur ïa u ban thung briew lyngba ka Whatsappp group bad kiwei ki jingïakynduh offline. Hynrei, hadien khyndiat bnai, kane ka app kala shu jah noh hadien ba sei ïa ka pisa, kaba pyni pyrthei ba ka dei ka kam thok.

Leave A Reply

Your email address will not be published.