K a kam shongkha shongman ka dei ka kam kaba la ñiew kyntang haduh katta katta ha ki por ba mynshwa kaba long ka jingngeit bad jinglong ba kyrpang jong ki khun samla Khasi kynthei bad shynrang bad naduh Hyndai Hynthai katkum ki khana tang jong ka Jaitbynriew bad ha shwa ban Pynhap ïa u Sawar dei por jong ka Shongkha-Shongman, ki Arliang Kur –Arliang Kha ki da ïa thew – ïa woh bha khnang ba ka Tarajur kan ym lah shiliang bad khnang ban lait na ka Sang ka Ma.
Hynrei katba nang mih ki sngi bad ki por khamtam ha kane ka Juk kaba mynta kiba bun kila kheiñ Dew-Thala noh ïa kane ka kam kyntang bad ka kam Shongkha ha kine ki Sngi kiba mynta la I thik kum ka kam Khun Jakai namar ka la sting palat haduh katta katta bad dei kane ka dawbah lehse ba sa ïoh ban shim kabu sa u Nongwei-Nongar, ba u ïohi ïaka jingtlot jong ka Jaitbynriew ha lor kane ka bynta kaba long ka shlem kaban Saiñdur ïa ka Jaitbynriew. Ym tang ba ïoh shim kabu u Nongwei jur sa ka jingïapait ki ïing ki sem, ïa phet lok ne kurim wat hadien ba labun ngut ki khun ruh namar ba ym don ka jingïasngewthuh jingmut namar la shu ïa lehshong shit tang arngut ban ïa shongkha shongman khlem da kynjoh ktien ïa ki kmie ki kpa ne ki hymmen ki para ne kiba haïing hasem. Ym tang katta sa kawei ruh ka jur palat ka jingïashong kha khynnah ba sa jur ka jingïapra ki long ïing longsem.
Kadon ka jing ong “Ka Jingsniew kam ju mih na Khlaw, hynrei ka mih na ïing”. Kane ka long kaba shisha namar ka Jaitbynriew katba nangmih ki sngi bad ki por kala nang ring swai ring sdot ha kiba bun ki Liang, hynrei lada ngi la pyrshang ban wad ïaka Daw Tynrai ngin shem ba kine kiei kiei baroh ki mih namar ka jingsynjor palat jong ki Long ïing-Long sem kaba long ka Thymmei jong ka Jaitbynriew. Dei namar ka jingbym don ïa ki Ain kiba khlaiñ kaban Teh-Lakam halor kane ka bynta ki sa mih shibun ki kynrum kynram ha kine ki sngi kiba mynta lada ngi phai ha ka jingkynrei ki Khynnah Surok, ki kam Tuh kam Thiem, ki kam sniew-kam smeh,ka jingpep skul ba shiteng por jong ki khynnah, ka shongkha khynnah, ka lad ïohkam ïoh jam, ka kamai ka kajih bad kane kala ktah ruh wat ïaka (INFLUX) jingwan rung kyrthep jong ki Mynder, namar haba u Mynder u wan ban ïuhkjat sha kane ka Ri kaba ieit jong ngi kaba long ka Ri jong ka Ngap bad ka Dud ula dep pule lypa ïaka jinglong jong ka Jaitbynriew, long lehnohei kata ka Land Transfer Act bad kita ki Infiltration Check Gate ïa kaba ka Sorkar kala pyrkhing ban teh Lakam ïaka jingwan tuid kyrthep jong ki Mynder bad ka long Lehnohei ruh ka jingtrei shitom jong ki Seng Bhalang kiba ïaleh ban khynra mynder naka Por sha ka Por namar ba ka jingshah hiar Thma kaba jar jar jong ka Jaitbynriew ha kine ki sngi kiba mynta ka dei Lyngba ka Shongkha ka Shongman.
Kam myntoi ban shu ïa Kyreit ba ngi dei ka Jaitbynriew kaba Tip Briew-Tip Blei, kaba don ïa ka akor ka burom bad kumta te ter namar lada ïa kane ka kam Kyntang kaba long kum ka Shlem ban Saiñdur ïala ka jong ka Thymmei bad ïaka Jaitbynriew hi baroh kawei la Khein Dew-Thala noh haei shuh kata ka Iktiar jong ngi ngin ïeng.
Ka Sorkar Jylla ne ki Autonomous District Council (ADC) kiba dei ki shlem ban teh song ïa ki riti ki dustur jongka jaidbynriew ki la dei ban ïohi Jngai bad ban shimkhia ïa kane ka bynta da kaba pyntreikam noh ïa ki aiñ ba pyrkhing ban teh lakam ïa ka shongkha shongman pathar khnang kine kiei kiei baroh naka bynta ka Bha ka Miat jong ka Imlang ka Sahlang bad ka Jaitbynriew hi baroh kawei namar dei tang da ki Bor jong ka Aiñ kiba lah ban leh ïa kine kiei kiei baroh. Namar lada kitei ki bor kim shim khia kaba ima ka long ba kum ka jait bynriew ïoh bun sa tang ki shah ieh khunrei ha kaba ka kmie ka hap ban kit nadong shadong ïa ki khun katba u kpa uba bun ba lang u ngop ha ka dih ka bam bad um ju kynmaw ban bsa ban ïakit ïa bah lang bad ka kmie. Kynmaw ruh kum ki rangbah shim ïa ka jingkitkhlieh lada phim ïahap jingmut bad ka kmie ki khun ne bad ka kurim hynrei ki khun ki la mih na u syngkai jongphi kumta donkam ban ïakit ïa bah lem ïa ki khun ki kti ym dei ban shu ieh tang ha ka kmie ban kit khunrei.
Lada ngi kwah ba ka ri bad ka jaidbynriew kan khlaiñ donkam ban pynkhlaiñ ïa ki khun ki kti naduh ba ki dang rit namar lada ki khun kim biang ka pule dangle ka bam ka dih kumno ngin khmih lynti ba kin long ka lawei jongka ri bad ka jaidbynriew. Namar ym lah ban len haba pait ka ïing ka sem ka ktah ia ka imlang ka sahlang ruh namar bunsien kiei kiei baroh ki sdang shwa na la ïing la sem. Kumta donkam ban pynkhlaiñ ïa ki long ïing longsem khnang ba ka jaidbynriew kan long kaba khlaiñ bad lah ban ïaleh pyrshah ïakino kino ki jingeh kiba wan hakhmat khamtam ki jingsniew ba har rukom.
