Seng Khasi Seng Kut Snem 2025
– Kong Sweetymon Rynjah
Ka jingkiew dap 125 (shispah ar-phewsan) snem jong ka Seng Khasi (Kmie) Mawkhar, Shillong ha ka 23 tarik u ‘Naiwieng 2025; ka long da shisha, kaba ai mynsiem bad pynkiew jingsngew ïa ngi, ym tang para ‘Riew Seng, hynrei ïa u Paid Khasi baïar ha kane ka Muluk jaka, kaba, naduh ki por mynshuwa bad ba shuwa, U Nongwei ba wan poi wir, poi wa u shat pynsawa jingkrenkhana – ‘Ka Ri Baieit Ki blei’, naei hi mo u bishar jingong pynshong kum kane, haba tang ka ktien jong ngi ruh um pat sngewthuh bha!
Nangta, pat ruh u nujor pynsyriem ïadei, khlem pat da dok tarajur, mawser ki biang dur, biang sur ka long ruh ka jingshisha ba khraw bad bym pat kiew shem sngewthuh ma nga, ma phi ïa baroh ki jingwan, tyngkhuh-pakhuh, kiba pynkynduh hi pat ïa ngi bad da kyrsiew kyntei jingïatip-lem ba wan hap shop shah syngngeit, ki jingbymïadei, ïa beit ha man ki khep khara jinglong jingman, kumba ka shat paw shabar, ha ka liang ki mlien, ki brai ba nangpynhiar ka longbriew manbriew kharador, ka shaei mo kita ki por ka Mynnor ka ha shuwa? kumno pat ki pateng ban dang wan, kin pahara lada mynta, ngim lah ban syngit lakam. Hangno pat mo ka siar leh lait kylla, bad haei hi ruh, ngin ïa nguh let pan-map ïa la ki jingleh lait bakla?
Hato ngi la ju pyrkhat pynshong balei bad da kumno? Kine ki kam lehsiar, kin da wan hap pjiar hi ruh ha ki long khynnahrit jong ngi ban da long ki langknia sait pop na ka makna leh jingbriew kiba la san jong ka jingïadei briew ba jan tam bad hap shop ïa ki pynban – pynwan bad ka jiah ka pdam jong ka. To ai ba lada ym don shuh ka Hok, bad la phai lyndet u Long Blei te, ngi baroh, ngin sa ïa poi shaei? ym don ba duh thiah, na kine ki jingwan ur jia bad ïai ‘sah-ang’ ha ka pyrthei longlang jingim pyrthei.
Kumta nga la sngewdei ban ïa pynsngap pynsngewlem, ha kane ka jingdapsnem ba shispah arphewsan, ban da ïa kiew san ruh ha kaba prat bad rat hi ruh artad, ïa ki jingmlien bym khiah krat bad ba pynsniew da kumno ngin the lakam bad ïa kyntu kynpham lang ban lait na kum kine ki jingpynshoi, ki shangkhawiah jingriam. La sngewdei ban ïa kyntu kynpham jingsngew bad ban da ïa kyrpad kyrpon hi ruh ha ka Bor Uba leh-ei bad Lah-ei na ki tlod longbriew jingmlien ba sniew.
Kum kine, ki Lyngkhuh-Pakhuh tyllep ha ka longbriew, ki long da shisha kiba khyllah, ki bym ju ïa iohsngew ha ka ta ka Ri ba ïeit ki blei, hynrei ki khubor antor ba wan shop pynsngew ki pynpyrkhat kylla phaidien ban da ïa rwat pat sha ka ha shwa mynshuwa. Kata, ka jingsngewshngain, sngewsuk jingmut ha la ka long dong long shnong, ka long muluk jaka. Balei pat mo, mynta?
Nga la sngewdei hi ruh ban ïa kyntu phai kynmaw bad ruh ban da kyrsiew, pynkiew sngewlang ïa baroh ki para-riewseng bad kumjuh ’weilang ïa ngi ban da husiar, phikir bad ïa shan jingmut lang ban wanrah pat ïa ka shongsuk shongshngaiñ ha la la long muluk jaka, bad ban da pynkiew shongksan ïa la ka hok longbriew khara kaba nylla, naduh la ki long rympei haduh khmat ka pyrthei jingiadei briew ba lang, ban lait na ki jingmlien bad baroh ngi don ka kam bad ka ram ban siew sha la ka jaitbynriew ban ym ïa tur ïa lep eh sha ki jinglong pyntlod longbriew la ka shynrang ne ha kynthei ban da syndong la jinglaitluid, ym sha ka laitlan ban ym ïa shlan, sha brai jingmlien ban kiew.
Kumta, ki snem ki por, 125(shispah arphewsan snem) kiba ka Seng jong ngi kan kynjoh, kan da pynkot, kyrdoh ban bnoh, na baroh ki liang ki phang longlang jong ngi ki bad tlod jingbriew watla ki wan ban khroh, kiba pynngam-pynjiah sngewbriew ban kiew ïoh lait na jingpynshoi ba sniew.
Da kumne kein nga la sngewdei ban ïarap bai siew bai seng, sha u synniang- Bhalang-Suklang Para Riew Seng kumjuh sha ka tylli wei lang ka Jaid Bynriew Khasi-Baiar ha baroh ki liang jingsngewkhara-Nylla, ban lait na ki jingshah khyrwit thaw jot pynpra bad ba ka Seng jong ngi, kan nang soi nangkiew ha ki jinglong ba tlem, ryngkat ka Bor ka Buit jingsngew Mynsiem kan ïai pyrsad pynrhem – kumta la wan urjia da pynïeng ki Mawbynna Lum Sohpet-Bneng, ka Maitlynti ‘Ha ka shap ker-da’, kaba Longshuwa, ki la tyngkhap tyngkhip ki Sup- ki thiar ba tyngkai-tyngkhip, ba ioh tynrai Jingtip kan ym lip bad ka ktien ‘Hoi! Hah’, bad ki ktien khara jong ngi kum ‘Ka Byllan’, ‘Ka Po’, bad ‘Dieng-byllan’, kin ym jiah noh na ka pyrkhat ka thoh ka pruid ïa la ka ktien jong i mei lajong bad ka stad pynnang kan da synreit-‘mat peit ban ioh pat ïa ka kiew, kyntiew jingmut ha ka Pule-puthi bad ka stad pynnang ban ïakynjoh.
Ka Seng Khasi Kmie (Mawkhar, Shillong ne ‘Shu-Long’, kum bala suit ki Matti ktien jingong ba Mynkulong-kumah; kumjuh ka Long Mariang ha U ‘Shu-Long bad ki 9 khyndai umdih umtong; na shitawiar u Soh Pet Bneng’; ban ieng ka Daw, Eh rngiew shong rwiang, Long ksan donbok, la Lyngtyrwiang khlieh Long Blei u phrang ha ki longkynthei ki longshynrang ban lait thaw wit- thaw-ar tylli ‘Wei lang’ ngin ïa pynlong. Da kum ka thung, ka sieh, pynïeng kum ka Rukom- Ki Maw-Pynbna ne Mawbynna ha ki ranab jong u Lum-Sohpet-bneng da ka Seng Khasi bad ki khun tnat Seng jong ka.
Kane ka rukom pynsah pynneh, ka kren ïa ka rukom, ka long ka tynrai jingleh jingkam kaba la don bad ka Jaitbynriew longlang jong ngi kum ka stad tip shemphang kynphuh Mariang ym ka suit rong ruh rongphong ban pynsah la tynrai ha la ka jong.
Sa kawei pat kaba nga la sngewdei ban ong ka long ki ktien Khasi ba sah thymmei ka ktien-i-Mei ha ka ktien jong la i Mei’ – ba kan shanbok, kiew-Rwiang ha khmat la Longlang ka Mei pyrthei, ban ïa ryngkat biang briew ban da shongksan, kumba ïa thew pynmut ‘wei lang.
Kumta, ka rong sieh nam da Mawbynna ka shat kynmaw pat ruh sha ngi baroh, ba ktien Khasi kan da shong khet ban ym shah ngam da jingleh klet, burom kylliang ban ym putet baroh ngin da thuh-da-kynjoh-soh-pet, ban yn ïa klet ne soh-syrtet ïoh U Long Blei na ngi baroh Un phai-lyndet! Ko kyrkhu-Blei ba ban pynnoh, na ktien:- ‘Hoi! HAH’ ko kynhoi por rah sha ka kynkiw, ‘Hoi-kiw’, ka por pynïeng ban sieh Rynïeng longbriew ban sah ka jaitbynriew, ksaw-bok ngin da ïa sien ban bat ki lait ki tlod jingbriew- ko Mawbynna nang ïai kyrsiew-Mynsiem Longhok ban nang ïa kiew.
Ka ktien i Mei ruh kan nangphuh-nangsan, nangkrei lyngba ki khulom ksiar ban dap shlei-miar, ki sup-ki trop ha la lyngwiar, ngin ïaid tawiar ka kyrkhu Blei ba un pynhiar.
Seng Kut ba suk ba kmen ïa phi baroh. Khu-hok – khu Blei.
(- Kong Sweetymon Rynjah).