Shillong, Nailur 05: Gamchi Timre R. Marak na Meghalaya mynta ka sngi ka la ïohpdiang ïa ka khusnam “National Awards to Teachers”, ha kaba ka la ong ba kadei ka nam kaba ka la ïoh lyngba ka jingtrei shitom bad ka jingjop ha ka jingim jong ka.
Ka Marak kalong napdeng ki 45 ngut ki nongïoh khusnam ba la shah jied ban pynkup burom da ka President jong ka ri, ka Droupadi Murmu ha Vigyan Bhawan, New Delhi. Ka la ïoh ïa kane ka khusnam namar ka kam jong ka kum ka Head Teacher jong ka Educere Hïgher Secondary School ha Samanda ha Williamnagar, East Garo Hills District, Meghalaya. “Nga sngewkmen shikatdei eh. Kane ka nam kam long kaba suk ban ïoh. Kadei ka nam kaba la ioh lyngba ka jingtrei shitom bad ka jingjop ha ka jingim ïa nga,” la ong ka Marak, haba ïasam ïa la ka jingshem ha ka jingsaindur ïa ka jingim na ka jaka kaba don sha kyndong.
Haba batai shaphang ka jingïaid lynti jong ka, ka Marak ka la ong ba ka bynta jong ka pule puthi ban saiñdur ïa ka Williamnagar na ka jinglong sahdien jong ka ha ki por ba la leit sha ka mynta kaba la roi. “Ha kaba sdang ka jaka jong ngi kalong kaba dang sahdien bad ki briew kilong kiba duk bha..Ki don tang katto katne kiba nang ba stad ha kito ki por. Ma nga bad i lok jong nga ngi la rai ban kynriah sha kane ka jaka hadien ba i lok jong nga i la ïoh kam sorkar. Ngi don artylli ki lad ban jied na kane bad ka Williamnagar kalong kawei na ki. Namar ba ka rilum Garo ka kham donkam ïa ngi, ngi la jied ïa kane ka jaka,” la ong ka Nongjop
Ka jingshemphang jong ka ha ka liang ka imlang sahlang ka la ïarap ïa ka Marak ban sngewthuh kham bha ïa ka jingdonkam jong ka thain, kata kalong ka pule puthi. “Donkam ban pynlong ïa ki briew kiba nang ba stad. Ka thaiñ ka hap ban kiew. Namar ba nga trei bad ki Seng trei mon sngewbha, ki briew ki sdang ban phai sha nga. Ki kwah ïa nga ban long ka Nonghikai bad khatduh nga rai ban plie ïa ka skul,” ka la ong, bad kynmaw ïa ka jingbym don skul bad ka pule puthi ha ki por ba sdang.
Ka thong jong ka, kalong ban pynlong ïa ki khynnah kiba nang ba stad bad kiba skhem ka jingngeit ba kin lah ban rah ïa la ki khlieh shajrong bad ïaid ryngkat ryngkat bad ka pyrthei baroh kawei. Bad ka la lah ban kot sha kane ka thong da ka ‘jingiatreilang ha ka imlang sahlang.’
“Kaei ka pule puthi lada ym lah ban pynbiang ïa ka jingdonkam ha ka imlang sahlang? Kaei kaei baroh ka sdang na ïing. Bad ka ïing kalong kaba jynjar. Ngi hap ban peit ïa ka jinglong jong ki khynnah, ka rukom pyrkhat jong ki. Ngi la peit ïa ki ha kaba iadei bad ka bor met, ka jingïadei ha ka imlang sahlang bad ka jingïadei bad U Blei,” la ong ka Marak.
Ka Head Teacher ka la wanrah ïa ki soft skill ha ka jingpule na ka bynta ka jingkyntiew ïa ki khynnah ha baroh ki liang. “Nga la pyrshang ban kynthup ïa ka jingai jingiasyllok. Nga la pynlong ïa jingiasyllok na ka bynta ki samla ha kaba ki riewshemphang ki la wan bad ïakren bad ki khynnah. Nga khot ïa ki samla nongai jingïasyllok khnang ba kin sngewthuh ïa ki bynta kum ka jingkoit jingkhiah ha ka bor pyrkhat, ka akor, HIV, ki drok bad kiwei kiwei.
Kane ka Nonghikai kaba la jop khusnam jong ka ri ka la sdang ïa ka rukom treikam ban ‘ai jinghikai ha baroh kawei ka jabieng’ ban don ka jingbatai kaba ktah ïa ka liang ka diang bad ka mon jong ka jabieng bad ruh ban ai jinghikai ha ki jingsaindur. “Ka jingsngewthuh ïa ka jinglong ka rukom pyrkhat jong ki khynnah ka dei ka jingsngewthuh ba ki khynnah ki ïapher iwei na iwei ha ki jingdonkam jong ki. “Ban sngewthuh ïa ka jinglong ka jingmut jingpyrkhat jong ki khynnah ka long kaba donkam bha lada phi kwah ban ai jinghikai kaba pura ia ki. Nga pyrshang ban pynlong ba ka skul jong ngi ka pynbiang ia ki jingdonkam bad kam long tang ka jaka pule,” ka la ong. Ka la wanrah ruh ia ka jinghikai ha put ka tem, ka Taekwondo bad ka kam rep ia ki khynnah.
