Tang na u nonghikai mih lut baroh ban pynïeng biang ïa ka ïing skul ba la duh jingkyrmen ha Raibah

Da ki syntiew thung pynitynnad ki khynnah sawdong ka skul

0

Mawsynram, Naitung 27 : Ka shnong Raibah kadei ka nongrit ha ki bynta ba shathie jong ka riwar sharum Mawsynram, hynrei ka don pat ïa ka khana kaba ai mynsiem bad kyrsiew jingmut ba kumno tang na uwei u briew ka shnong ka khihwin da ka mynsiem treilang ban pynbha bad pynthymmai pat ïa ka skul kaba la ringswai.
Kane ka la jïa ha u snem 2021, ha ka por ba u Babu Batskhem Thabah u la hap ban leit hikai noh ha ka skul Raibah Government Lower Primary School. Mar ïa poi ha kane ka jaka u la lap ba ka jaka kam i ïahap shuh ban ong ba kadei ka jaka pule.
Ym tang katta, la lap ba wat ki kynroh ki la orpait lut, ki jingkhang iit la ka jong, ka tnum Ïing ka la pei lut na ka daw ka jingjur slap ha ka thain, bad ki kamra klas ki la sdang mih tit hadien ba la khang kumto ïa ka skul na ka daw ka khlam COVID kumba ar snem ei ei.
Kane ka skul kam pat don satia ïa ki nongtrei ba pura bad kumta ki don tang katto katne ki khynnah kiba shu wan mih kumto.
“Ka shim por ïa ka shnong baroh kawei ban shna ne maramot biang ïa kane ka skul. Hynrei ha kum kane ka por donkam ïa uwei u briew ban maitphang ne prat lynti,” ong u Bah Pynshailang Dohling ba dei u Rangbah Shnong jong ka Raibah.
Ha kum kane ka khep, u Babu Batskhem ha ka jaka ba un pan jaka ban leit hikai noh shawei, hynrei kum u briew ba dang samla ka met bad ka jingmut jingpyrkhat u la rai ban neh bad sdang pyrkhat kumno ban leh ei ei ban pynkylla dur pat ïa kane ka skul naduh tynrai. Kumta khyndiat pa khyndiat u la sdang ban pynkhuid ryngkat ka jingïarap lang ki khynnah da sdang shwa ban thung syntiew ban pynitynnad ïa ki sawdong sawkun.
Nangta u la thung sa uwei u nonghikai da kaba siew na ka tulop lajong ban ïarap lang ban hikai ha kane ka skul.
“Ha ka sngi sdang nga sngewthuh bad nga tip ba kane kam dei satia ka kam kaba suk ïanga hynrei nga tip pat ba watla i dei i jingmaitphang iba rit in ïarap ban long kum i phliah ding ban lah ban leh ei ei shuh shuh ïa kaba kham khraw,” ong u Babu Thabah. Une u nonghikai uba la ju don bynta ruh ha ki prokram ban kyntiew ïa ka pule puthi ha ki nongkyndong kum u samla NSS bad trei ruh kum u tour guide kylleng ka Meghalaya, u la ïathuh ba u sakhi ba ka don ka jingïapher kaba bun bha hapdeng ka pule puthi ha ki nongkyndong.
Ka jingphohsniew jong u Babu Thabah ka long ban pynkylla ïa ka Raibah kum ka skul ba kham kyrpang (green school) kaban ïaid ryngkat ryngkat bad ka pule puthi. Une u nonghikai dalade u pyni ïa ka nuksa kata ban sar, ban rep, ban leh khuid ïa ka sawdong sawkun bad kiwei kiwei kaba la pynlong ïa ki nongshong shnong ban sngewtynnad ïa kane ka jingkylla kaba ki ïohi.
Lyngba kane ka rukom, ki khynnah skul ruh ki la sdang ban pyrthuh lang da kaba shim ïa ka jingkitkhlieh naduh ban pynkhuid ïa ki sawdong sawkun jong ka skul bad kane ka la pur wat ïa ki bahaïing ha sem kiba la wan ban snohkti lang.
“Kim dei shuh tang ki khynnah skul hynrei ki la shim lang ïa ka jingkitkhlieh kum ki nongpeit bad nongsumar ïa ka skul,” ong u Babu Thabah.
Namar ba ym don pisa ne ki tiar, kumta la hap ban leh tang katba kaba ïoh ne don hi nalade. La pyndonkam noh da ki tyndong siej ha jaka ki song plastik bad ki dopwai la pynlong kum ki jaka songja sngi bad bun kiwei kiwei ki jingpynkylla.
Ïa ka jinghikai ha ka sobjek Science pat la kynthup lang bad ka rukom thung jingthung bad ban pynïar ïa ka jingnang jingtip jong ki la hikai ïa ki lyngba ki jingïathuh khana bad ruh lyngba ki jingrwai.
“Kumta, ka kamra klas ka kylla long kum ka kamra ba shong ba sah bad ba im man ka sngi,” u la ong.
U la ïathuh ba kane ka rukom pyrkhat ki briew ka la pynlong ruh wat ïa ki khynnah ban don ka mynsiem sngewjan, ka mynsiem ïarap lang wat hapdeng ki para khynnah. U la ai nuksa ba hadien ba uwei na ki khynnah u shitom kumba hynriew bnai, ki khynnah ki leit ban leit peit ïa u man ka sngi, duwai bad rah jingbam ruh. Kane ka rukom leh jong ki, ka ai mynsiem ïa u khynnah bad ha u snem ba bud u la lah ban wan skul biang.
“Kane kam dei tang ka skul hynrei ka pynlong ïanga ruh ban ngeit ba ym dei ba ngi shna tang ïa ka skul hynrei ïa ka imlang sahlang kaba don ka mynsiem ïarap bad ïatrei lang,” bynrap biang u Babu Thabah.
Hynrei ka jingkhanglad kaba khraw tam ka ap hakhmat, kata kadei ka ïing skul kaba la jot. Kumba ka long hi, kane ka ïing skul ka buh jingma namar tang shu poi ka aiom slap ka lah ban buh jingma kylla ïa ki khynnah skul.
Haba ïohi ba la donkam kyrkieh ban leh ei ei noh bad ba hap ban maramot kyrkieh, u Babu Thabah u la pyntip ïa kane bad i paralok ba jan eh jong u, i Ibarihun Majaw, iwei na ki radbah iba la lah ban lum jingïarap na ki paidbah ha ka por ba don ka khlam COVID.
Kumta, ryngkat bad iwei pat i nonghikai, ka Kong Iba Majaw ka la leit ban jngoh hi dalade sha Raibah ban peit ïa ka jinglong jingman.
Ka jingleit ka la pynlong ïa ka ban thoh shaphang ka jingeh jong ka skul bad ban sdang ïa ka jingïalap ha ka rynsan Milaap. Ka jubab ba ki ïoh na ki paidbah ka la long kaba stet bad kumta tang hapoh shi taiew, la lah ban kot ïa ka thong kumba la mang ka jingpynlut na bynta kane ka skul.
Ha kane ka kynti ka nongtrei kam lajong na katei ka thain ka Kong Dasumarlin Majaw ruh ka la mih shakhmat na ka bynta ban phah tap thymmai ïa ka tnum jong kane ka skul.
Kumta, da ka jingkyrshan kaba borbah na ki nongïarap na Shillong bad ka bor met bad ka jingïatreilang na ki trai shnong kane ka skul ka la kup pat ïa ka dur kaba thymmai bad ka dur jong ka ïingskul kaba don jingkyrmen na bynta ka lawei jong ki khun ki kti jong kane ka shnong.
Kaba kham itynnad bad shoh mynsiem ka long ban ïohi ruh ba ki nongshong shnong ki la wanrah ïa ki tiar, ki la shna ïa ki jingker da ki dieng, bad ki la pynkhuid ïa ka jaka. Ki kmie ki la pynkhuid ïa ki kamra klas, ki kpa ki la maramot ïa ki jingker, bad wat ki nongshong shnong ki bym don khun ba wan skul ruh ki la mih lang ban shiim bynta.
“Da kawei ka bor ngi la tei biang pat ïa ka”, la ong u Bah Thongni, u nongshong shnong katei ka thain da ka durkhmat ba phuh samrkhie.
Shuh shuh u ong ba mynta ka la dei shisha ka skul na ka bynta ki briew.
Wat ïa ka Anganwadi Centre kaba don lang hajan ruh la pynthymmai bad pynkylla kum ka kamra klas.
Ban pynjanai shuh shuh ïa ka jinghikai, u Babu Thabah u la thung sa iwei i nongïarap, i Danolyn Snaitang, da kaba pynlut na ka tulop shimet jong u.
U la ïatreilang ruh bad ka Directorate of Educational Research and Training (DERT), nangta bad u Lecturer David Nongrum, ban pyntreikam ïa ki buit hikai ba bun kyrdan —naduh ki alphabet trail haduh ki jingrwai phonics bad kiwei kiwei ki buit hikai kiban pynlong ïa ki khynnah ban sngewtynnad bad thrang ban nang shuh shuh khambun.
Ka jingjop jongka jingïakhun kadei ruh lyngba ka shlem hikai jong u hi, ka St. Edmund’s College.
Dei lyngba ka Social Work Department jong ka College, ki samla pule ki la pynlut por ha Raibah lyngba ka porjek ba ki khot TALES —Tangible Active Learning and Engagement Scaffolds. Ka sienjam ban wanrah ïa ki buit ba thymmai ha ki kamra klas ba don ha ki nongkyndong.
Kumta da kaba pynngam ïalade ha ka jingim nongkyndong, u Babu Thabah u la lah ruh ban ïoh ïa ka jingshaniah kaba pura na ki nongshong shnong ka Raibah.
Nalorkine, u la ïoh ruh ban nang bun kiei kiei na ki para nongshong shnong, la ka long ban rep ban riang, ban leit khwai bad ruh kumno ban sumar bad pynneh ïa ki dohum dohwah kiba don ha ki wah ha katei ka shnong.
Nalorkata, la sdang ruh wat ban pynrung ïa ka jingmlien ban pule lyngba ka jingïarap na ka The Owl Library, kaba la noh synniang haduh 100 tylli ki kot ban kylla long kum ka mini library.
Da kane ka sienjam la pynmlien bad hikai ruh ïa ki khynnah ban smat pule kot, nangta ban ïalam leitkai ruh ba kin tip shaphang ki sawdon sawkun jong ka mariang, ban hikai thung ïa ki jhur ki jhep kum shibynta jongka projek science.
Ka jingkyrshan ba kham bun ka la wan na ka KC Secondary School, kaba la ai sngewbha ïa ki tiar pule, ki tiar ïalehkai, bad ki jain skul.
La pynïabynta ïa ki khynnah ha ki kynhun bapher bapher ba la ai kyrteng da u Gandhi, ka Teresa, u Kalam, bad u Mandela, kaba pynroi ïa ka rukom ïalehkai kaba sngewtynnad bad pynïar ruh ïa ka jingtip jong ki.
Ha u snem 2024, u Babu Thabah bad ka kynhun jong u ki la ïoh ïa ka jingkyrshan jong ka Green Hub x Royal Enfield Conservation Grant ban seng ïa ka Raibah Living Library—ka jaka ai jingtip ba la ïalam da ki rangbah shnong.
Mynta ka buh jingthoh ïa ki khanatang ba la ong da ka ktien, ki jingthung dawai kynbat, bad ki khana pateng— kaba pynneh pynsah ïa ka pateng Khasi, kynthup ïa ki jingïathuhkhana shaphang u nongïaleh laitluid U Sngap Singh Syiem, uba la ïaleh pyrshah ïa ka jingsynshar phareng bad uba la ïap ha Raibah.
“Mynta ka Raibah kam dei shuh tang ka shnong kaba don skul—ka dei ka imlang sahlang kaba la pynkylla dur,” la ong u Rangbah Shnong
“Ki khynnah mynta ki kren shaphang ka skul da ka jingkmen bad jingsngew sarong. Ka la kylla long ka ïing kaba ar ha kaba ka jingpule, ka dustur, bad ka jingïatylli ka roi.” u la bynrap.
Ha kaba kut jong u snem 2023, la pynkynrïah noh ïa u Thabah sha kawei pat ka kam—ka khyllipmat kaba la wanrah ïa ka jingsngewsih kthang ïa ki nongshong shnong bad ki samla pule kiba la nang ieit ïa u.
Hynrei ka jingïadei jong u bad u Raibah ka dang skhem. U dang leit jngoh man ka por, u khot ïa ka ka “ïing kaba ar” jong u, bad u dang ïai kyrshan ïa ki projek kiba u la ïarap ban sdang.
Kaei kaba la sdang kum ka jingïohi jngai kaba sngap jar jong uwei u nonghikai ka la kylla long ka mishon ba ïatylli—ban pynkoit, ban san, ban thrang bad ban pynurlong lang.

Leave A Reply

Your email address will not be published.