Sngewkhia u Myntri Rangbah ba bun ki longkmie kiba khlad ha ka por pun khun

Shillong, Risaw 18: U Myntri Rangbah ka jylla u Conrad K. Sangma ha ka sngi saitjaiñ ula leit ïashimbynta ha ka jingrakhe ïa ka Jubili Rupa jong ka Women for Integrated and Sustainable Empowerment (WISE) kum u kongsan kaba la pynlong ha St. Mary’s Higher Secondary School, Laitumkhrah.
Kane ka jingrakhe ka la long halor ka phang, “Ka jingrakhe ïa ka 25 snem jong ka jingpynkupbor ïa ki kynthei bad ka jingkyntiew ïa ka jingim,” bad ha kane ka jingrakhe la wan ban donlang u MP u Dr. Ricky Andrew J. Syngkon ha ryngkat ka jingdonlang jong ki nongshah khot sngewbha, ki Sister jong ka RNDM bad ki khynnah pule nalor kiwei.
U Myntri Rangbah haba kren ula ïaroh ïa ka WISE halor ka jinglah ban pyndep ïa ka jingkynjoh ïa ka 25 snem ha ka ban ai jingshakri ïa ka imlang sahlang bad ka ïaroh ïa ki Sister jong ka RNDM halor ka jingshim ïa ka jingkitkhlieh ban pynkupbor ïa ki longkmie bad kynthei.
U Myntri Rangbah ula kren ruh shaphang ka jingïakhun pyrshah ïa ka jingïap ki longkmie kiba pun khun bad ka ong ba kane ka mission kadei kaba u sngewjan tang naduh dohnud.
U la ong, “Haba nga la long ha ka sien kaba nyngkong kum u Myntri Rangbah, kawei na ki mat kaba la pynkhuslai bha ïa nga kadei ka jingdon ïa ka nombar jong ka jingkhlad ki longkmie kiba pun khun hapoh Meghalaya. Ka la pynkyndit ïa nga naduh tynrai namar haba ka kmie ka ïaleh ban wanrah ïa iwei pat i jingim sha kane ka pyrthei hynrei ka la duh noh ïa la ka jong ka jingim.”
U Conrad ula pynkynmaw ba ka la don ka por ba ka jingleit kha ki kmie kiba pun khun ha ki jaka sumar kala long hapoh jong ka 50% hynrei mynta kala kiew sha ka 70%. Ban shimkhia shuh shuh ïa kane ka mat, ka sorkar kala sdang ïa ka Safe Motherhood Program, kaba la tip ruh kum ka Mother Program. U la ong, “Ngi lah khmih bniah ïa man la ki longkmie kiba pun khun hapoh ka jylla”. La jan kumba 400 tylli ki Safe Motherhood Homes la seng ha kylleng jong ka jylla Meghalaya ban pynsah ïa ki longkmie kiba don jingma bad ïa ki nongap ki jong ki kiba ïohpdiang T.500 shi sngi kum ka lad jingkyrshan.
U la bynrap, “Mynta, nga dap da ka jingkmen ban pyntip ba ka jingkhlad ki longkmie kiba pun khun ka la hiar palat ïa ka 50% ha kine ki 7 snem kiba la dep,” da kaba ong ba ka thong jong ka sorkar ka long kaba ïar bha.
“Ïa nga, ka thong kam ym long kumba long ha ka ri ne national average, nga kwah ban poi ha kata ka khep ha kaba yn ym don kawei ruh ka longkmie hapoh Meghalaya ka ban duh ïa la ka jingim ha ka por ba ka kha khun,” u la bynrap.
U Conrad ula ong ruh ba kam dei eh tang ka jingai jingsumar hynrei kadei ruh halor ka jinglong jingman ki kmie ha kaba ïadei bad ka imlang sahlang bad ka ïoh ka kot, ha kaba bun ki kmie kiba dang samla ka rta kila kha bun ngut ki khun ha ka por kaba lyngkot bha bad kane kala ktah bha ïa ka koit ka khiah.
U la batai ruh shaphang ka MOTHER Program – Meghalaya Outcome Transformation in Health, Education, Rural Development and Social Welfare kaba ïaleh ban kyntiew ïa ka jingim jong ki khynnah bad ki longkmie.
U la ong, “Ha u snem 2018, ngi lah don kumba 5,000 tylli ki SHG ha Meghalaya. Mynta ngi lah jan kot sha ka 55,000 tylli bad ka jingbei tyngka ka la kiew na ka T.40 Klur sha ka T.1,100 klur. Kane ka jingkylla ha ki shnong ki thaw ka la jia haba ki longkmie ki la ïalam nakhmat.” U la pynshai ruh ha kaba ïadei bad ka jingbha ha kaba 50% ha baroh ki Village Employment Council ïa ki kyrdan na ka bynta ki longkmie bad mynta palat 3000 tylli ki VEC kidei kiba la ïalam da ka kynthei. Lyngba ki prokrams kum ka CM-ELEVATE bad PRIME, “60% na ki nongïoh jingmyntoi kidei ki kynthei.”
U Myntri Rangbah ka jylla ula pynthikna ban bteng ïa ka jingïatreilang bad ka WISE bad ka pynshlur ïa kane ka seng ban ithuh ïa ki bynta kiba kongsan ha kaba ïadei bad ka rukom im bad ban phah ïa ka jingtyrwa ban ïatreilang.
Ha kane ka prokram la ïoh ruh ka jingkren na u Member of Parliament u Dr. Ricky Andrew J. Syngkon, ka Dr. M.P.R. Lyngdoh, dkhot jong ka Governing Board ka WISE, ka Sr. Judith Shadap jong ka RNDM bad kiwei kiwei.
Ha kane ka sngi u Myntri Rangbah ula pyllait paidbah ïa ka ‘documentary film’ kaba dei ka jingïaid lynti kaba 25 snem jong ka WISE bad la pynkut ïa kane ka jingrakhe da kaba pynkup burom ïa ki dkhot jong ka Governing Board, ki nongtrei ne staff, bad volunteer bad kiwei.