Pynïar ka Meghalaya ïa ka rukom rep organic hapoh ka MOVCD
Shillong, Risaw 23: Ka Paramparagat Krishi Vikas Yajana (PKVY), kaba la sdang ha u snem 2015 hapoh ka National Mission for Sustainable Agriculture, ka la pynkylla ïa ka rukom rep organic jong ka ri India ha kine ki shiphew snem ba la dep. La pynshong nongrim ha ka jingstad tynrai bad ki thong jong ka jingpynneh pynsah katkum ka juk mynta, ka skhim ka dang bteng ban pynkupbor ïa ki nongrep, pynbha ïa ka jinglong ka khyndew, bad ban kyntiew ïa ka jingpynmih marbam kaba shngaiñ, kaba ïahap bad ka mariang.
Ki shiphew snem ka jingkiew ha ka rep organic
Ka rep ka riang jong ka India, kaba ki rukom rep tynrai ki la don la slem bah, ka madia ki jingeh na ki rukom rep kiba pyndonkam bun ki mar rep kiba pynsniew ïa ka jinglong ka khyndew bad ka um. Ban weng ïa kine ki jingeh, ka Sorkar India ka la sdang ïa ka PKVY ban kyntiew ïa ka rukom rep organic kaba pynshong nongrim ha ki kynhun bad ban tei ïa ka jinglong jingman kaba kyrshan ïa ka jingai jinghikai, ka jingpynshisha, bad ka jinglah ban ïoh ïa ki ïew ki hat.
Naduh ba la sdang ïa ka, ka PKVY ka la nang kiew sha ka jingïakhih jong ka ri. Haduh u bnai Rymphang 2025, jan 15 lak hektar ki jaka rep la wanrah hapoh ka rukom rep organic lyngba ki 52,289 tylli ki kynhun, kaba ai jingmyntoi palat 25.3 lak ngut ki nongrep ha kylleng ka ri India. Ka sorkar da pynlait T.2,265.86 klur hapoh ka skhim (2015-25), ba kynthup T. 205.46 klur ha u Snem Mang Tyngka 2024-25 hapoh ka Rashtriya Krishi Vikas Yojana (RKVY).
Ka jingpynkhlaiñ ïa ka rukom rep Organic ha jylla Meghalaya
Ka Sorkar India ka dang ïai bteng ban pynkhlaiñ ïa ka rukom rep organic ha ka thaiñ shatei lammihngi lyngba ka skhim Mission Organic Value Chain Development for North Eastern Region (MOVCDNER). Ha Meghalaya, kane ka sienjam ka la don ka bynta kaba kongsan ha kaba kyntiew ïa ki rukom rep kiba lah ban ïaineh da kaba ai jingkyrshan ïa ki nongrep naduh ka jingpynmih ïa ki mar organic haduh ka jingpynkhreh, jingpynshisha, bad jingpynïaid ïew.
Hapoh ka MOVCDNER, ki nongrep ha Meghalaya ki ïoh T.46,575 shi hectare ha ka samoi lai snem na ka bynta ban kyntiew ïa ka rukom rep organic. Na kane, T.32,500 shi hectare la pynbiang na ka bynta ki mar rep kiba don hapoh ka lyngkha bad shabar lyngkha, kynthup T.15,000 shi hectare kum ka Direct Benefit Transfer (DBT) kaba la phah beit beit sha ki nongrep. La ai shuh shuh T.17,500 shi hectare na ka bynta ki tiar ba pyndonkam ha ka kam thung lyngba ka tnat treikam jong ka jylla. Ka skhim ka ai ruh T.10,000 shi hectare ha ki lai snem na ka bynta ka jingai jinghikai, ka jingkyntiew ïa ka bor treikam, bad ka jingpynshisha ban pynthikna ïa ka jingbud ryntih ïa ka jingbha bad ka jingpynkhreh ha kaba ïadei bad ki ïew ki hat.
Katkum ka jingtip ba thymmai na ka bynta u snem 2023-24, ka jylla Meghalaya ka la wanrah haduh 30,603.30 hectare hapoh ka jingrep organic, kaba kynthup ïa 29,703.30 hectare hapoh ka jingpynskhem jong ka National Programme for Organic Production (NPOP) bad 900 hectare hapoh ka jingpynskhem jong ka Participatory Guarantee System (PGS-India). Kine ki rukom ai jingpynskhem ki ïarap ïa ki nongrep ban pyndep ïa ki kyndon ba ïadei bad ka jingbha hapoh ka ri bad ha ka pyrthei, kaba pynthikna ïa ka jingshaniah bad jinglah ban wad ïa ki mar organic na ka Jylla.
Ha u snem mang tyngka 2022-23, hapoh ka skhim MOVCDNER, la mang pisa sha ka jylla Meghalaya haduh T.2,011.88 lak, na kine T.621.57 lak la pyllait, bad T.524.33 lak la pyndonkam na ka bynta ki kam pyntreikam. Ïa ka pisa la pyndonkam na ka bynta ban thaw bad pynkhlaiñ ïa ki Farmer Producer Organization (FPO), ka jingsam ïa ki mar organic, ki prokram kyntiew ïa ka bor treikam, ka jingai jingbit, bad ka jingkyrshan ïa ki sienjam ban pynïaid ïew.
Lyngba ka jingbteng ban pyntreikam ïa ka MOVCDNER, ka Meghalaya ka ïaid stet sha ki rukom rep kiba ïahap bad ka mariang, kiba duna ka jinglut, bad ki rukom rep kiba lah ban ïaineh kiba kyntiew ïa ka jinglong ka khyndew, ka jingpynneh pynsah bad ban pynkhlaiñ ïa ka kamai kajih ha ki jaka nongkyndong.
Ka rukom treikam kaba katkum ki kynhun: Ka jingtei naduh tynrai
Ka cluster model ka don ha ka bynta pdeng jong ka PKVY. Ki kynhun jong ki nongrep kiba ju rep haduh 20 hektar ki ïa pdiang lang ïa ki rukom rep organic. Kane ka rukom treikam ka kyntiew ïa ka jingnang na ki nong ïatreilang, ka pynthikna ïa ki jinglong kiba ryntih, bad ka pynduna ïa ka jinglut lyngba ki lad jingdon jingem ba pyndonkam lang.
Ki prokram ai jinghikai bad kyntiew ïa ka bor treikam ki long u budlum jong ka jingpyntreikam. Ki nongrep ki ïoh ïa ka jingïalam lynti halor ka jingpeit ïa ka jingsboh ka khyndew, ki mar rep, ka jingpynlong sboh, bad ka jingrep ïa ki jingthung bapher bapher-kaba ïarap ïa ki ban kylla na ka rukom rep ba pyndonkam dawai sha ka rukom rep organic.
Hapoh ka Paramparagat Krishi Vikas Yojana (PKVY), uwei pa uwei u nongrep u ïoh T. 31,500 shi hectare na ka bynta ka jingsiew kaba lai snem. Kane ka kynthup ïa ka T.15,000 na ka bynta ki mar organic lyngba ka Direct Benefit Transfer, T.9,000 na ka bynta ka jingai jinghikai bad jingkyntiew ïa ka bor treikam, T.4,500 na ka bynta ban pynïaid ïew, ka jingsong, bad buh kyrteng, bad T.3,000 na ka bynta ka jingpynshisha bad ka jingtest ïa ki mar ba sah.
Kane ka jingkyrshan kaba pura ka pynthikna ba ki nongrep kim dei tang ban shim ïa ki rukom rep organic hynrei kin ïoh ruh ïa ka jingpynshisha bad ki ïew kiba ai jingmyntoi ïa ki mar rep jong ki.
Ka jingpyntreikam kaba shai bad kaba phaikhmat sha ki nongrep
Ka jingpyntreikam ïa ka skhim ka bud ka rukom treikam kaba shai, kaba na trai shajrong. Ki nongrep ki aplai lyngba ki Regional Council, kiba pynkhreh ïa ki Annual Action Plan bad ki phah sha ka Tnad ka rep ka riang jong ka sorkar pdeng. Shisien ba la mynjur, la pyllait ïa ka pisa na ka Sorkar pdeng sha ki Jylla, bad la pynpoi sha ki nongrep lyngba ka Direct Benefit Transfer (DBT) – kaba pynthikna ïa ka jingtreikam bad ka jingkitkhlieh.
Lyngba kane ka rukom treikam, ka PKVY ka ai bor ïa ki nongrep kiba rit baria bad kiba duna ka ïoh ka kot, ka ïarap ïa ki ban ïashim bynta ha ka kam kiba ïadei bad ki mar organic bad ban ïoh ïa ka kamai kajih kaba lah ban neh.
Ka jingai jingithuh ïa ki mar organic: Ka jingtei ïa ka jingshaniah bad ka jinglah ban ïoh ïa ka ïew
Kawei ka jingjop ba kongsan jong ka Paramparagat Krishi Vikas Yojana (PKVY) ka la long ka jingpynbeit ryntih ïa ka jingpynshisha ïa ki mar organic lyngba ki artylli ki rukom treikam kiba khlaiñ. Kaba nyngkong, ka Third-Party Certification (NPOP), kaba la pynïaid da ki kynhun ba la ïoh jingithuh hapoh ka National Programme for Organic Production jong ka Tnad Commerce and Industry. Kane ka rukom ka pynthikna ba ki mar rep jong ka India ki ïahap bad ki kyndon jong ka pyrthei, kaba ïarap ban ïoh rung sha ki ïew shalan shabar ri ha ka pyrthei. Kaba ar, ka Participatory Guarantee System (PGS-India), ka dei ka jingpynskhem kaba la ïalam da ki nongrep bad kaba katkum ka imlang sahlang hapoh ka Tnad ka rep ka riang jong ka Sorkar Pdeng.
Hapdeng u snem 2015 bad 2025, ka PKVY ka la ïoh ïa ka jingkiew kaba phylla ha kaba la pyllait haduh T.2,265.86 klur, kaba la wanrah ïa 15 lak hectare hapoh ka jingrep organic lyngba ki 52,289 tylli ki kynhun bad ai jingmyntoi ïa 25.3 lak ngut ki nongrep ha kylleng ka ri India. Ïa ka prokram Large Area Certification (LAC) la pyntreikam ha ki thaiñ kum ka Chhattisgarh, West Bengal, Nicobar, Lakshadweep, Sikkim, bad Ladakh, ha kaba ka Sikkim ka la pynneh ïa ka kyrdan jong ka kum ka jylla rep organic kaba nyngkong ha ka pyrthei.
Nalor kata, la pynrung kyrteng 9,268 tylli ki Farmer Producer Organisation (FPO) hapoh ka skhim 10,000 FPO. Haduh u Nohprah 2024, 6.23 lak ngut ki nongrep, 19,016 tylli ki kynhun ha ka thaiñ, 89 ngut ki nongpynpoi mar rep, bad 8,676 ngut ki nongthied la pynrung kyrteng ha ka Jaivik Kheti Portal, ka rynsan online kaba pynïasoh beit beit ïa ki nongrep bad ki nongthied ban kyntiew ïa ka jinglong kaba shai bad ka jingbuhdor kaba dei ha ka jingkhaïi ïa ki mar organic.
Sha ka lawei kaba thymmai bad kaba lah ban neh
Da kaba pynïasoh ïa ki rukom ai jingbit bad ki tiar digital kum ka Jaivik Kheti, ka PKVY ka la pyndap ïa ka jingïapher hapdeng ki nongrep bad ki ïew ki hat, kaba pynthikna ïa ka jingshaniah bad ka jinglah ban ïoh ïa ki. Ka la ïarap ïa ki nongrep ban ïoh nong kaba kham bha katba ka pynbiang ïa ki nongthied da ki mar kiba koit ba khiah, ki bym don dawai.
Ban kyntiew ïa ka jingïoh ïa ki ïew, la pynïasoh ïa ki nongrep organic jong ka Meghalaya bad ka Jaivik Kheti Portal (www.jaivikkheti.in) – ka rynsan online jong ka ri kaba pynïasoh ïa ki nongpynmih bad ki nongthied na ka bynta ka khaïi pateng kaba shai bad ban ïoh ïa ka dor kaba kham bha. Ka Jylla ka pynlong ruh ïa ki fair na ka bynta ki mar organic, ki jingïalang jong ki nongthied bad ki nongdie, bad ki jingpyni ban kyntiew ïa ka jingïadei jong ki ïew bad ka jingpynsngewthuh shaphang ki mar rep organic.
Ka jingpynïasoh jong ka skhim bad ka National Mission on Natural Farming (NMNF) bad ka jingpynleit jingmut kaba ïai bteng ha ka Large Area Certification ka pyni ïa ka jingthmu ba jrong samoi jong ka sorkar ban kyntiew ïa ki rukom rep kiba ïahap bad ka mariang bad kiba duna dor.