Nongstoiñ, Risaw, 13: Ka shnong Mawsikar ka dei ka shnong kaba la kynjoh sanphew hynñiew snem haduh mynta bad kaba hap ha ka Raidmynsaw ka dei ruh ka jaka ba ha tduh eh ba ka Assam ka wan kyntur pud.
Ha ka jingleit ïakynduh jong u nongthoh khubor ïa ki riew rangbah jong katei ka shnong, la ïoh ban ïakren sani bha bad ki ar ngut ki riew rangbah, kata u bah Trasdingland Nonglang sordar ba mynta ha ryngkat ka jingïadon lang jong u bah Presending Syiemlieh sordar barim jong katei ka shnong.
U bah Trasdingland Nonglang u la ïathuh ba nyngkong eh la leit buhai shnong ha katei ka jaka ha u snem 1964 da u bah Dwos na Umwahlang. Ha u snem 1967 ka ïing ka sem jong u bah Nonglang bad khatlai tylli kiwei pat ki longïing, ki la leit shong shnong ha katei ka jaka na ka bynta ban rep ban riang bad ban trei ban ktah.
U la ong ruh ba naduh ba ka la sdang ban leit shong shnong ha katei ka jaka, ki dap tang ki jingïaleh suda bad ka jingïaleh ba nyngkong eh ka dei bad ki dkhar Nepali kiba shong khuti bad ri muid ri masi. U la ong ruh ba ha kaba sdang katba ki Khasi ki dang shna ïa ki ïing, ki Nepali ki nang pom bad pynjot pynpra. Hynrei ki Khasi namar ba ki dei ki trai jaka kim aili satia bad ka la don ka jingïaleh kaba jur bha hapdeng ka kynhun ki Nepali ba la ïalam da u Hawlar Rai.
Hadien ba u Hawlar Rai u la khlad noh la ïalam ïa ka kynhun ki Nepali da u Noren Rai bad utei u Noren Rai lei lei u kham dakaid bad kham satar bha. Wat la katta ruh ka kynhun jong ki Khasi kam shym la pyndem satia, hynrei ki la ïakhun tyngeh bad ha kaba khatduh ki Nepali ki la hap ban phet noh na katei ka jaka.
U bah Nonglang u la ong ruh ba dei tad haduh u snem 1974, ba ka sorkar Meghalaya ka la pynrung kyrteng ïa ki paitbah jong katei ka shnong ha ka Electoral roll. Hadien ba ka sorkar Meghalaya ka la pynrung ha ka Electoral roll ka jingshong suk shong saiñ ka la wan phai ha katei ka shnong.
Utei u sordar shnong u la ong ruh ba saw snem hadien ba ki paitbah ki la ïoh ïa ka hok ban thep vote hapoh Meghalaya kata ha u snem 1979, ka sorkar Assam ka la wan buh da ka ktem pulit ha katei ka shnong bad ka jingïaleh ka la sdang ban wan jia biang sa bad ki pulit Assam.
U la ong ruh ba ka daw jong ka jingïaleh bad ki pulit Assam ka dei namar ba ki pulit kiba don ha ka ktem kaba don ha katei ka shnong, ki la leh don bor da kaba ki byrngem byrsit ïa ki nongshong shnong bad kem ïa ki jingri jingdup kum ki syiar, ki sniang bad ki bam doh.
Nalor kata ki thombor ïa ki kynthei khynnah bad leh beijot, nangta ki don ruh ki por ba ki pulit Assam ki leit sha ki ïing jong ki nongshong shnong mynmiet, nangta ki sei ïa u lok shabar bad ki thiah jubor bad ka lok. Nalor kata lada ki nongshong shnong ki leit pom dieng ban shna ïing shna sem ki shah kem bad shah daiñ kuna ryngkat ka jingshah pynshitom la kum ïa ki mrad.
U bah Nonglang u la ong ruh ba dei ha kawei u snem 2008 katei ka shnong ka la ïoh jingïarap na ka sorkar ban shna ïa ka skul Upper Primary bad ha ka por ba la wan buh ïa ki nar rod, u Deputy Superintendent of Police jong ka Kamrup, ryngkat ka kynhun pult jong u ki la wan rah da ka trok bad kit ïa kitei ki nar rod baroh sha Langpih.
Hadien katto katne sngi u bah Nonglang ryngkat bad ki samla shnong ki la ap thap bad peit ngor bha kumno ban ïoh lad ban kem ïa ki pulit Assam kiba ïaid ba ïeng ha poh shnong. Kumta ha kawei ka janmiet laingut ki pulit Assam kiba don ha ktem jong ki ha katei ka shnong, ki la wan ban thied jingthied na kawei ka dukan kaba don hapdeng shnong, ha katei ka por ki la khang kdong hynrei ki la ïoh ban bat tang ïa uwei katba ar ngut pat ki la lait phet.
U la ong ruh ba hadien ba ki la ïoh bat ki la rah ïa utei u pulit ha ïing skul bad ki la set ïa u hapoh kamra, ba u Ophisar jong katei ka ktem pulit ryngkat ka kynhun ki la wan bad ki la dawa ban pyllait noh ïa utei uba la shah set, da kaba kren khor bad dei ha katei ka por ba ki paitbah shnong ki ïa ïawan puk bad kerkut ïa utei u heh pulit Assam ha kaba ki kynthei ki la mut sa ban kynrup bad loit ïa ki uniphom jong u bad hangta u la jem khnap bad u la hap ban pyndem ha khmat u paitbah.
Utei u heh pulit ruh la shah set lang hapoh kamra bad hadien ba u la kyrpad eh ban pyllait ka dorbar shnong, ka la thoh da kawei ka jingthoh kum ka soskular ba naduh katei ka sngi shakhmat ki pulit Assam kim dei shuh ban pyndik ne pynwit ïa ki nongshong shnong. Ki la phah soi ïa utei u heh pulit bad ki sa pyllait noh katba ïa utei uwei pat kim shym la pyllait satia hynrei ki la rah ïa u sha Nongstoiñ bad leit aiti ha ki pulit ha Nongstoiñ Police Station.
U bah Nonglang u la pynkynmaw ruh ha kaba ïadei bad ka jingpynsahteng jong ka sorkar ïa ka jingïapynbeit pud bad ka Assam, ha kaba u la ong ba ka jingthung jong ka sorkar ïa ka Regional committee on Border Dispute kam don jingmut, lada haduh mynta kam pat lah ban pyndep ïa ka jingpynbeit pud. Lada ka sorkar kan buh teng sah kumne lada ki paitbah kim lah shah shuh, khlem artatien ka jingïaklumar ka lah ban mih biang bad ka jingklumar kan kham khraw ban ïa kaba la jia ha u snem 2010 ha Langpih.
