Na ka skhim sha ka mishon ïaid stet u shynrai Lakadong

U shynrai Lakadong na Meghalaya u long uwei napdeng ki shynrai bakynsai tam ha ka pyrthei bad la rep ïa une ha ka thaiñ West Jaiñtia Hills District, ka jingdon ka dawai curcumin ha une u shynrai Lakadong ka long kaba kham bun haba nujor bad kiwei kiwei ki jait shynrai. Katkum ka jinglap na ki test la shem ba ka jingdon ka curcumin ka long 9.36%. Ka jingdawa ïa u ka long kaba jur haka ban shet jingshet, shna dawai bad ki karkhana cosmetic hynrei wat la u ïaid iew bha, ki nongrep mynshwa ki ïakynduh ki jingeh ba ha rukom kum ka jingbym ïoh ïa ki tiar rep ba paka, ka jingbym biang ki jaka buh, ka jingbym biang ka rukom pynmih, ka jingdon jong shibun ki nongpynïaid iew bad ka jingbym ïoh ïa ka jingïarap pisa, ki don tang khyndiat eh kiba thung shynrai Lakadong ha ka jylla.
Ha u snem 2018, la plie ïa ka Mission Lakadong da u Myntri Rangbah da ka jingthmu ban pynkylla dur ïa ka jingkordor u shynrai Lakadong. Ka mission ka phai khmat ban kyntiew ïa ka jingïoh ki nongrep, ban kyntiew ïa ka jinglah jong ki, ban pyntreikam da ki buit thymmai, ban pynkhlain hadien ba la dep tih ïa u shynrai bad ban pynbha ïa ka rukom pynmih ban kyntiew ïa ka jingïoh ki nongrep. Ha kine ki saw snem ba la lah, la sam palat 2,500 ton ki shying ki symbai ban rep ban nang pynïar ïa ka jaka thung shynrai. Kane ka wanrah ïa ka jingkiew ba 66% ha ka jingpynmih ïa u.
Khnang ban ïohi ïa ka jingmyntoi na ka jingïatreilang, la buh 15 tylli ki Collective Marketing Centres (CMCs) ha kaba la bei palat 4 klur tyngka kum ki ram ba khlem sut bad palat 3.3 klur tyngka kum ki grant ba ki la pyntrei ban pynbha ïa ki jaka rep, ka jingpynïoh ïa ki tiar ki tar bad ka jingïarap ïa ka baiseng baidang. Kine ki jingïarap ki la pynlah ïa ki nongrep bad ki nongsengkam lajong ba dang khie ban pynkhreh ïa ka iew ka hat kaba la lam sha ka jingshalan ïa u shynrai shabar ri, kum sha United States, Netherlands, United Kingdom, bad Russia. Khnang ban nang pynkhlain shuh shuh ïa ki jingrep jong ki hapoh kane ka mishon, la lah ban seng ïa ki jaka ban sei ïa ki dawai Oleoresin bad Curcumin na u shynrai bad la sdang pynkhreh artat ïa ka Geographical Indication (GI) tagging and traceability ïa u shynrai Lakadong.
Haba lehkmen ïa kane ka jingjop, U Myntri Rangbah u Conrad K Sangma u la plie paidbah ïa ka tamasa “Lakadong Festival” ha Laskeiñ Block ha West Jaiñtia Hills. La rakhe ïa ka tamasa Lakadong Festival, ban lehkmen ïa ka jinglah ka sorkar ban pynpawnam ïa u shynrai Lakadong ha ka pyrthei bad ban ai ka rynsan ïa ki nongrep ban pyninam ïa ka jinglong bakyrpang jong u shynrai. Kane ka tamasa ka thmu ban pdiang ïa ka jingjjop jong ka jingkylla stet jong ka jinglam khmat ki kynthei ha ka ban pynïaid iew ïa u shynrai Lakadong. Ka sorkar ka la ïarap ïa palat 13,000 ngut ki nongrep ha Ri Lum Jaiñtia
“La nang pynbiang ïa ki jingdonkam ban kyntiew ïa ka jingpynmih ba mynta ban lah ban pynbiang kat kum ka jingdawa ha ka pyrthei. Ngi dang khmih ïa ki rukom bapher ban kyntiew ïa ki kam jngohkai pyrthei ha kine Lakadong CMC”, ong u Conrad Sangma. Ha kane ka sngi, u Sangma u la sam ïa ki Cheque kiba 10 lak tyngka sha ki 15 tylli ki CMC ka West Jaiñtia District.
U Myntri Rangbah u la plie paidbah ïa ki Collective Marketing Centre (CMC) jong ka seng Synroplang Village Organization ha ka shnong Thadmuthlong A. bad hadien pat jong ka seng Farmers Union ha ka shnong Shangpung Pohchnong. Khadduh pat, u la plie ïa ka Prime Hub ha LIFE Spice Processing Cooperative Society, Laskein bad hadien katta u la leit khmih ïa ka Oleoresin Extraction Unit.
Ha kane ka jingplie paidbah la don lang ruh ka Kong Trinity Saioo na ka shnong Mulieh, kaba la ïoh pdiang ïa ka khusnam ‘Padma Shri’ na ka bynta ka jinglamkhmat jong ka ïa ki longkmie ka Lakadong ban rep shynrai ha ka jylla.
Kum kane ka jingpynkylla dur ïa ka rep ka riang ym pat ju ïohi mynno mynno ruh, ka Lakadong Mission ka don ka lad ban kyntiew arshah ïa ka jingïoh jong ki nongrep kat kum ka jingïohi ka Sorkar Meghalaya.