New Delhi, Nailar 09: Ha ka jingjia kaba kongsan, ka Parliament ha ka sngi Balang ka la mynjur ïa artylli ki bill ba kongsan ha kaba ïadei bad ka kam duriaw – kaba nyngkong eh na ka bynta ka Tnad Ports, Shipping and Waterways (MoPSW) – kaba la plié lad ïa ka rukom treikam ba ïadei bad ka kam duriaw katkum ka juk mynta, kaba thikna bad kaba ïahap bad ka pyrthei.
Ka Lok Sabha ka la mynjur ïa ka ‘Merchant Shipping Bill, 2024’, kaba thmu ban pynbeit ïa ka jingsynshar ha ka kam duriaw da ka rukom treikam kaba mynta bad kaba ïahap bad ka pyrthei. Ha kajuh ka por, ka Rajya Sabha ka la mynjur ïa ka ‘Carriage of Goods by Sea Bill, 2025’, kaba bujli ïa ka aiñ kaba la rim da ki spah snem jong ka por synshar ki phareng da ki aiñ ba la pynthymmai ban kyntiew ïa ka jingsuk ban leh ïa ki kam khaïi pateng bad ban pynlong ïa ka kam kit mar jong ka India kaba la pynkhreh na ka bynta ka lawei.
Haba ai jingkren ha kane ka sngi, u Myntri ka Tnad Ports, Shipping & Waterways (MoPSW), Sarbananda Sonowal u la ong, “Mynta ka dei ka sngi kaba kongsan ïa ngi baroh ha kane ka Tnad. Ka parliament ka la mynjur artylli ki aiñ kiba kongsan – ka Merchant Shipping Bill, 2024 bad ka Carriage of Goods Sea Bill, 2025 – da kaba kyrshan ïa ka jingthmu jong u Myntri Rangbah duh Narendra Modiji ban pynthymmai ïa ka kam duriaw jong ka India, ha ka liang ka polisi bad ka jingtreikam. Mynta, da ka jingmynjur ïa ki bill, ka jingtrei jong ka sorkar Modi na ka bynta jingkit mar jong ka India da ki lieng kaba mynta ka ïoh ïa ka jingkyrshan na ka Ïingdorbar Thawaiñ.”
Ka Merchant Shipping Bill, 2024 – ka aiñ kaba peit ïa ka lawei, kaba la pynkhreh na ka bynta ka lawei kaba bujli ïa ka aiñ Merchant Shipping Act of 195 kaba la rim. Ka Bill ka pyni ïa ka sienjam kaba kongsan ban pynïahap ïa ka aiñ kaba ïadei bad ka kam duriaw jong ka India bad ki jinglong jingman ha ka pyrthei bad kyntiew ïa ka kyrdan jong ka ri kum ka jaka pdeng na ka bynta ka kam khaïi pateng lyngba ki duriaw kaba lah ban shaniah.
Haba wanrah ïa ka Merchant Shipping Bill, 2024 ha Lok Sabha, u Myntri Sorkar Pdeng, Sarbananda Sonowal u la ong, “Kane ka Bill ka dei ka sienjam kaba radbah ban buh ïa ka India kum ka nongïalam ha ka pyrthei ha ka khaïi pateng lyngba ki duriaw bad ka jingsynshar. Ka dei ka aiñ kaba peit ïa ka lawei bad kaba ïahap bad ki jinglong jingman jong ka pyrthei ha kaba ïadei bad ki duriaw bad kaba la pyntip da ki rukom treikam kiba bha tam jong ki ri kiba khlaiñ ha ki kam kiba ïadei bad ki duriaw.”
Kane ka Bill ka dei ka bynta jong ki jingpynkylla aiñ ba kongsan ba la leh ha kine ki 11 snem ba la dep hapoh ka jingïalam jong u Myntri Rangbah duh Narendra Modi, kaba thmu ban wanrah ïa ka roi ka par kaba khlaiñ ha ka kam pynkit mar da ki lieng bad ki kam kiba ïadei bad ki duriaw. Kine ki jingpynkylla ki la kyntiew shibun ïa ka jingtreikam, ka jinglong kaba shai, bad ka jinglah ban ïakhun ha ka pyrthei. Haba pynpaw ïa ka jingdonkam ban pynthymmai ïa ka rukom treikam, u Myntri u la ong ba ka Merchant Shipping Act, 1958 ka la kylla long kaba heh, kaba la phiah, bad kaba la rim bha da 561 tylli ki section, khlem da lah ban weng ïa ki jingeh ha ka liang ka kam duriaw ha kane ka juk lane ban pyntreikam pura ïa ki jingkitkhlieh jong ka India hapoh ki katto katne ki jingïateh kular ba kongsan jong ka International Maritime Organization (IMO).
“Ka Merchant Shipping Bill, 2024, kaba don 16 tylli ki bynta bad 325 tylli ki kyndon, ka pynthymmai ïa ka aiñ jong ka India kaba ïadei bad ka duriaw da kaba pynïahap bad ki jingïatehkular jong ka pyrthei, pynbha ïa ka jingshngaiñ ha duriaw, pynbha ïa ka jingïarap kyrkieh, bad pynthikna ïa ka jingïada ïa ka mariang. Ka pynduna ïa ka jingban khia jong ka jingbud ryntih, ka kyntiew ïa ka jingkit mar kham bun ka India, bad ka buh hakhmat eh ïa ka bha ka miat jong ki nongleit jingleit bad ka jingshngaiñ jong ki lieng. Ka Bill ka thmu ban pynlong ïa ka India kum ka ri kaba ïoh burom ha ka pyrthei bad ban plie lad ïa ka jingroi kaba neh, ka jingbei tyngka, bad ka jingsaiñdur thymmai ha kane ka bynta,” la ong shuh shuh u Sarbananda Sonowal.
Ha kawei pat ka liang, ha Rajya Sabha, la mynjur ïa Carriage of Goods by Sea Bill, 2025, kaba la pynduh noh ïa ka Carriage of Goods by Sea Act, 1925 jong ka India kaba da ki spah snem. Ka aiñ ba thymmai kadei shi bynta jong ka sienjam ba ïar jong ka India ban pynthymmai ïa ka aiñ jong ka India da kaba pynduh noh ïa ki aiñ kiba la rim jong ka por synshar ki phareng bad ban pynïadei bad ki rukom treikam kiba bha tam ha ka pyrthei ban kyntiew ïa ka jingsuk ban leh ïa ka kam khaïi pateng.
Kane ka bill ka pdiang ïa ki kyndon jong ka Hague-Visby, ka rukom trei ha ki kam duriaw kaba la Mynjur da kiba bun kaba la bud ruh da ki ri kum ka United Kingdom. Da kaba bujli ïa ka jingeh da ka jingshai, la khmih lynti ba kane ka aiñ kan pynsuk ïa ki aiñ khaïi pateng lyngba ki duriaw, kan pynduna ïa ki jingma ha ka jingshah mudui, bad kan kyntiew ïa ka jingshai bad ka jingseisoh jong ki kam khaïi pateng ha ka jingkit mar lyngba ka duriaw. Ïa kane ka bill la wanrah da u Shantanu Thakur, Myntri Khynnah ka sorkar pdeng ba dei peit ïa ka Tnad Ports, Shipping & Waterways (MoPSW) ha Rajya Sabha.
Haba kren ha kane ka sngi, u Myntri Khynnah ka Sorkar Pdeng, u Shantanu Thakur u la ong, “Ka jingweng noh ïa kane ka aiñ jong ka juk shwa ka Riti Synshar bad ka jingpynkylla ïa ka da ka aiñ kaba thymmai ka dei ka bynta jong ka jingthmu kaba kham khraw jong kane ka Sorkar ban pynduh noh ïa baroh ki rukom pyrkhat kiba sah na ki por ka jingsynshar ki mynder bad ban pynthikna ïa ka jingsuk ban sngewthuh bad ka jingsuk ban leh ïa ki kam khaïi pateng lyngba ki aiñ kiba suk bad kiba pynshong nongrim. Kane ka Bill kam dei tang ka jingpynkylla ïa ka aiñ – ka pynpaw ïa ka jingmut jingpyrkhat kaba ïar jong ka jingsynshar kaba la ïalam da u Myntri Rangbahduh jong ngi u Narendra Modiji: ban bujli ïa ka jingeh da ka jingshai, ki kyndon kiba la rim da ki kyndon ba mynta, bad ki rukom pyrkhat kiba sah na ki por ba synshar ki mynder da ki aiñ kiba peit shakhmat kiba wanrah ïa ka jingmyntoi jong ka ri.”
Kane ka bill ka dei ka sienjam kaba kongsan ban pynlong ïa ki aiñ khaïi pateng jong ka India lyngba ki duriaw kiba la pynkhreh na ka bynta ka lawei bad kiba ïahap bad ki jingïatehkular khaïi pateng bad kiwei kiwei ki ri, kynthup ïa ka Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA) bad ka U.K. Ïa kane ka aiñ la mynjur da ka Lok Sabha ha ka 28 tarik Lber mynta u snem. Ha ka jingïamir jingmut ha ka Rajya Sabha, ki dkhot ki la pynpaw ïa ki mat kynthup ïa ka jingshngaiñ ha ki duriaw bad ki jingma na ka jingkhaïi beaiñ, ïa kaba ka sorkar ka la pynthikna ba la pynbeit lyngba ki lad jingïada katkum ka aiñ bad ka jingtreikam. Kane ka bill ka la ïoh ïa ka jingkyrshan kaba jur na ki ar liang mamla ha baroh ar tylli ki ïing dorbar thawaiñ.
