Ka jingïakhun ka Sorkar Jylla bad ka Khasi Author Society ban ïoh pynrung ka Ktien Khasi bad Garo ha ka Khyrnit Baphra ka riti synshar jong ka ri India kam pat sangeh bad ka dang ïai bteng.
Ka Sorkar barim ha Delhi ka la shu sngap jar baroh san snem da kaba ai daw da kumne bad da kumtai. Kaba la nang pynlyngngoh ruh ïa kiba bun, balei hadhuh mynta kam ïoh satia ïa ka jingkular na ka Sorkar Pdeng ba kan ai noh ka jingithuh ha ka Khyrnit Baphra ka Riti Synshar.
Naduh ba la mih ka jingdawa ban pynrung noh ïa ka Ktien Khasi ha ka riti synshar, kaba la sdang naduh shuwa ba ka Meghalaya kan ïoh la ka jong ka jylla haba ka District Council ha u snem 1967 ka la pass ïa ka Resolution ban dawa ban pynrung noh ïa ka ktien Khasi ha ka Khyrnit kaba phra jong ka riti synshar. Hadien ki jingdawa ki la nang ïai mih bad ka la kham jur haba ka Khasi Author’s Society ruh ka la buddien ban tynruh ïa kane ka kam ym tang na ka sorkar jylla, hynrei wat shaduh ka sorkar pdeng ruh kumjuh.
Ha ki snem kiba hadien ka Meghlaya Legislative Assembly ruh ka la mynjur ïa ka Resolution bad phah sha ka Sorkar Pdeng, kiba bun kiwei pat ki kynhun bad ki Party ruh ki la shimkhia ban pynjur ïa ka jingdawa da kaba leit sha Delhi ban tied ïa ka jingkhang jong ka Sorkar Pdeng.
Ha u snem 2023 shuwa ka elekshon MP, ki MP ka All India Trinamool Congress ki la rah ïa kane ka mat ha Parliament, ha kaba u MP ka TMC ha Rajya Sabha, u Derek Obrien, u la rah ha Rajya Sabha. Nangta sa ki MP ka Congress ruh ki la pynlong ka jingïakhih hakhmat ka Parliament ban dawa na ka bynta kane kajuh ka mat. Ha u snem ba ladep, ka KAS ryngkat ki Nongmihkhmat na ka jylla bad ki Sengbhalang ki la pynlong da ka Seminar bad kumjuh ruh ka jingdawa ha nongbah Delhi ban pynsngew sha ki bor sorkar halor ka jingdawa ban pynrung noh ïa ka Ktien Khasi ha ka Khyrnit Baphra.
Ki heh Sorkar jong ka jylla naduh u Bah Paul Lyngdoh, ka Dr. Ampareen Lyngdoh, u Bah Metbah Lyngdoh, Chairman ka State Planning Board bad kiwei ki la ïashim bynta lang ha ka jingïakhih ha Jantar Mantar bad kiwei kiwei de ki nongïalam. Tang hapoh khyndiat sngi sa ki dkhot ka HANM ki la leit pynlong da ka jingïakhih ha Jantar Mantar, New Delhi bad aiti ruh ïa ka dorkhas ha ka Ministry of Home Affairs ka Sorkar Pdeng. Ka HANM leilei ka la byrngem ruh ban pynlong syndon da ka jingïakhih ha India Gate lada ka Sorkar Pdeng ka dang mynthi ban ai jingithuh ïa ka ktien Khasi.
Ka Sorkar Jylla, katkum ka jingpyntip jong u Myntri Rangbah u Conrad Sangma, ba ka sorkar ka la phah haduh phra tylli ki shithi ban pynïoh jingithuh noh ïa ka ktien Khasi ha ka riti synshar jong ka ri India, hynrei kaba sngewdiaw ka long ba ka Sorkar Pdeng kam shym la jubab eiei halor kane bad ka sngap man man. Na ka jingïathuh u Myntri Rangbah la sngewthuh ba ka Sorkar Pdeng kam buh satia ïa kano kano ka kyndon ïa ki ktien ban pynrung ha ka riti synshar ne ban ïoh jingithuh nih ha ka riti synshar jong ka ri.
Kumta ka long kaba sngewlyngngoh kaei pat ka jingeh ba ka sorkar pdeng lyngba ka tnad Kam Pohïing kam sngap ïa kane ka jingdawa na ka jylla Meghalaya wat lada kadei ka jingdawa kaba la palat sanphew snem. Hato ka dei ba ka Sorkar Pdeng kam kheiñ snep ïa ka jylla Meghalaya lane kam pat i long ban ithuh noh ïa ka ktien Khasi ha ka Khyrnit Baphra? Lada kam pat i long ka dei na kadaw aiu haba ym don kano kano ka kyndon kaba la buh ban ai jingithuh ïa ka?
Kumba long mynta ka ktien Khasi ka dei kawei na ki 38 tylli ki ktien kiba la ap laiñ ban ïoh jingithuh ha ka riti synshar jong ka ri India. Ka jingïoh rung ha ka Khyrnit Baphra kumba la ju batai na ka por sha ka por ba ka wanrah shibun ki jingmyntoi, ha kaba ki samla ka jylla ki lah ban thoh eksamin thepkam noh na ka Khasi. Nangta ki lah ban ïaleh interview da ka ktien la jong, kata ka ktien Khasi. Nangta kan long ruh kum ka jingplie lad na ka bynta ka ïoh kam ïoh jam lyngba ki Translation bad kiwei kiwei.
Kumta ka jingbym jubab ka Sorkar Pdeng halor kine ki jingdawa ban ithuh ne pynrung ïa ka ktien Khasi ha ka riti synshar ka shu sah ha ka lyngngoh, lano ka Sorkar Pdeng kan ai jingithuh noh ïa ka ktien Khasi ha ka Riti Synshar jong ka ri?
