La rakhe ïa ka World No Tobacco Day 2022 ha Maharam Government H/S School

Rakhe ka District School Education Officer, ïa ka sngi pyrshah dih duma ha Nongstoiñ

0

Mawkyrwat, Jymmang 31: Ha ryngkat shityllup ka pyrthei jong ka jingrakhe ïa ka “Sngi pyrshah ïa U Duma” ne ka “World No Tobacco Day 2022”, kaba dei halor halor ka phang pdeng, “U Duma uba long ka Jingma ïa ka Mariang bad ki Sawdong Sawkun,” la rakhe mynta ka sngi hapoh ka hall jong ka ha Maharam Government Higher Secondary School, Mawkyrwat.
Ïa kane ka prokram la pynlong da ka ophis jong ka District Legal Services Authority (DLSA), South West Khasi Hills District ryngkat ka jingïasnohktilang bad ka ophis jong ka District Medical & Health Officer, South West Khasi Hills District ha kaba ba la wan ïashimbynta da kumba 150 ngut ei ei ki khynnah skul.
U Dr. P.M. Nadon, District Nodal Officer, National Tobacco Control Programme (NTCP) Mawkyrwat u la ong ba ka jingdih bad jingbam ïa u duma ka dei ka jingmlien ba sniew kaba ngi dei ban pynduh. Ha ka jingbatai bniah shaphang ka jingma jingmynsaw kaba lah ban ïoh na kaba bam bad dih duma bad ha kajuh ka por kaba wanrah ïa ka jingsniew bad ka jingjot jong ka mei mariang bad ïa ki sawdong sawkun, u la ong ba la rakhe khnang ïa kane ka sngi ban pyni ïa ka jingpyndonkam duma ha ka pyrthei salonsar bad ka jingïap bad ki jingpang kiba ïoh na kaba pyndonkam ïa kiba kum kine ki jingbam jingdih, ha kaba ha ri India la shem ba haduh palat 8 lak ngut kiba ïap na kaba pyndonkam ïa u duma manla u snem ban ïa kiba ïap na kaba pang Tuberculosis, HIV-AIDS bad Malaria bad palat 55 lak ki briew ki ïap ha kylleng ka pyrthei manla u snem na ka jingpyndonkam ïa une u jingdih (duma).
U la ïathuh ruh ba ïa u duma la khleh da bun jaid ki dawai kum ka Nicotine, Formaldehyde bad kiwei kiwei kiba lah ban thaw cancer lada ki nongpyndonkam kim lah ban tehlakam bad kumba 59 jaid ki dawai kiba lah ban thaw ïa ka jingpang bampong ne cancer la khleh ha u duma. Namarkata, “Ka Meghalaya ka wan ba-ar ha ka jingpyndonkam ïa u duma hadien jong ka Mizoram”, u la ïathuh.
Shuh shuh u la ban ba ka jingpyndonkam ïa u duma ka dei kawei na ki daw ba khraw ba wanrah ïa ka jingïap khlem pat dei por ha baroh kawei ka pyrthei bad ka ktah ïa ka jingkoit jingkhiah u briew ha ki ar bynta kata kaba tang shipor bad kaba neh slem. U la pyntip namarkata, ba kumba 2,200 ngut ki briew ha India ki ïap na kaba pyndonkam ïa u duma ha ka shisngi bad kumba 40% na ka 100% ki nong India ïap na ka jingpang bampong bad kine ki don jingïadei bad ka jingpyndonkam ïa u duma. Kumta ka jingdih duma ka ktah ym tang ïa kiba dih hynrei wat ïa kito ki bym dih pynban kiba ring mynsiem ïa ka tdem duma kumjuh, u la pynshai.
U Dr. P.M. Nadon la ong ba u duma ym tang ba u ktah ïa ka koit ka khiah hynrei ka ap ka jingma ïa ka mei mariang bad ïa ki sawdong sawkun namar ka jingthung bad ka jingpynmih ïa u duma ka pynlong bih ïa ki tyllong umdih, ka pynsniew ïa ka khyndew bad pyntngit ïa ka mariang. “Ki saphit sikret kiba shu bret pathar ki wanrah ïa ka jingpluh ki lum ki wah, ka jingjaboh bad ka shim por kumba 25 snem ban pyut”, ong u Dr. Nadon. Shuh shuh u la bynrap ba ka jingrep bad jingpynmih ïa u duma ka pynduna ïa ka jingsboh ka khyndew namar la pyndonkam da kiba bun jaid ki dawai ha kaba rep kiba pynjaboh bad kiba lah ban wanrah jingma ïa ka koit ka khiah.
Ka kong N. Hahshah, Panel Lawyer, District Legal Services Authority (DLSA), South West Khasi Hills District, Mawkyrwat ka la pyntip ba haduh kine ki sngi ym pat don ki aiñ kiba biang ha kaba ïa dei bad ka jingpyndonkam ïa u duma hynrei lait noh tang ki jingpyrkhing ba ki nongpyndonkam kin hap ban bud pyrkhing. Ka la batai ruh ba katkum ka ‘Juvenille Justice Care and Protection of Children Act (Section 78)’ lada don uno uno ne kano kano kiba pyndonkam bakla ïa ki khynnah kiba hapoh ka 18 snem ka rta ha kaba die, khaïi ïa ki jingdih pynbuaid kin shah set phatok haduh 7 snem kynthih ryngkat bad ka jingshah daiñ-kuna kaba 1 lak tyngka. Namarkata, ka la kyntu ïa ki khynnah kiba ha ki rta kiba rit ba kim dei ban shah pynngop ha kiba kum kine ki jingdih pynbuaid kiba lah ban ktah ïa ka koit ka khiah bad pynjot ïa ka jingim jong ki.

Leave A Reply

Your email address will not be published.