Nongstoiñ, Jymmang 29: Ka jingkhuid jingsuba ka dei kaba donkam haduh katta katta ha baroh ki shnong ha ka jylla. Na ka liang ki paidbah nongkyndong ka Jylla khamtam eh ha West Khasi Hills, ki khmih lynti ba ka skhim Jal Jeevan Mission jong ka sorkar, kan ïarap ïa ki ha kaba ïa dei bad kane ka bynta bad ban lah ruh ban bud ryntih ïa ki kyndon ba ka sorkar ka thmu na ka bynta ka khuid ka suba ha ki shnong ki thaw.
Kum ban pynkynmaw biang hangne ba na ka liang ka sorkar ka la buh ba ka khuid ka suba ka dei ka thong kaba hakhmat duh, ha kaba ka la dep pynbna ruh lyngba ka ‘Swaach Bharat Mission’. Katei ka Mission ka la pyrshang ban pyntreikam pura naduh ki snem ba la dep, da kaba pynlong ïa ki prokram bapher bapher haman la ki jaka, ban pynsngewthuh ïa ki paidbah ba ki dei ban bud ryntih ïa ki kyndon ba la bthah da ka sorkar.
Nalor nangta, ha ki snem ba la dep ka sorkar ka la bynshet ha ka tnad Public Health Engineering ba kan pynlong ïa ki prokram ha ki shnong na ka bynta ban pynsngewthuh ïa ki paidbah, ba kawei pa kawei ka longïing ka dei ban don ki paiñkhana lane ki jaka leit bar kiba biang.
Katei ka prokram ka la long kaba jop, namar ki paidbah ki la ïaleh ban bud ryntih bad lehse haduh kine ki sngi jan baroh ki longïing ha West Khasi Hills ki la pyrshang ban pynbiang lut ïa ki paiñkhana. Hynrei watla katta ruh, ki dang don shibun pat ki shnong kiba la biang ki paiñkhana, pynban kim shym la pyndonkam namar ka jingbym biang ka um.
Katkum ki jinglum jingtip jong u nongthoh khubor, la lap ba ki spah tylli ki shnong ha West Khasi Hills ki dei ki bym pat don um kor bad ki shem jingeh haduh katta katta ban pynbiang um na ka bynta ki paiñkhana.
Nalorkata la lap ruh ba ki don bun bah ki nongshong shnong kiba hap ban pynlut da ki phew hajar tyngka, na ka bynta ban thied ïa ki kor tan um, nangta ki pipe jri bad ki waiar eletrik ban pyndonkam haba tan um bad ki top um ban pynlang um.
Haba kheiñ kyllum ïa ka jinglut baroh haduh ban da ïoh um ka jinglut kan ym duna ïa ka arphew hajar tyngka lada dei ki ïing kiba don um kham hajan. Hynrei lada dei kiba jngai lei lei na ki tyllong um, ka jinglut kan ym duna ïa ka sanphew hajar tyngka.
Halor katei ka jingeh, katto katne ki nongialam shnong kiba mad ka jingkyrduh um, ki la ïathuh ba tang namar bym don um kor, la jan man kawei pa kawei ka longïing ki hap ban thied da ki kor tan um. Ki la ong ruh ba ki don ki longïing kiba hap ban ïa synñiang pisa na ka bynta ban thied motor, waiar elektrik bad pipe jri ban pynïoh um ha ki ïing jong ki.
Nangta ki la ïathuh ba ha ki bnai Lber haduh Jymmang, ki la hap ban tyngkai bha ïa ka um, namar ka umpohliew na ka jaka ba ki ring um lada tan tang shiteng kynta ka la rngad. Nangta lada leit tan um na ka jaka kaba biang, ka jing jngai ka long ar haduh lai kilomitar bad ka jinglut ban thied tiar ka long da ki lak tyngka bad yn ym lah satia ban leh ïa kata lait noh tang lada ka sorkar ka pyntrei.
Ki ong ba lada ka JJM kan treikam pura kumba la bthah kim don jingartatien ba ki jingeh baroh ba la ki mad kin sa kut noh namar baroh ki thliew ïing kin ïoh ka um kaba biang.
