Kyntu u Dr. Chandra Shekhar ban saiñdur lang ha ka thaiñ shatei lammihngi kaba dang kiew shaphrang

0

New Delhi Jymmang 24: U Dr. Pemmasani Chandra Shekhar, Myntri Khynnah ka tnad Communications and Rural Development, Sorkar India, mynta ka sngi u la ong ba ka thaiñ shatei lammihngi kam dei ka jaka khappud jong ka India hynrei ka dei ka jaka ba kongsan ha ki kam digital – ka thaiñ. “Ha kaba ka polisi ka ïakynduh ïa ki lad ki lynti, ka mariang ka ïakynduh ïa ki rynsan, bad ka pateng ka ïakynduh ïa ka jingïadei kaba khlaiñ bha,” u la ong. U la kdew sha ka jingkylla digital kaba stet kaba dang ïaid ha ka thaiñ shatei lammihngi jong ka India bad u la ban jur ïa ka bynta ba kongsan jong ka kum ka jaka khappud jong ki kam ba kongsan bad ki kam teknoloji na ka bynta ka ri.
U Dr. Chandra Shekhar u la kren ha ka jingïalang kaba kongsan kaba la ai kyrteng “IT for Ashtalakshmi – Beyond the Bits and Bytes, into AI and 5G” at the Rising North East Investors Summit 2025, kaba la pynlong ha Bharat Mandapam ha New Delhi. Ha kane ka jingïalang la don ruh ka jingïashim bynta da ki riew pawkhmat, kiba kynthup ïa u Myntri Rangbah ka jylla Tripura u Dr. Manik Saha, bad u Chief Secretary ka jylla Manipur.
Haba pynpaw ïa ka jingïaid lynti jong ka thaiñ shatei lammihngi (NER) sha ka jingkylla hadien u snem 2014, u Dr. Chandra Shekhar u la pynshong nongrim ïa kane ka jingkiew sha ka jingthmu jong ka sorkar pdeng kaba la pynkylla ïa ka thaiñ shatei lammihngi na ka jaka ba shah iehbeiñ sha ka jingdon bynta lang bad baroh kawei ka ri, bad u la ong ba kane ka long ka bynta kaba kongsan jong ka Act East Polisi jong ka India. Ïa kane ka jingkylla, u la ong, la nang kyntiew shuh shuh da u Jyotiraditya ScindiaJi, Myntri ka DoNER, uba don ka jinglong nongïalam ba shlur kaba la plie ïa ki lad kiba bun jong ka thaiñ.
Ka thaiñ shatei lammihngi, kaba kynthup ïa ki 8 tylli ki jylla bapher bapher ba la tip kyllum lang kum ka Ashtalakshmi, ka la mih na ki snem jong ka jingïapher ha ki kam digital bad ka jingïasoh kaba duna ban long ka jaka pdeng ba thymmai jong ka jingsaiñdur thymmai bad ka roi ka par. “Ha ki shiphew snem ba la dep, la don ki jingbei tyngka nabar ri kiba palat ïa ka T. 1.5 lak klur ha ki jingtei digital bad ki jingdon jingem, ha kaba T. 50,000 klur tyngka la pynlut na ka bynta ka Bharat Net bad ka Digital North East Vision,” la ong u Dr. Shekhar. Mynta, palat 90% ka thaiñ ki ïoh ïa ka jingpynbiang 4G, bad 80% na ki longïing ha ki jaka nongkyndong ki ïoh ïa ka jingpynïasoh digital lyngba ki fiber optic.
U Myntri u la ban jur ba ki jingdon jingem ki long tang kawei ka bynta jong ka jingkylla; ka bor ba shisha ka don ha ki samla jong ka thaiñ ba don sap bad ba tbit ha ki kam digital. Lyngba ki jaka pule ba pawnam kum ka IIT Guwahati bad ka NIT Silchar kiba kyntiew ïa ki samla ba don sap, ka thaiñ shatei lammihngi ka sakhi ïa ka jingkiew jong ki startup kum ka AgSpert, kaba pyndonkam ïa ka AI bad ka teknoloji drone ban pynbeit ïa ki jingeh ha ka rep ka riang ha ka thaiñ bad ha ka pyrthei. U Dr. Shekhar u la ong, “Ki polisi jong ka sorkar, kynthup ïa ka Digital India, Bharat Net, Startup India, bad ka National AI Strategy, ki ai ka nongrim kaba khlaiñ na ka bynta kito kiba don bynta ha kane ka kam ban pyndonkam ïa kane ka sap.”
U Dr. Shekhar u la pynshai shuh shuh halor ki jingpyndonkam ïa ka AI bad ka 5G technology ha ka thaiñ shatei lammihngi, da kaba kdew ïa ka rynsan telemedicine ba pyndonkam da ka 5G ha Arunachal Pradesh bad ka jingsdang jong ka BHASHINI ha Tripura, kaba ai ïa ka jingpynkylla ktien mardor kaba la pynïaid da ka AI ha kylleng ki 22 tylli ki ktien ban kyntiew ïa ka rukom synshar khadar. U la kren shaphang ka jingthmu ha kaba ki jingïakynduh ba jylliew jong ka AR ka kyntiew ïa ka kam jngohkai pyrthei ha Kaziranga bad Sikkim, ka AI ka pynneh pynsah ïa palat 200 tylli ki ktien tynrai, bad ki kam shna kti tynrai ki poi sha ki ïew pyrthei lyngba ki lad khaiï pateng ba la pyndonkam da ka AI. U la pynpaw ruh ïa ki bor pahara ba pyndonkam da ka AI ban ïada ïa ki jaka khappud jong ka India katba ka dang thaw ruh ïa ki lad kamai kiba thymmai.
“Kane kam dei ka jingphoh sniew kaba rit; kine ki dei ki kam kiba lah ban leh, kiba lah ban bei tyngka, bad kiba seisoh kiba ïahap bad ki jingthmu jong ka ri bad ki jingangnud jong ka thaiñ,” la ong u Dr. Shekhar, da kaba khot sngewbha ïa ki nongïalam ha kane ka kam bad ki riewshemphang ba kin “wan, ïatrei lang bad ïasaiñdur lang.”
U la ong ba ka thaiñ shatei lammihngi ka dei ka khyrdop jong ka India sha ka ïoh ka kot digital jong ka ASEAN kaba $5 trillion, ba la pynskhem da ka jaka khappud kiba don ka jingïadei kaba 98% bad kiwei kiwei ki ri, ka bording kaba lah ban pynthymmai kaba bun, bad ka jinglong jingman jong ka suiñbneng kaba ïahap bha ïa ki data centre ki bym ktah ïa ka mariang.
U Dr. Chandra Shekhar u la pynkut da kaba batai shaphang ka lawei ha kaba “Ki kper sla sha jong ka Assam kiba la pynkhlaiñ ïa ka hima Bilat mynta kin ai bor ïa ki AI algorithm. Ki jaka khappud ba kongsan kiba ju long ki jaka jong ka jingeh ha ka jingshngaiñ mynta kin long ka bor jong ngi ha ka teknoloji ïada ri. Ka lawei jong ka India kan wan ym tang na ki sorbah – hynrei na baroh ki bynta ha kaba ka don ka jingthmu, ka jingshlur bad ka jingkut jingmut ban pynkylla ïa ki jingangnud sha ka jingshisha.”

Leave A Reply

Your email address will not be published.