New Delhi, Lber, 25: Ka jingpynbna ba dang shen na ka tnad Parliamentary Affairs, kaba la pynbna ban pynkiew 24% ïa ka tulop, ki allowance, bad ka bai bam tymmen jong ki dkhot ka iing dorbar thawaiñ Parliament bad ki MP barim, ka la pynmih ïa ki jingsngewthuh bakla bapher bapher hapdeng ki paidbah. Katei ka jingpynbna, ba la pynmih ha ka 24 tarik u Lber, 2024, ka pynkylla ïa ka tulop jong ki MP, na ka 1 lak sha ka 1.24 lak, kaba sdang naduh ka 1 tarik Ïaiong, 2023.
Ha u snem 2016, ka dei ka jingmut kaba skhem jong u Myntri Rangbah duh Modi ba ki MP kim dei ban rai ïa ka jingsiew jong ki bad ki rai halor kum kine ki mat dei ban shim da ka kynhun kaba ïasyriem bad ka pay commission lane dei ban pynïadei bad ka jingkiew dor ba la ai sha ki katto katne ki kam bad ki kyrdan na ka por sha ka por.
Dei halor kane ka jingai jingmut jong u Myntri Rangbah duh ba la pynkylla ïa ka rukom pynkylla ïa ka tulop jong ki MP na ka rai kaba la shim da ka Parliament sha ka jingpynbeit kaba la buh ryntih kaba ïadei bad ka jingkiew tulop. Ka rukom treikam ba la wanrah ha u snem 2018 ka pynthikna ïa ka rukom treikam kaba hok bad kaba shai ha kaba pynkylla ïa ka tulop, ban khanglad ïa ka jingpynkiew tulop beaiñ bad ban pynthikna ïa ka jingbha jingman ha ki kam ba ïadei bad ka pisa.
Ka rukom treikam ha kaba ïadei bad ka jingsiew tulop: Ka Finance Act jong u snem 2018 ka la pynkylla ïa ka Salaries, Allowances, and Pension of Members of Parliament Act, 1954, ban pynïadei ïa ka tulop jong ki MP bad ka jingkiew dor, khamtam eh da kaba pyndonkam ïa ka Cost Inflation Index (CII) ba la pynmih hapoh ka Income Tax Act of 1961.
Hashwa kane ka jingpynkylla, la pynlong ïa ka jingpynkylla ïa ka tulop ha ka rukom kaba kyrpang bad donkam ïa ka jingmynjur jong ka iing dorbar man ka por. Ka jingpynkylla ka thmu ban weng ïa ka jingpyndonkam bakla ïa kane ka kam bad ban wanrah ïa ka rukom treikam kaba ryntih na ka bynta ban pynbeit ïa ka tulop.
Ka jingpynkylla kaba khatduh shwa ka jingpynkylla ha u snem 2018 ka la jia ha u snem 2010, ha kaba ka Parliament ka la mynjur ïa ka bill ban pynkiew ïa ka tulop jong ki MP man u bnai na ka T. 16, 000 sha ka T. 50,000. Kane ka rai ka la wanrah ka jingkynthoh kaba jur na ki paidbah, namar ba bun ki shim ïa ka kum ki MP kiba ailad ïalade ban pynkiew tulop lai shah.
Hynrei katto katne ki MP, kynthup ïa u Mulayam Singh Yadav bad u Lalu Prasad Yadav, ki la kynthoh ba ka jingpynkiew kam long kaba biang bad ki la dawa la kumno kumno ban pynkiew tulop san shah.
Ka jingpynkylla ïa ka tulop kaba pynshong nongrim ha ka jingkiew dor: Hapoh ka rukom treikam ba la pynthymmai, ïa ka tulop jong ki MP mynta la pynbeit hi dalade ha man ka san snem katkum ka Cost Inflation Index. Ka tulop ba sdang ha u snem 2018 la buh haduh T.1 lak shi bnai, ryngkat bad kiwei kiwei ki jingsiew, kynthup ïa ka constituency allowance kaba T.70,000 bad ka daily allowance kaba T.2,000, lem bad kiwei kiwei ki jingmyntoi kum ka iing, ka leit ka wan, bad kiwei kiwei ki jingmyntoi.
Mynta, katkum ka Cost Inflation Index, ki MP kin ïoh ïa ka tulop kaba T.1.24 lak shi bnai-ka jingkiew kaba 24% ha ka samoi hynriew snem, kaba pynkylla ïa ka jingkiew kaba man la u snem kumba 3.1%.
Kane ka rukom treikam ka pynthikna ba ki jingpynkylla ïa ka tulop ki long kiba thikna bad kiba shai, da kaba shaniah ha ka dak jong ka ïoh ka kot kaba la pynskhem ban ïa ki rai kiba shu leh be-aiñ.
Kumta, ki jingpynkylla tulop ki jia ha ka rukom kaba ryntih khlem da donkam ban ïakren biang ha iing dorbar thawaiñ ne ki jingïakynduh saiñ hima sima.
Ka jingot tulop shipor ha ka por COVID-19: Kum ka lad kaba kyrpang ha ka por ba don ka khlam COVID-19, ka sorkar ka la pyntreikam ïa ka jingot tulop 30% ïa ki MP bad ki myntri ha u bnai Ïaiong 2020 na ka bynta 1 snem. Ïa kane ka rai la shim ban pyndap ïa ka pisa jong ka sorkar pdeng ha kaba ïaleh pyrshah ïa kane ka khlam.
Ka jingot shipor ïa ka tulop ka long ban pynthikna ba ka pisa kan don ban kyrshan ïa ki jingpyrshang jong ka India ban ïaleh pyrshah ïa ka jingeh bad ban ai jingïarap ïa ki paidbah. Ka jingot tulop ka treikam ïa baroh ki MP, kynthup ïa ki myntri, bad ka la sah haduh shisnem.
Ka jingkynthoh shaphang ka jingkyntiew tulop ka wan na ki jingsngewthuh bakla ban ïa ka jingsngewthuh ïa ka rukom treikam ba la buh ryntih na ka bynta ka jingsiew ïa ki MP.
Ka jingpynkiew tulop ka bym pat ju ïohi mynno mynno ruh ba la ai da ki CM bad ki MLA: Bun ki sorkar jylla ki dang bteng ban bud ïa ka rukom treikam ka bym beit ban rai ïa la ka jong ka tulop, da kaba ai ïalade ïa ki jingkiew tulop kiba heh haduh katta katta. Kane ka ieng pyrshah ïa ka rukom treikam kaba la buh ryntih, kaba ïadei bad ka jingkiew dor na ka bynta ka tulop jong ki MP kaba ka Parliament ka la pdiang da ka jingkyntu jong u Myntri Rangbah duh ka ri u Narendra Modi.
Ha ka mang tyngka jong u snem 2025 kaba la wanrah dang shen, u Myntri Rangbah ka Karnataka, u Siddaramaiah, u la mynjur ban pynkiew tulop 100% na ka bynta jong u, kaba pynkiew ar shah ïa ka tulop jong u Myntri Rangbah, ki myntri rangbah, bad ki MLA. Ka tulop jong u ka la kiew na ka T.75,000 sha ka T. 1.5 lak shibnai, katba ka tulop jong ki myntri ka la kiew na ka T. 60,000 sha ka T. 1.25 lak.
Ki MLA bad ki Dkhot jong ka iing Dorbar Thawaiñ (MLC) ki la ïohi ba ka tulop jong ki ka la kiew ar shah na ka T. 40,000 sha ka T. 80,000. La khmih lynti ba kane ka jingkylla kan buh ka jingkit kaba khia ha ka liang ka pisa tyngka kaba T. 62 klur man la u snem ïa ka pla tyngka jong ka jylla, kaba la don lypa ka ram kaba heh namar ka jingpynlut pisa khlem da kheiñ jong ka sorkar Congress.
Da kaba kynthup lang ïa kiwei kiwei ki jingsiew, ka jingïohnong jong ki baroh shibnai mynta kan kiew na ka T.3 lak sha ka T.5 lak, kaba pynlong ka jingkiew beit beit T.2 lak ïa ka jingsiew ba ki ïoh.
Kane ka jingkiew kaba heh kaba u Siddaramaiah u la ai sngewbha ïa lade ka wan ha ka por ba ka sorkar jong u ka la wanrah ïa ka jingpynkiew dor ïa ka petrol, ka dor jong ka dud, ka khajna jaka, bad ka khajna um, kaba la pynkhia shuh shuh ïa kiba duk bad kiba pdeng ka ïoh ka kot.
Ha u bnai Jylliew 2024, ka sorkar Jharkhand Mukti Morcha (JMM) ka la pynkiew beaiñ ïa ka tulop jong u Myntri Rangbah ka Jylla, ki Myntri, bad ki MLA haduh 50%.
Ha u snem 2023, u Arvind Kejriwal u la mynjur ka jingpynkiew tulop kaba heh bha kaba 136% na ka bynta jong u, kaba la pynkiew ïa ka tulop jong u sha ka T.1.7 lak shibnai, katba ki MLA ki ïoh ka jingkiew kaba 66%, kaba la pynkiew ïa ka tulop jong ki sha ka T. 90,000.
Ïa kane ka jingpynkiew tulop la pyntreikam beit beit, khlem kano kano ka jingpynshisha. Kaba kham shyrkhei ka long hadien ba ka jingdawa jong u Kejriwal ha u snem 2015 ban pynkiew ïa ka tulop jong ki MP la jan 300% la kyntait da ka sorkar Modi halor ka nongrim ba ka long kaba palat pud.
Ha u snem 2023, ka Mamata Banerjee ka la kdew ïa ka jingbym ïahap ka tulop bad kiwei ki jylla kum ka jingpynshisha ban pynkiew ïa ka tulop jong ki MLA da 50%, kaba la pynkiew ïa ki na ka T. 80,000 sha ka T. 1.2 lak, katba ka la ai ruh ïa ka jingkiew kaba 36% sha ki Myntri bad Myntri Rangbah ka Jylla, kaba la pynkiew ïa ka tulop jong ki sha ka T. 1.5 lak.
Ha ka jaka ban weng ïa ka jingbym ïahap ha ka roi ka par kaba nang kiew hapdeng ka West Bengal bad kiwei kiwei ki jylla, ka la pynleit jingmut ha ka jingbym ïahap ka tulop hapdeng ki nongthaw aiñ ha West Bengal bad kiwei kiwei ki jylla.
Ha u snem 2018, u Myntri Rangbah ka Kerala u la rai ban pynkiew tulop ïa ki MLA da jan 66% da kaba kdew ïa ka jingkiew dor jong ka bording elektrik, ka diesel, bad ka petrol!
Ha u snem 2016, ka jylla Telangana hapoh u Myntri Rangbah K Chandrashekara Rao ka la ai ïa ki MLA bad ki Myntri ka jingkiew kaba heh haduh 163% kaba pynlong ïa ki kum ki nongthaw aiñ kiba heh tam ka tulop ha ka ri ha kaba u Myntri Rangbah u ïoh tulop 4.1 lak shi bnai, ki myntri ki ïoh 3.5 lak bad ki MLA ki ïoh 2.5 lak shibnai.
Kumjuh ruh ha u snem 2016, ka sorkar Congress ha Himachal Pradesh ka la mynjur ïa ka jingpynkiew tulop kaba heh haduh 83% ïa ki nongïalam jong ka watla ka jylla ka la ïakhun lypa bad ka jingeh kaba jur ha ka liang ka ram.
