Ka um snepkor ka long da shisha kaba ïarap bha na ka bynta ka koit ka khiah ha kiba bun ki liang, bad ka long kawei na ki jingdih ba bha tam na ka bynta ban pynum ïa ka met ka phad bad lait na ka jingtyrkhong ka met. Ka ïarap na ka bynta ban weng ïa kata ka toxin na ka met, ka um snepkor ka ïarap ruh na ka bynta ka jingtylliat bha ka ’nierbah bad ka don ïa kita ki dawai ha ka kiba lah ban ïada ïa ki khñiang jingpang bapher bapher bad kumjuh ruh ban pynkhiah ïa ki jingpang. Ka um snepkor ka don ruh ia ka electrolytic kaba ngi don ha ka snam. Ha ka thma bah Pacific 1941-45, u snepkor u don ka bynta kaba khraw ïa ki shipai kiba pang bad mynsaw la pyndonkam ïa ka um snepkor kynthup kum drip kaba aibor bha ha ka jingsumar bakyrkieh. Ïa ka um snepkor bunsien la dih beit beit khlem da saiñ ne shet, shisien ba la pyllait lyer pat, kane ka umsnepkor ka duh noh ïa ka bor dawai dawai ba don ha ka um.
Ki briew, ha ka liang ka riti, ka kolshor, ktien, niam bad jaitbynriew bapher bapher satlak ka pyrthei ki sngewthuh ïa ka jingkordor u snepkor kum kum u tyllong ha kiba bun ki liang na bynta ka koit ka khiah bad kumjuh ruh kum dawai. Naduh ba la thung ïa u snepkor, ki briew ki sngewthuh ïa ka jingdonkam bad jingkordor ka bor jong u umsnepkor ha ka koit ka khiah. Da ki bun hajar snem ki dawai bapher bapher la shna bad pynmih na u snepkor. Ha kata ka dawai tynrai sawdong jong ka pyrthei, ia u snepkor la pyndonkam na ka bynta ban sumar ïa ha kib abun jait rukom ki jingpang, kynthup ïa ka jingsngaid kpoh palat, sahiaw, syllen khlieh ne bym don shñiuh khlieh, pang shadem, eh kpoh, jyrhoh, khieshoh, khyllai bad jingdon maw ha u khyllai, tyrkhong ryndang, pang bniat, tuberculosis, pang at ne tumour, mynsaw bad kiwei kiwei.”
Ban dih ïa ka um snepkor ki don shibun bha ki jingmyntoi namar ba ka um snepkor ka duna ïa ka carbohydrate, la kumno kumno haduh 99% ka lait na ka khleiñ bad duna ruh ka shini ha ka. Ka um snepkor ka don ïa kita ki organic compounds kiba ïarap bha na ka bynta ka koit ka khiah bad ïarap na ka bynta ban kyntiew ïa ka koit ka khiah. Bunsien haba la shoh thait palat namar ka jingshit ne jinglwait, ki briew ki ju dih da ka um snepkor namar ba ka long kaba ïarap bha ban pyntngen ïa ka met. Ym tang katta, ka um snepkor ka ïarap na ka bynta ban pynum ne pynïoh biang ïa ka um ha ka met bad ïada na ka jingtyrkhong ka met.
Ka um snepkor ka ïarap ruh na ka bynta ban rah ïa kita ki nutrients bad ka oxygen sha ki cell bad ka ïarap ban pynïoh biang ïa ka um kaba la tyrkhong ha ka met. Ka umsnepkor ka ïarap ruh ïa na ka bynta ban pynduna ïa ka jingsngaid palat bad kumjuh ruh ban pynkhlaiñ ïa ka bor met. Ka ïarap ruh na ka bynta ka jingtreikam bha ki dkhot met, jingtylliat bha ka ’nirbah.
Ki stad wad bniah ki la shem ruh ba ka um snepkor ka don ruh ïa kata ka bor na ka bynta ban ïaleh pyrshah ïa ki khñiang jingpang bapher bapher bad kumjuh ruh ka lah ban pynkhiah ïa ki katto katne ki jait jingpang. Ka ïarap na ka bynta ban pynkhuid ïa ka kpoh, kum ka ‘nierbah bad kiwei ki snier ha ka met kiba long ki lynti ïaid na ka bynta ki bam ka dih.
Ka um snepkor ka don ïa ka bor na ka bynta ban ïaleh pyrshah ïa ki khñiang jingpang kiba lah ban wanrah ïa ka jingpang khieshoh, AIDS bad ka lah ruh ban teh lakam ïa ka jingkiew ne jinghiar ka Blood Pressure bad ka lah ruh ban pynduna ïa ka jingma na ka jingpang bampong. Ka um snepkor ka long shi bynta na kita ki jingdih ba kongsan ba lah ban sumar na ka bynta kito ki briew ba don jingpang khyllai bad kumjuh ruh na ka bynta kito kiba don maw ha panjung. Ka ïarap bha ruh na ka bynta ka jingïaid beit ka snam ha ka met.
Kine ki long katto katne ki jingmyntoi na kiba bun ba ioh na ka um snepkor lane u snepkor na ka bynta ka jingmyntoi ha ka koit ka khiah. Ïa u snepkor la pyndonkam ruh na ka bynta kiba bun kiwei ki jingdonkam, ha kaba ïadei bad ka bam ka dih bad ka jingshna ïa kiwei pat ki mar na u”
