Ka thma Jingleit shong sngap jar ki nonghikai hakhmat Secretariat
Da u bah Overjoy Lyngdoh Mars, Mawkyrwat

Ha kano kano ka jylla lane ka ri synshar paitbah, ñiar eh ba ngin ïohi ba kino kino ki kynhun kiba pyrshah sorkar kin ïoh phrung ban ïeng bad pynpaw ïa kata ka jingpyrshah jong ki hakhmat Secretariat. Pynban, ha ka jylla Meghalaya jong ngi, ka la jia ha kane ka taïew ba la dep bad ka la long ka jingjah burom bakhraw bad ka pynpaw ïa ka jinglong pohdor jong ka sorkar MDA ba la ialam da u Conrad K. Sangma.
Ka Federation of All School Teachers of Meghalaya (FASTOM) ka la pynlong ïa ka jingïakhih paidbah kaba heh tam ha ka jylla ha ka 22 tarik, Ïaïong, 2022 ban pynpaw ïa ka jingbymhun jong ka ïa ka jingleh mynthi jong ka sorkar halor ki jingdawa kiba ka seng ka la buh hakhmat ka sorkar naduh u snem 2019. Ha kane ka sngi, da ki hajar ki nonghikai na baroh ki distrik jong ka jylla ki la wan ïashimbynta ha ka jingïa-ïaid paidbah (Peace Rally) kaba la pynlong ha nongbah Shillong. Ha shwa jong ka jingïaid paidbah, ki nonghikai ki la pynlong ka jingïakynduh ha madan Malki. Ha ka por 11 baje, ki la mih na katei ka jaka ban wan tur sha Secretariat, ryngkat bad ki slogan, da kaba iaid ha la ki kynhun. Ha kane ka jingthmu ban leit sha Secretariat, kawei ka kynhun ka la shah pakhang lynti noh ka ki bor sorkar hadien ba ka la poi hakhmat ka ophis MBOSE, kawei pat ka la shah pakhang ynda ka la poi hakhmat ka Ïingmane jong ka All Saints Cathedral. Katba kawei ka kynhun ki nonghikai ka la ïoh lad bad poi shaduh Secretariat bad kane ka kynhun kaba palat ïa ka shihajar ngut ki nonghikai ka la ïeng ha pyrshah ka Secretariat hi. Kine ki lai tylli ki kynhun jong ki nonghikai kiba don ha ki lai tylli ki jaka ki la ïeng skhem khlem da sheptieng ei ei palat saw kynta. Na ka liang ki bor sorkar, lyngba u majistor bad ki ophisar pulit ki la pynbor katba lah ïa kane ka kynhun kaba ïeng hakhmat ka Secretariat ban phet noh na katei ka jaka pynban na ka liang jong ki nonghikai kim shym kynran dien satia. Ki bor sorkar kim shym lah ban leh ei ei ïa kane ka kynhun namar ba ki nonghikai baroh ki pynpaw beit ïa ka jingjai jai, khlem da pynkheiñ ïa ki bor jong ka aiñ, bad kam shym la don kano kano ka jing huri hura ne wat jingdheng kali ruh hangtei hakhmat Secretariat. Palat ïa ka saw kynta, ki nonghikai ki la ïeng khlem jingsheptieng, hynrei ka burom ka ijot jong ka Secretariat ka la saphriang kylleng ka pyrthei.
Kaei kaba ngi ïohi hangne, lyngba kane ka jingïakhih jong ki nonghikai skul adhoc ha ka jylla ka pynpaw ïa kane ka jingshisha ba kane ka sorkar MDA ka long ka sorkar kaba pohdor tam kaba la synshar ha ka jylla Meghalaya jong ngi. Kane ka sorkar MDA ka la die ïa ka burom jong ki nonghikai bad ïa ka jylla hi baroh kawei. Kaba paw shai ka long ba naduh u myntri rangbah, u myntri ba dei peit ïa ka tnad pule puthi, ki myntri ha ki tnad bapher bapher bad ki nongmihkhmat jong ngi kim pat pei shkor ne sngewthuh satia ïa ka dor jong ka jingnang jingstad. Imat bun na ki kim shym la leit skul tikna ne pep shiteng por (Drop outs)! Kaba kham sngew thamula ban pyrkhat ka long ba imat wat u myntri rangbah ruh ula thmu ban leit phet rieh khnang sha Delhi shwa ban poi kane ka sngi. Kumjuh ruh, ym shym la ïohi syrngiew ei ei ïa u myntri ba dei peit ïa ka tnad pule puthi ha katei ka sngi. Kane ka jingleh bym patiaw jong ka sorkar ïa ki nonghikai skul adhoc kan wanrah jingeh ym tang ïa ki nonghikai hynrei ïa ki phew hajar ngut ki khynnah pule kiba don ha ka jylla.
Ka jingshisha ka long ba ha Meghalaya, ki skul adhoc ki long kum ki thied snam kiba pynkhlaiñ bad pynpoi ïa ka bor jingnang jingstad sha ki khynnah pule ha baroh kawei ka jylla, naduh ki jaka kyndong shaduh ki jaka sor bad ki don ïa ka bynta kaba hakhmat tam ban kyntiew ym tang ha ka pule puthi hynrei ban wanrah ruh ia ka roi ka par ha ki bynta baroh kiba ïa dei bad ka jingnang jingstad. Lada ka sorkar kam shim khia ïa ki jingdawa jong ka seng bad kam leh kloi kloi ïa kaba donkam, nga sheptieng ba ka lawei jong ki phew hajar ki khynnah pule ha ka jylla kan long kaba dum bad kaba duh jingkyrmen. Lada ka sorkar ka pyrkhat ba ka kamram jong ka ka long beit tang ban bsa pynbiang tang ïa ki nonghikai skul sorkar bad deficit, kata kan ïalam sha ka jinghiardor bad ka jingjot ha ka pule puthi. Katno tylli eh ki don ki skul Upper Primary, Secondary bad Higher Secondary jong ka sorkar ne deficit ha Meghalaya?
Namar kane ka jingleh mynthi bad mutlop jong ka sorkar MDA, na ka liang jong ka FASTOM ka la pynbna ba naduh katei ka 22 tarik, Ïaïong, 2022 la pyntreikam ïa ka Non Co-operation Movement ha ka jylla. Kaba mut ba baroh ki nonghikai skul adhoc kin sangeh treikam bad baroh ki skul adhoc ha ka jylla kin khang khyrdep khlem da buh por, tad haduh ba ka sorkar kan jubab da kaba pynurlong ïa ki jingdawa jong ki nonghikai.