Ka Riewshlur ba la long ka daw ka jingshah pynïap ki 92 ngut ki Shipai Phareng
Hadien ba lait na jingshah set, 3 tylli ki jingïakhih ki Kynthei ïalam ka Phan Nonglait

Shillong, Ïaïong 29: Ka khana jong ka Phan Nonglait shaphang ki kam shlur jong ka Phan Nonglait mynta kan nym sah shuh tang ha ka jingïathuh ktien ne ha ka jingïakhana pateng, hynrei la buh ryntih bad buh kynmaw syndon da ka kot ba la thoh da u Bah Daniel Stone Lyngdoh Nonglait. Ïa kane ka kot ba la thoh ha ka ktien phareng la ai kyrteng “Ka Phan Nonglait, A Lady Freedom Fighter of India”, lane “Ka Phan Nonglait, ka Kynthei Nongïaleh Laitluid jong ka ri India”.
La pyllait paidbah ïa kane ka kot mynta ka sngi ha ka jingïalang kaba la long ka jaka treikam jong ka KHADC da u Bah Jambor War, EM Incharge ka Elaka, uba long u Kongsan ha kane ka jingïalang.
Lyngba ka jingpyllait bad ka jingïoh ban pule ïa kane ka kot la tip khambha shuh shuh shaphang ka jingïeng ïaleh ka Phan Nonglait pyrshah ïa ki bor ka sorkar phareng ha Hima Nongkhlaw ha ki snem 1929 haduh 1833. Lyngba kane ka kot la ïoh jingtip kham bniah shuh shuh shaphang ki kam shlur jong ka. Baroh shi katta ki paidbah ki la shu tip ba ka Phan Nonglait, ka la riam ïa ki shipai phareng da kaba shu pynbiej ban ai kyiad ïa ki haduh ba kin da buaid bad ka shim bad buhrieh noh ïa ki suloi jong ki bad ki shipai u Tirot Sing, ki la pynïap duh kumba 32 ngut ki shipai u David Scott. Hynrei kane ka kot ka ïathuh ruh ba kumno ka Phan Nonglait, lyngba kane ka kam shlur, ka la leh ïa kiwei de ki kam shlur ha kaba kala ïalam bad pynkhih mynsiem ïa kiwei pat ki kynthei ha katei ka por ban ïeng pyrshah ïa ki bor shipai ka Hima Bilat haduh lai sien lai wat, hadien ba ka la lait phet na ka jingshah set ha ïing ne ka House Arrest kumba 3 sngi.
Kitei ki snem kiba ka Phan Nonglait ka ïaleh pyrshah ïa ki shipai phareng ryngkat ka jingïatreilang bad u Tirot Sing Syiem, ki jong u Monbhut, u Lorshon Jaraiñ, u Kheiñ Kongor bad kiwei kiwei, ka dang don ha ki rta kumba 30, namar ïa ka Phan Nonglait la kha ha ka snem 1799. Hynrei ka mynsiem shlur jong ka, ka la ai mynsiem ïa kiwei pat ki kynthei ha Nongmai, ha Nongkhlaw, ha Mairang ban ïeng ïaleh ïa ki bor kiba nabar.
U Bah Daniel ha kane ka kot, u la thoh ba ka Phan Nonglait hadien ba la leh ïa kane ka kam shlur ha ka 2 tarik u Ïaïong 1829 bad ha ka por janmiet, ka sorkar phareng ka la kem noh ïa ka bad set nyngkong ha Mairang shi miet, hynrei ha ka sngi kaba bud la set noh ïa ka ha Nongkhlaw. Kane ka kot ka ïathuh ba kumno ka jingshah kem jong ka, ka la pynkhih puk ïa ka Hima Nongkhlaw, ha kaba ha ka 4 tarik u Ïaïong 1829, u Tirot Sing bad u paid ïapom uba don kumba 200 ngut ki shipai u la ïeng pyrshah ïa ka sorkar phareng da kaba hiar thma ïa kut jong ka Hima Bilat ha Nongkhlaw, ha kaba kumba 60 ngut ki shipai phareng ki la ïap kynthup ruh ïa arngut ki heh shipai, u Lieutenant Burlton bad u Lieutenant Beddingfield. Ïa kane ka thma la tip hadien kum ka “Nongkhlaw Massacre”, lane ka jingpynïap ba shyrkhei ha Nongkhlaw. Dei ha kane ka sngi ruh ba ka Phan Nonglait ka la lait phet na ka jingshah set byndi bad ka la pynkhih pat ïa ki lai tylli ki jingïeng pyrshah ki kynthei ne kata ka Women Resistannce ha ka 4 tarik bad hadien kane sa artylli u bnai Jymmang, kawei Mairang bad kawei ha Nongkhlaw.
Ïa kane ka 4 tarik u ïaïong 1829, mynta ka KSU ka la pynlong kum kata ka Khasi Awakening Day ne ka Sngi Kyrsiew Jaidbynriew.
Ka Phan Nonglait, kaba ka shnong trai jong ka, kadei na Nonglait, mynta ha ka hap ha Eastern West Khasi Hills District, bad phet shnong noh nyngkong sha Nongrem ban leit bud ïa u kpa jong ka bad hadien pat ki phet sha Nongrmai. Kane ka riewshlur ka la im ha kane ka pyrthei tang haduh 51 snem ka rta bad ka la khlad noh ha ka 6 tarik u Nohprah jong ka snem 1850. Ym tang ba ka long ka briew kaba shlut, hynrei kadei ka samla kaba khlaiñ, kaba trei shitom bad kaba don ka rynïeng rynïot kaba i maiñ bad i lub bha.
U Bah Jambor, haba kren ha kane ka jingpyllait ïa kane ka kot, ula pynpaw ka jingsngewkmen ba u Bah Daniel u la lah ban pynmih ïa ka khana bad ki kam shlur ka Phan Nonglait ha ka dur jong ka kot, kaban long ka jingsah kynmaw pateng la pateng bad kan long ruh ka jingkysriew, ka jingai mynsiem ïa ki longdien ba mynta, khamtam ïa ki samla kynthei bad ki longkmie ruh kumjuh.
Ha kane ka jingïalang ba la pynïaid da Samla Wallamkupar Nongsiej, Vice Prewsident ka KSU Delhi Unit, la ïadon lang ruh u Bah Victor Rani, EM ka KHADC bad kiwei pat kiba la ïadonlang bad ai jingkren, ki long u Pa’iem Phrestar Manik Syiemlieh, Syiem ka Hima Nongkhlaw, Prof. Badaplin War, Head Khasi Dept. NEHU bad nongjop ïa ka khusnam Padmashree mynta ka snem, Bah P. Sohkhlet, General Secretary Shillong Press Club, Bah Manly Star L. Nonglait, Acting Basan ka Kur Lyngdoh Nonglait, Kong Macdalyne Lyngdoh Nonglait, ksiew pateng ka Phan Nonglait, Bah Samuel Jyrwa, Chairman ka NESO, Samla Lambokstarwell Marngar, President KSU, u Kaushal Goyal, nongmihkhmat ka Penguin, kaba Kompeni ba pawnam ba pynmih ïa kane ka kot bad kiwei kiwei.
Kiba kren na kiba hiar pateng na ka Phan Nonglait, ki la kyntu ïa ki bor sorkar bad District ban pynbna îa ka sngi ïap jong ka kum ka State Holiday ne ka District Holiday, kum ka dak ka jingburom ïa kane ka Riewshlur.