Patricia Mukhim
Ka don ka jingong ba ka jingngeit ha U Blei bad ka jingïadei hapdeng U Blei bad u briew ka long ka kam shimet. Dei ynda haba ka jingngeit ka kylla ‘niam’ ba sa mih ka jingïapher ha ki rukom lehniam bad kata ka la pharia ïa kane ka jaidbynriew kaba tang shitroh. Ka jingpynïadei ïa ka kolshor bad ki riti ki dustur kiba ngi ki Khasi-Pnar baroh ngi ngeit bad ka niam tynrai (Seng Khasi/Seiñ Raij), ka la nang pynkulmar jingmut shuh shuh ïa ngi ki briew.
Hato tang namar ba don kiba lah kylla niam Kristan ym long shuh mo ba ki kynthei kin sem jaiñsem namar ka jaiñsem ka dei ka riam Khasi nylla? Hynrei haba ïa ka riam ka beit ym don jingsngew pyrshah te balei ïa ka shad ka kmen kaba ïadei bad ka mariang pat ym shah satia ïa kiba dei na kiwei ki niam ba kin ïashim bynta? Kaba kham sngew phylla ka long ba mynta kita kiba bat skhem eh ïa ka niam tynrai ki don pynban ka jingïadei kaba jan bha bad kita ki nongïalam ka niam Hindu. Hato ka jingngeit ki longshuwa manshuwa jong ngi ka ïasynriem mo bad ka niam Hindu? Lada long kumta te balei pat ba ngi dang pyndonkam ïa ka ktien “indigenous” lane ki nongshong shnong tynrai ban pynithuh ïalade ha ki rynsan kiba bun?
Na ka bynta kiba dei na ka niam Kristan, ka jingwan ki nongïalap niam Kristan na shiliang duriaw ka pynlong ïa ki ba kin batai bakla ba ka niam Khasi tynrai kam dei ka niam kaba lah ban pyllait im ïa ki. Ha ka jingsngewthuh ki dohlieh na shiliang duriaw, kino kino ki bym pdiang ïa u Jisu Krist kim lait im bad kin poi sha dujok. Ha ka jingshisha U Jisu Krist um shym la ong kumta. U ong pynban ba un wan ban pynskhem ïa kaba lah don lypa. Ki jinghikai U Krist ki long kiba shai kdar – ngi dei ban ieid ïa la ki para marjan kumba ïalade. Kane ka mut ba ngim dei ban isih lane buh khoh ïano ïano ruh bad ngi dei ban leh katba lah ban ïarap lem ïa kiba donkam ka jingïarap jong ngi.
Mynta pat ngi lah ïaid jngai na kita ki jinghikai u Krist. Don napdeng jong ngi kiba leit ïingmane hynrei ha ki kam ki jam bad ki jaka trei pat ngi leh ïa ki kam bymman. Ka jingbamsap bampong ka jur bha ha kane ka jylla jong ngi bad haba bishar bniah kane ka pap ka sang ka ïaid salonsar ha ki jait niam baroh, bad wat ha kita kiba dei na ki niam tynrai ruh. Te kan myntoi aïu keiñ ban ïaleh niam leh rukom bad ïa khan ïa kñia bad ïa duwai ïa phirat haba ki kam sha lyndet pat kim ïahab bad kita ki jingpynpaw kiba shabar.
Kane ka jingïapait ïapra ka jaidbynriew Khasi-Pnar ka paw shai kdar khamtam ha ki por elekshon ha kaba ngi ïa tim ïa ñiew ïa kito kiba na ka seng politik kaba ngim kyrshan. Ngim ju don koit kano kano ka jingïamir jingmut halor ka bha ka miat lang. Mih sa tang ki sengbhalang kiba shu khrong pisa jubor na ki nongkhaiï baroh khlem da ïa trei minot la ka jong ka kam. Kane ka jinglong jong kiba bun ki samla ba kin shu thaw sengbhalang tang ban ïoh khrong pisa khlem da kwah ban pynshitom ïalade ban trei da ka kam ka jam katba ïoh ei, kan sa ïalam ïa kane ka jylla sha tmier namar kiba bun kiba lah ban sengkam, sengjam ha kane ka jylla kumba long lem ha kiwei pat ki jylla, kin ym kwah ban seng kano kano ruh ka kam ha kaba ki hap ban pynlut pisa (invest).
Hato ki nongïalam niam na baroh ki jaitniam kynthup ïa ka niam tynrai ki sngew khia ne em ïa kane ka jinglong jong ki samla jong ngi? Mano ba kdew lynti ïa ki samla ha kane ka juk khamtam lei lei kito ki samla kiba lah pep skul noh bad ki bym nang pat ban trei ïa kano kano ruh ka kam? Hato kane kam dei ka jingkit kaba khia na ka bynta ka jaidbynriew? Hynrei ngi shu ïa sngap man-man khlem da don kano kano ruh ka jingsngewkhia bad ka jingdonkam ban ïa pyrkhat sani halor kine kiei kiei.
Haba phai sha ka mariang ruh ngim ïohi ban don kino kino ruh ki niam kiba kloi ban ïakit ïabah lem ban ïarap ïa ka mariang kaba la sdang ban im sdot. Hato kito kiba na ka niam tynrai, ym don mo ka jinghikai jong ki longshuwa manshuwa kaba ong ba ym ju dei ban bret pathar ïa u ñiut bad khamtam lei lei ban pynjakhlia ïa ki um ki wah. Hynrei mynta pat lada peit sani bha kito kiba pynjaboh mariang ki dei lut na ki jait niam baroh kynthup ïa kiba na ka niam tynrai. Haba kumta don jingïapher mo hapdeng kiba long niam Kristan bad ki na ka long niam tynrai? Ka jinglong briew ka long kumjuh hi. Te balei pat ba ngi ïa kyn-ad bad ïa shun para ma ngi tang na ka daw ka niam?.
Don bun kiei kiei kiba ngi dei ban pyrkhat lang ban kyntiew ïa kane ka jylla jong ngi. Ki nongïalam seng politik kim kwah ïa ngi ba ngin ïa tylli namar kim ïohnong lada ngi ïa tylli. Ngi dei ban sngewthuh bha ïa kane. Ha kaba kut ym dei ka niam ka ban wanrah ïa ki kam ki jam bad ka ban pynbha ïa ka mariang. Dei ka jingïatrei lang jong ngi kum ka jaidbynriew Khasi-Pnar kaba lah ban wanrah ïa ka jingkylla ha ka synshar khadar ruh. Te sngewbha ban da ïa pyrkhat sani lem khyndiat shuwa ban ïa saphret tang na ka daw ka niam. Ngi dei kawei ka jaidbynriew bad kata ka long kaba kham kongsan.