Ka Meghalaya Games 2022: Ki don shibun kiei kiei kiba ka khmat kam pat lah ban ïohi
Kyrsoibor Pyrtuh
Wat ki heh saipan ne company kiba la thied lut ïa ki jingïaleh sports ha ka pyrthei kim lah ban pynim ïa ka jinglong jingman ki kam ïaleh sport ha Meghalaya. Ha kine ki phew snem, watla ngi la khlong kput bad kamai spah na u dewïong, mawshun bad kiwei ki mar khlaw, ngim shym la lah pat ban tei ïa ki jaka ïaleh sports kiba paka lymne seng ki Team Football kiba khraw bad ba khlaiñ da kata ka spah kaba ngi la lum. Hadien ba ka Sorkar Meghalaya la thaw ïa ka Single Window Policy ha ka snem 1997, da ki phew tylli ki kharkhana dewbilat ki la ïoh laisen bad kiwei de ki nongkhaïi na shabar Jylla ki la lah ban seng kam hapoh ka Jylla ryngkat bad ki jingkyrshan ha ka dur ka Subsidy. Ha ka snem 2013, ka Cabinet Committee on Economic Affairs ka la ai Subsidy haduh 89.09 klur tyngka ïa kawei ka kharkhana dewbilat ha Meghalaya katkum ka Central Capital Investment Subsidy Scheme 2007. Kaei pat ka jingïoh nong jong ka Jylla? Ka jingnoh synñiang jong ki kharkhna ne ki nongkhaïi lyngba ka Corporate Social Responsibility ka long kaba duna than eh. ñiuma ki kham sbun ban ai sha ki seng saiñhima bad ha ka Election 2018-19 katto katne ki kharkhana pynmih dewbilat ki la noh synñiang haduh 4.22 klur tyngka sha ka seng Bharatiya Janata Party.
Une u nongthoh um ïahap jingmut satia ba ki heh saipan kin thied bad pynïaid lut ma ki ïa ki kam ïaleh sport. Katkum u Michael P. Kerrigan, “ym lah ban pynlong ïa ki nongïaleh Sport tang kum ki mar ki mata, ban ïadie-ïathied bad pynïaid ïew tang na ka bynta ka jingïoh nong shimet jong ki nongkhaïi bad ki heh saipan khlem don shuh ka jingburom ne jingñiew kor ïa ka burom-ka ijot ka longbriew manbriew. Ym lah ruh ban ñiew ïa ki paidbah kiba ieid ïa ki jingïaleh sport kum ki nongbam. Ka nongrim ba dei ban jop beit da kano kano ka rukom, ban kamai bad lum spah naphang na ki kam ïaleh sport ka la pynkha shibun ki kam bamsap bad ki kam thok kam shukor. Ki nongïaleh Sport ki dih da ki dawai ban pynkhlaiñ jubor ïa ka met, ki thok ki thak bad ïapynbeit lypa mano ban jop bad mano ban rem bad kumta ter ter.”
Ha kine ki 50 snem, lada don kino kino ki khana jingjop ha ka liang ka jingïaleh sport ha ka Jylla, ka dei ka jinglah bad jingtrei shitom jong ki riewshimet bad ki kynhun jong ki nongshong shnong bapher. To ngin shim nuksa na ka Football, ka jingïaleh sport kaba pawnam tam ha ka Jylla, ka dei ka jinglen lade bad jingtrei shitom jong ki riew shimet kaba la kyntiew ïa ka football hapdeng ki jingduna bad jingeh kiba bun. Ki Club shnong ruh ki la noh synñiang shibun ha kaba kyntiew ïa ka football ha ka Jylla, tangba mynta kiba bun ki la shah iehnoh beiñ ha ka Sorkar. Ha,oid, ki riewshimet ruh ki la mih shakhmat ban shimti bad pynïaid ïa ki Football Team, tangba ym shym la kynthup lang ïa ki Club shnong ha kane ka rukom pyrkhat kaba thymmai. Kumta ka jingpynïaid bad ki kam ïaleh sport baroh ha ka Jylla ki pulom ha ka jaka ba kin kiew shaphrang.
Katkum ka Riti Synshar ka Ri India, ki kam ïaleh sport ki hap hapoh ka jingkhmih jong ki Jylla bad ki Jylla ki don ka bor ban thaw ki aiñ na ka bynta ban pynïaid bad kyntiew ïa ki. Kumta ha ka snem 2008 ka Sorkar Meghalaya ka la thaw ïa ka Sports Policy bad la pynwandur biang ïa ka ha ka snem 2019. Nalor kiwei ki jingthmu kiba la pruid dak ha ka Policy, katto katne lah ban kdew hangne bad kita ki long kumne; ban thaw ïa ki jaka ïaleh Sport kiba paka ryngkat bad ki jaka shong jaka sah bad kiwei ki jingdonkam, ban pynmih ïa ki briew kiba tbit ban pynïaid ïa ki kam sport, ki nonghikai bad khamtam eh ïa ki nongïaleh sport, ban pynrung ïa ka jingïaleh sport kum kawei na ki subjek hapoh ki skul, ban thaw ki lad ïoh kam ïohjam na ka bynta ki nongïaleh sport, ban wad bad ai jingkyrshan pura ïa ki samla kiba don sap ha ki jait jingïaleh sport ba pher bad khamtam eh ban pynshlur bad kyrshan ïa ki kynthei ban ïashim bynta ha ki jingïaleh sport.
Kane ka Policy ka kdew ruh ïa ki 37 tylli ki jait jingïaleh sport ha ka Jylla bad ba ka Sorkar kan shimkhia ban kyntiew ïa ki katkum kine ki kyndon; kawei, ka dei ban long ka jingïaleh sport kaba kongsan ha ka Ri India baroh kawei, kaba ar, ka dei ban dei ka sport kaba pawnam ha ka Jylla, kaba lai, ka dei ban dei ka sport ba ki nongïaleh ki lah bad don jingkyrmen ban khur takma bad kiwei de ki kyndon. La bhah kyrpang ruh 5% na ka bynta ki nongïaleh sport ha ki Skul, College bad University. Naduh ka snem 2006, ka Sorkar Jylla ka la dep bhah kyrpang 2% na ka bynta ki nongïaleh sport ha ka thungkam thungjam ha ki kam Sorkar, katkum ka hukum No. PER AR 150/88/152 dt 30/10/2006. Kawei kaba kongsan ka long ba ka rukom jied ïa ki nongïaleh sport kam dei ban long kaba lah shilliang bad ka jingbhah kyrpang ha ki jaka pule bad ka thungkam thungjam ka dei ban long ïa baroh khlem ka jingpynïapher jait ne kyrdan. Ha kine ki phew snem kiba la leit noh, katno ngut ki nongïaleh sport ki la ïohkam ne ïoh rung Skul ne Kolej ne University?
Watla ka Sorkar Jylla ka kob bad kam ba kan pynbiang thikna ïa ki jingdonkam bad ban pynurlong ïa ki jingthmu, pynban ka jingpynïaid ïa ki kam ïaleh sport bad ki jingïaleh sport ha ka Jylla ki troiñ bad hiar haduh katta katta. Ki Club shnong ki ïaksaid manla ka snem ban pynmih pisa bad pynbiang ïa ki jingdonkam jong ki. Ki seng ïaleh sport (Association) jong ki District bad ka Jylla ki khrong bad mareh na kawei ka jaka sha kawei pat ban pan jingïarap ban pynlong ïa ki tournament kiba shisien shi snem. Kumta kiba bun ki jaitïaleh sport kum ka Badminton, Table Tennis, Karate, Judo, Boxing bad kiwei ki nongïaleh ki kyrshan hi da lade ïa lade. Nalor nangta ki jaka ai jinghikai bad jingkilan met ruh kim biang satia bad kane ka ktah haduh katta katta ïa ki nongïaleh sport ka Jylla kiba mih khmat ïa ka Jylla ha ki lympung shabar ka Jylla. Wat ka nongbah Shillong ruh kam don satia ki jaka ai jinghikai kiba biang bad ngan ai nuksa ki nongïaleh Badminton ka Jylla ki don tang ar tylli ki jaka ai jinghikai, kawei ka Tirot Sing Indoor Stadium ha Lachumiere bad kawei pat ka J.N Sports Complex ha Polo. Kaba sngewsih ka long ba ka Sorkar ka la rai ban pynpra bad pynkylla noh ïa ka Tirot Sing Indoor Stadium sha ka ïing ophis jong ka Sorkar, kaba la ai kyrteng ka Tirot Sing Bhavan. Ka J.N Sports Complex pat ka Sorkar ka la shim ïa ka na ka bynta kiwei pat ki jingdonkam ki bym ïasnoh bad ki kam sport. Baroh shikatta la pyndonkam ïa ka kum ka jaka ñiew vote election bad jaka sah jong ki shipai ki pyrton. Nangne shakhmat hangno ki nongïaleh Badminton kin shah hikai bad kilan met?
Ka kynrum kynram ha ka rukom pynsah ïa ki nongïaleh sport kiba ïashim bynta ha ka Meghalaya Games 2022 ha ki jaka kiba torti bad jakhlia, ka ïathuh shai kdar ïa ka jinglong jingman bad jinghiar kyrdan ka rukom pynïaid ïa ki kam ïaleh sport ha ka Jylla. ñiuma ka Meghalaya State Olympic Association (MSOA), ka seng bah jong ki seng ïaleh sport ha ka Jylla, bad ka Sorkar ki dei ban ai jubab. Ka Meghalaya Games 2022 ka la kut mynta bad khlem pynslem por ka MSOA bad ka Sorkar ki dei ban ai ka kaiphot kaba shai kdar bad ai jingkheiñ sha ki paidbah halor ka jingpynlut pynsep baroh.
Kawei na ki jingdkoh jong ka Sports Policy ka Meghalaya ka long ka jingthaw ïa ka Committee kaba heh ka ban khlieh da u Myntri Rangbah lem bad ki Myntri jong ki 14 tylli ki tnat treikam ka Sorkar kum ki dkhot. Katba ki nongïaleh sport pat kim don bynta eiei bad la shu batai ba ka Sorkar ka lah ban pynrung ne thung ïa ki kum ki dkhot. Kaba thikna ka long ba 90% na ki dkhot jong ka Committee bad ki babu Sorkar jong ki tnat bapher ki ban rai ïa ki kam ïaleh sport, kin dei ki briew ki bym don jingtip eiei shaphang ka sport bad ki bym nang ban ïaleh sport. Nalor ba ha kiba bun ki seng ïaleh sport ki la don lypa ki nongkitkam ne nongpynïaid ki bym dei ki nongïaleh sport lymne kiba tip shaphang ki kam Sport, kane ka Committee jong ka Sorkar kan nang wanrah jingeh bad nang pyntroiñ shuh shuh ïa ki kam sport, ha ka jaka ban weng ïa ki.
Kaei ba ka Sorkar Jylla ka lah ban leh na ka bynta ka jingmyntoi jong ki nongïaleh sport bad ki kam pynïaid ïa ki sport ka long ban thaw ka aiñ kaba bha bad ban pyntreikam hok ïa ka. Ha kajuh ka por ki seng ïaleh sport naduh ki club shnong, ki seng ïaleh sport ha ki District bad ka Jylla ki dei ban pynthymmai bad pynkylla dur ïa ka rukom treikam halor kine ki nongrim (i) ba ki nongïaleh sport ki dei ban khlieh bad long ki nongïalam jong ki seng ne club (ii) ban pynïaid ïa ki kam sport da ki briew kiba tip bad kiba la pyntbit ïalade (iii) ban plie lad bad jied ïa kiba tbit na kiba tbit tam bad khlem leh shilliang khmat ïano ïano ruh bad (iv) ban don ka rukom treikam kaba khuid ba suba bad kaba ai jingkheiñ.